Сифатни бошқариш рақобат курашида корхонани муваффақиятини таъминловчи омил сифатида

Т
Кг = ,
Т + Тв
Бу ерда:
Т - бузилгингача маҳсулотни ишлаш вақти Тв - тиклашнинг ўртача вақти
Мисол: Буюмларни ишлаш цикли вақт тақсимоти бўйича қуйидаги кўринишга эга бўлсин.
Т1 Тв1 Т2 Тв2 Т3 Тв3
Буюмларни ишлаш цикли
Бу ерда: Т1-10 соат; Т2-12 соат; Т3-20 соат. Бузилгингача маҳсулотдан фойдаланиш вақти.
Тв1-1 соат; Тв2-2соат; Тв3-3соат. Уни ишлаш имкониятини тиклаш вақти. У ҳолда:


Фойдаланишнинг ўртача вақти=(Т1+Т2+Т3)/3=14 соат


Ўртача тиклаш вақти=(Тв1+Тв2+Тв3)/3=2 соат
Кг=0,875
Кўрсаткич даражаси қанча кўп 1 га интилса, у буюм тез таъмирланадиган ва пишшиқ ҳисобланади. Сабаби уни таъмирлашга кам вақт сарфланади ҳамда кам бузилади.
Ҳозирги даврида чоп этилган илмий адабиётларда маҳсулот сифати кўрсаткичларига етарли даражада кенг эътибор бериб келинган. Шунинг асосида уларнинг умумлашган ҳолда ўнта гуруҳга бўлган (хусусиятлари бўйича). У қуйида берилган.

1. 
   Аҳамияти бўйича - бу кўзланган мақсадда фойдаланиш эвазига олинган самара ҳисобланади ва маҳсулот фойдаланиш доирасида келиб чиқади.
   

Ишлаб чиқариш - техник мақсадларга кўзланган маҳсулотларнинг кўрсаткичлари бу уларнинг унимдорлиги ҳисобланади. Маълум бир даврда бу маҳсулот ёрдамида қанча ҳажмда махсулот ишлаб чиқариш ёки хизмат кўрсатиш мумкин.

2. 
   Ишончлилиги кўрсаткичи - маҳсулотни бир тартибда ишлай олиши, таъмир боблиги ва узоқ давр хизмат қила олиши. Бошланаётган маҳсулот ҳусусиятларидан келиб чиқиб чидамлилигини характерловчи кўрсаткичлар тўрта гуруҳга бўлишимиз мумкин:
   

1. 
   Айрим маҳсулотлар бўйича одамларга хавф туғдирмаслиги доимий бир тартибда ишлаб олишидир ёки ишончлиликнинг ягона кўрсаткичи хамдир. Бу энг зарур жойлар электр асбоблар, автомомбиллар тармоқ тизими ва бошқарув тизимида. Айниқса хаво кемаларида бу кўрсаткич асосий ҳам ягона ҳисобланади.
   
2. 
   Ўз ҳолатини сақлаб туриш - бу маҳсулотларнинг сақлаш ва ташиш даврида ўз хусусиятини ушлаб туришдир. Бу кўрсаткич кўпроқ озиқ овқат маҳсулотларига хосдир ва шу тармоқда алоҳида аҳамиятга эга.
   
3. 
   Таъмирбоблиги - бу келгуси даврда таъмирлаш вазифасини бажарилиши, ўртача таъмир сарфи қиймати ва бошқа кўрсаткичлар билан аниқланади.
   
4. 
   Узоқ муддатли хизмат қилиши - бу маҳсулотни курилмани иш ҳолатида ушлаб туришга қилинган харажат миқдори билан характерланади.
   

Маҳсулот сифатининг мазкур кўрсаткичларини қуйидаги формула ёрдамида ҳам аниқлаш мумкин:
Кд=Ов/Оп*100

Бу ерда:
Кд - маҳсулотни юклаб олиб бориш даврида биринчи хусусиятларини сақлаб қолишлиги, маҳсулот улуши

Ов - тушириб олинган маҳсулот миқдори, биринчи хусусиятларини меъёр даражасида сақлаб қолган транспорт воситасидан тушириб олинган маҳсулот миқдори
Оп - транспорт воситасига юкланган маҳсулот миқдори
3) Технологик кўрсаткичи - маҳсулотни юқори меҳнат (унимдорлигини таъминлаш таёрлаш ва таъмирлаш жараёнидаги қабул қилинган конструктив технологик қарорлар самараси. Асосан технологик ёрдамида маҳсулот ишлаб чиқаришни ялпилик хусусияти материалларни оқилона таъмирлаш, меҳнат материал ва вақтдан фойдаланиш таъминланади.
4) Стандартли ва унификация кўрсаткичлари - бу маҳсулот стандартлар билан таъминланганлиги, асосий қисмларни
унификациялашуви оригинал маҳсулотлар қанча кам бўлса, шунча яхши бу маҳсулот ишлаб чиқарўвчи ва истемолчилар учун ҳам зарур.

