Sitologiya va

 Viruslarning kelib chiqishi. Viruslar avtonom genetik tuzil-
malar bo‘lib, hujay radan tashqarida rivojlana olmaydi. Taxmin larga 
ko‘ra viruslar va bakteriofaglar hayotning hujayraviy shakllari bi-
lan birgalikda rivojlangan hujayraning maxsus irsiy elementlari hi-
soblanadi. hozirgi vaqtda genetik injeneriya sohasida viruslardan 
keng foydalanilmoqda.
1. Viruslar qanday tuzilishga ega?
2. Virus hujayraga qanday yo‘llar bilan o‘tadi?
3. Viruslar qanday kasalliklarni keltirib chiqaradi?
DNkli 
boshcha
Yoqachasi
Dumdagi 
ipchalar
G
‘
ilof
 3­ rasm.
DNk
Bakteriofag 
virusi tuzilishi.
http:eduportal.uz

---

13
oRGANIk oLAM hAQIDA MA’LuMoT
I Bo‘LIM
Viruslar va bakteriyalar orqali tarqaladigan yuqumli
kasalliklar haqida ma’lumotlar to‘plang va kasalliklarni
oldini olish bo‘yicha qanday chora-tadbirlar ko‘rish
haqida tavsiyalar tayyorlang.
4­ §. Prokariot hujayralar
organik olam ikkita katta dunyoga, ya’ni prokariotlar va euka-
riotlarga bo‘linadi.
Prokariotlar — yadrosi to‘liq shakllanmagan, ya’ni haqiqiy 
yadroga ega bo‘lmagan organizmlardir. Irsiy belgilar nukleotid-
larda joylashgan. DNk — dezoksiribonuklein kislota halqasimon 
shaklda bo‘ladi. Jinsiy ko‘payish kuzatilmaydi. hujayra markazi va 
mitotik ip bo‘lmaydi. hujayra amitoz yo‘l bilan bo‘linadi. hujayrada 
plastida va mitoxondriya kabi asosiy organoidlar uchramaydi. hu-
jayra qobig‘i murein yoki pektin moddasidan tashkil topgan. odat-
da xivchinli prokariotlarning ba’zi vakillaridagi xivchin od 
diy tu-
zilgan. Prokariotlarning ko‘pchiligi erkin azotni o‘zlashtirish xusu-
siyatiga ega.
oziqlanishi oziq moddalarning hujayra qobig‘i orqali shimib 
olinishi bilan kechadi. hazm qiluvchi vakuolalar bo‘lmaydi, ba’zan 
gazli vakuolalar uchraydi. Prokariotlarga bakteriyalar va ko‘k-
yashil suv o‘tlari kiradi.