Sobitjon Inog’omov farmasevtik qurilmalarida

To‘lqin sonlari shkalasini darajalashdagi 
xatoliklarni aniqlash 
4.1.To‘lqin sonlari shkalasini darajalashdagi xatoliklarni standart namunani 
yutilish chizig‘ining maksimal ordinatasiga mos keluvchi to‘lqin raqamlari 
qiymatlarini farqi sifatidagi to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘lchash usuli bilan aniqlanadi. Uni 
o‘zi ishonchlanadigan spektrofotometr yordamida, va A ilovadagi A.1 jadvaldan 
olingan, o‘sha chiziqni maksimal ordinatasiga mos keluvchi to‘lqin sonini 
haqiqiy qiymatlari bilan aniqlanadi.
4.2. Standart namunalar sifatida polistirol plenkasi, inden, ammiak
qo‘llaniladi yoki atmosferadagi suv bug‘i va uglerod dioksididan foydalaniladi. 
Har bir disperslanuvchi element uchun A ilovada ko‘rsatilganlar qatoridan 
yutilishning uchta chizig‘i yoki polosalari tanlab olinadi. YUtilish chiziqlari yoki 
polosalari disperslanuvchi elementni spektral diapazonini boshlanishi, o‘rtasi va 
oxirida tanlash lozim. Standart namunalar, shuningdek spektrofotometrlarni 
qiyoslashda ularni qo‘llanilishlari G ilovada keltirilgan.
4.3. Polistirol plenkasini yoki ammiak bilan to‘ldirilgan kyuvetani 
spektrofotometrni o‘lchash kanaliga joylashtiriladi, va yutilish chizig‘i uch marta 
yoziladi. IKS-22, IKS-22A va IKS-22V turlardagi spektrofotometrlarda yutilish 
chizig‘ini maksimal ordinatasiga mos keluvchi to‘lqin sonlarini qiymatlarini 
blankadagi lupalar yordamida aniqlanadi. IKS-24 turdagi spektrofotometrlarda
to‘lqin raqamlarini qiymatlari yutilish chizig‘ining maksimal ordinatasi blankiga 
yozilishi 
paytida, 
hisoblagich 
yordamida 
aniqlanadi. 
IKS-29 
turdagi 
spektrofotometrlarda to‘lqin raqamlarini qiymatlari yutilish chizig‘ini maksimal
ordinatasi blankiga yozish vaqtida to‘lqin sonlarini shkalasi bo‘yicha aniqlanadi.
4.4. Atmosferadagi suv bug‘lari va uglerod dioksidini yutilish chiziqlari bitta 
nurlanishli rejimda yoziladi. Har bir chiziq uch marta yoziladi. IKS-24 tipidagi 
spektrofotometrlarda spektrlarni olishda 5.3-jadvalga mos ravishda spektral 
diapazonga bog‘liq holda tirqishni kengliklari o‘rnatiladi:
5.3-jadval 
IKS-24 tipidagi spektrofotometrlarda spektral diapazonga 

---

87
bog‘liq holda tirqishning kengliklari 
Spektralga xos diapazon, sm
-1
Tirqish kengligi, mkm 
3940...3750 
40...70 
1950...1400 
100…150 
600...400 
800…1000 
IKS-29 turdagi spektrofotometrlarda 1387,5 sm
-1
a to‘lqin soniga mos keluvchi 
atmosferadagi suv bug‘larni yutilish chizig‘i har ikkala panjaradan uch martadan 
yoziladi. Spektrofotometrlarda to‘lqin soni qiymatini ko‘rsatilgan usul bo‘yicha 
aniqlanadi.
4.5. Har bir yozuv bo‘yicha tafovutlar hisoblab chiqiladi:
Bu erda v
i
–ishonchlanayotgan spektrofotometrda yutilish chizig‘ini 
maksimal ordinatasiga mos keluvchi to‘lqin sonini qiymati; 
- standartda ko‘rsatilgan o‘sha chiziqni o‘ziga mos keluvchi to‘lqin 
sonini haqiqiy qiymati.
4.6. Spektral diapazonning ko‘rsatilgan nuqtalari uchun to‘lqin soni qiymati 
shkalasini darajalashtirishdagi xatoliklarga har bir chiziq uchun Δv ni eng katta 
qiymatlari olinadi.
IKS-22, IKS-22A va IKS-22V turlardagi spektrofotometrlar uchun:
- barcha spektral diapazonda to‘lqin soni 0,5% dan ko‘p emas.
IKS-24 - turidagi spektrofotometr uchun to‘lqin soni qiymati shkalasini 
darajalashtirdagi yo‘l qo‘yiladigan absolyut xatoliklar chegarasi barcha spektral 
diapozonda 1 sm
-1
dan ortiq bo‘lmasligi kerak.
IKS-29 - to‘lqin sonlarini qiymatlari shkalasini darajalashtirishni yo‘l 
qo‘yiladigan mutlaq xatoliklari chegaralari: 4200…1000 sm
-1
spektral diapazonida 
0,1% to‘lqin sonidan ortiq emas va 1000...400 sm
-1
spektral diapazonda 0,15% 
to‘lqin sonidan ko‘p bo‘lmasligi kerak.