1.Сиёсий ҳокимият чекловчиларига:
Дин ва ахлоқ нормалари, ҳудудий органлар (минтақа ва туманлар) ва маҳаллий гуруҳлар; ижтимоий манфаат гуруҳлари (элиталар, ассоциациялар, партиялар, лобби гуруҳлари); ижтимоий фикр; мустақил судлов ҳокимияти киради.
2.Ҳокимиятлар бўлиниш принципи:
Қонун чиқарувчи, Ижро этувчи, Суд га булинади.
Ҳокимият ҳокимиятни чеклайди. Ҳокимиятни суистеъмол қилиш имконияти бўлмаслиги учун шундай тартиб керак-ки, турли хил ҳокимиятлар бир бирини чеклаб турсин. (Ш.Л.Монтескьё).
Хукмронлик тартиби қандай? У қай тарзда мажбурлов ва зўравонлик билан боғланган?
Ҳокимият муносабатлари хар доим ассиметрикдир:
1.Инсоний/ Иерархик
Бошқарувчи камчилик ва бошқариладиган кўпчилик.
«тепа»-«паст»/ «юқоридагилар» –«бўйсунувчилар».
3.Географик «марказ»-«периферия».
Ҳокимият мажбурлов чораси сифатида:
Бўйсуниш тенг бўлмаган. Ассиметрик муносабатларни ўз ичига олади, бунда тарафлардан бири доминант бўлади. Зўравонлик–зўравонлик объектини керакли ҳатти –ҳарактни амалга ошириши учун куч ишлатиш ёки куч ишлатиш билан таҳдид қилиш.
“Ҳокимиятга эга бўлиш”, “ҳокимиятни қўлга киритиш”, “ҳокимиятни амалга ошириш” ва “ҳокимиятни бой бериш” деган иборалар нимани англатади? Ҳокимият “ҳолатини ўзгартириши” мумкинми?
Авторитет (нуфуз) ва хукмронлик нима? Ҳокимиятнинг легитимлиги ва нолегимимлиги. М. Вебер классификацияси.
Авторитет:
А)билвосита таъсир ўтказиш, мажбурий назорат, зўравонлик каби ҳокимиятни амалга ошириш шакли.
Б)мажбурлов ёки зўравонлик ишлатмасдан бошқа сиёсий акторлар фаолиятини йўналтириш қобилиятига эга бўлган халқ томонидан қабул қилинган раҳбарият.
В)ҳокимият манбааларидан бири.
Легитимлик–бирор бир сиёсий акторнинг ҳукмронлик қилишига ишонч билдириш.
Ҳокимиятнинг легитимлиги классификацияси(М.Вебер):
1.Рационал-легал—рационал қоидалар кучи асосида; фуқароларнинг алоҳида шахсларга эмас, балки давлат тузилишига бўлган ишончига асосланади.
2.Анъанавий—дастлабки ахлоқий қоидалар ва абадий қонунлар авторитети асосида;
3.Харизматик—авторитет (нуфуз) орқали асослаш.
Do'stlaringiz bilan baham: |