3. 
   Эрганомик кўрсаткичлари - инсонларни маҳсулотлар билан ҳам харакатланиш ёки боғлиқлиги бўлиб улардан фойдаланишдаги рухий, физиологик ва гигиеник хусусиятларда кўринади. Булар тракторни бошқаришдаги кулайликлар, куткарув крани кабинасида кондиционер, ёруғлик, температура, намлик, чанг ҳамда шовқин, хаво буглари ва хакозо. Уларни яна қуйидаги турларини ажратиб кўрсатиш мумкин:
   

• 
  Психофизиологик кўрсаткичлар. Улар инсоннинг сезги органларини буюмга мосланганлиги билан характерланади;
  
• 
  Психологик кўрсаткичлар. Улар инсон томонидан турли маълумотларни олиш ва қайта ишлаш имкониятининг мавжудлиги билан фарқланади;
  
• 
  Физик кўрсаткичлари. Улар инсоннинг турли органларига физик нагрузкалар орқали таъсир этиши билан тавсифланади.
  

4. 
   Эстетик кўрсаткичлари - бу маълумотларни ёрқин ифодаланиши, тузилишининг кулайлиги, мавзуни тулалиги, бажаришни такомиллашганлиги ва маҳсулот товар кўринишининг катъийлиги.
   
5. 
   Ташишга кулайлик кўрсаткичлари - бу маҳсулотни ташишга мослаштирилганлиги
   
6. 
   Эгалик - ҳуқуқий кўрсаткичларга патент софлиги. Патент ҳимояланганлигига кириб, рақобатбардошликни аниқлашнинг асосий омили ҳисобланади. Эгалик - ҳуқуқий кўрсаткичларни аниқлашда маҳсулот ва янги техник карорларни мавжудлиги ва мамлакат томонидан патент ҳимояланганлиги, саноат ишланмаси рўйҳатдан ўтганлиги ва товар белгиси ишлаб чиқарилаётган мамлакат ёки четга чиқарган мамлакатларга.
   
7. 
   Экологик кўрсаткичлар - бу атроф мухитни зарарли моддалар билан ифлосланиг маҳсулотни ишлаб чиқариш ва фойдаланиш жараёнида. МИСОл корхонада маҳсулот ишлаб чиқариш натижасида у томонидан атроф мухитга чиқариладиган газлар, зарарли чиқитлар уларни ташиш жараёнида ифлослантирилиши ва хакозо.
   
8. 
   Хафсизлик кўрсаткичлари - бу истемолчига ёки маҳсулотдан фойдаланувчига хафсизликни таъминлаш хусусиятлари. У ўрнатиш жараёнида, ташиш жараёнида ва фойдаланиш жараёнида юзага келадган хусусиятлар.
   

3. 
   XULOSA
   

Men bu kurs ishini qilish mobaynida korxona iqtisodiyoti fanidan yaxshigina bilim va ko’nikmalarga ega bo’ldim. Bugungi kunda ishlab chiqarish korxonalarida zamon talabi va aholining salomatligini saqlashga qaratilgan chora tadbirlarga binoan ishlab chiqarish korxalarida sifat tizimini tashkil etishga sabab bo’ldi. Nafaqat bular balki maxsulotlarning raqobat bardoshligiga ham katta ta’sir ko’rsatadi. Korxonalada ishlab chiqarilayotgan maxsulotlarning sifati yaxshi bo’lsa maxsulotning bozordagi unga bo’lgan talabi ham yuqori bo’ladi. Korxonalarda ishlab chiqarilayotgan maxsulotning boshqa davlatlarga export va import qilinishiga asosiy rolni korxonalardagi ashkil etilgan sifat tizimi bo’ladi. Bunda export va import tovarlarning sifat darajasi Jahon standartlariga javob berishi lozim. Xulosa qilib aytganda xar qanday soxada asosiy ro’lni sifat tizimi hisoblanadi .

3. 
   FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
   

1