Щзгармас ток машиналари

L₁= (3-25)
бу индуктивликни магнит ўзакнинг қаршилиги орқали хам аниқлаш мумкин.
L₁= (3-26)
бу ерда R_п - магнит ўзакнинг қаршилиги, W₁- чўлғамнинг ўрамлар сони.
худди шундай иккиламчи чўлғамнинг индуктивлиги
L₂= (3-27)
Шундай қилиб бирламчи ва иккиламчи чўлғамларнинг тўла ўз индукция индуктивликларини трансформатордаги сочилиш магнит оқимларини хисобга олиб, қуйидагича ёзиш мумкин:
L₁₁=L₁+ L_1 L₂₂=L₂+ L_2 (3-28)
бу ерда L_1 ва L_2 лар сочилиш магнит оқими таъсиридаги индуктивлик.
Бирламчи ва иккиламчи чўлғамлар орасидаги ўзаро индукция индуктивлиги
(3-29)
сочилиш магнит оқими таoсирида чўлғамлар орасида хосил бўлувчи сочилиш ўзаро индукция индуктивлиги М_ га тенг. Юқоридагиларга асосан тўла ўзиндукция индуктивлигини


(3-30)
ифода ёрдамида аниқлаш мумкин.

Идеал трансформаторнинг трансформациялаш

коэффициенти

Идеал трансформаторларда:

1) қувват исрофлари йўқ (чўлғамларининг қаршилиги ва магнит ўзакдаги қувват исрофлари нолга тенг)
2) магнит ўзакнинг пўлатини магнит сингдирувчанлиги _п=, ўзакнинг тунукалари бўлакларга бўлинмаган;
3) чўлғамлар хосил қилган магнит индукция куч чизиқларининг хаммаси магнит ўзак орқали оқиб ўтади ва магнит индукциянинг хар бир куч чизиьи бирламчи W₁ ва икиламчи W₂ чўлғамларининг барча ўрамларини кесиб ўтади.
Юқоридаги шартларнинг охиргиси бажарилганда бирламчи ва иккиламчи чўлғамлар орасидаги электромагнит боьланиш тўла бўлади ва чўлғамларнинг электромагнит боьланиш коэффициенти

бирга тенг бўлади.
Бу ерда М - чўлғамлар орасидаги ўзаро индукция индуктивлиги;
L₁₁, L₂₂ - бирламчи ва иккиламчи чўлғамларнинг ўзиндукция индук тивликлари.
Трансформаторнинг синусоидал магнит оқими кесиб ўтган бирламчи ва иккиламчи чўлғамларида индукцияланган электр юритувчи кучлар (э.ю.к.)
= -  W₁ Ф_п cоs  t
= -  W₂ Ф_п cоs  t (3-31)
бу ерда: Ф_п - магнит ўзакдаги магнит оқимини амплитудаси;  – бурчак частотаси; W₁ ва W₂ лар бирламчи ва иккиламчи чўлғамларнинг ўрамлар сони.
Бу электр юритувчи кучларнинг таoсир этаетган қийматлари.
(3-32)
(3-33)
Идеал трансформаторларнинг чўлғамларини актив r₁  0 ва индуктив қаршиликлари х₁ 0 бўлганлиги сабабли чўлғамларда ва магнит ўзакда қувват исрофлари бўлмайди. Идеал трансформаторларда магнит ўзакнинг магнит сингдирувчанлиги чексиз (_п =  ) бўлганлиги учун қуйидагини ёзишимиз мумкин:


U₁ = E₁ ва U₂ = E₂ (3-34)

Юқоридаги тенгламалардан (3-8) ни (3-9) га бўлиб ва (3-10) ни хисобга олиб трансформаторнинг трансформациялаш коэффициентини аниқлаймиз,

(3-35)
бу ерда К - трансформаторнинг трансформациялаш коэффициенти деб аталади.
Юқорида айтиб ўтганимиздек, идеал трансформаторларда актив ва реактив қувват исрофлари бўлмаганлиги сабабли бирламчи ва иккиламчи чўлғамларнинг қувватлари тенг бўлади, шунинг учун:
U₁ I₁ = U₂ I₂ (3-36)

тенгликни ёзишимиз мумкин.

Бу тенгликдан фойдаланиб,
(3-37)
ни аниқлашимиз мумкин.
Идеал трансформаторнинг трансформациялаш коэффициенти (3.13) ёрдамида иккиламчи чўлғамдаги токни аниқлаймиз


дан
Шундай қилиб, идеал трансформаторларда бирламчи ва иккиламчи кучланиш чўлғамларнинг ўрамлар сонига тўьри пропорционал бўлиб, бирламчи ва иккиламчи токлар эса, шу чўлғамларнинг ўрамлар сонига тескари пропорционал бўлади.