«социология» фанидан маърузалар матни

Феминизм (feminism) —аёлларнингтурмушдагибарчасоҳалардатенглигиниҳимоякилишгақаратилганҳаракат. Феминизм Европада 18-аср охирларида майдонга келган. Ҳозирги кунда дунёнинг куп мамлакатларида феминистик ташкилотлар мавжуд.
Фертиллик (fertility) —туғишёшидагиаёлларнингтириктуғилганболаларинингўртачамикдори. Фертилликмазкурпопуляциядагиаёлтуғишимумкинбўлганболаларнингпотенциалмикдориниифодаловчибиологиксерггуштликданфарқкилади. Фертилликҳечқачонбио­логиксерпуштликбилантўламоекелмайди.
Формалмуносабатлар (formalrelations) —гуруҳваташкилотларда «расмий» ҳокимияттизимимеъёрвақоидаларигамосравишдаўрнатилганмуносабатлар.
Хурофот (prejudice) —индивидёкигуруҳтўғрисидагинохолистасаввур. Ҳаттоянгимаълумотларпайдобўлгандаҳам, бундайтассаввурниўзгартиришжудакийин. Хурофотижобийёкисалбийбўлишимумкин.
Этникмансублик (ethnicity) —муайянгуруҳаъзоларигахосбўлганвауларнибошкаларданажратибтурадиганмаданиймеъёрларвакадриятлар. Этникгуруҳ — аъзолариўзларинибошқагуруҳаъзолариданажратибтурадиганумумиймаданийидентликнианглайдиганбирлик. Амалдабарчажамиятлардаэтниктафовутлармоддийтурмушдаража­сиваҳокимиятгаэгаликдагитафовутларбиланбоғлиқ, этникўзигахосликлариркийхусусиятларбиланқўшилибкетганбўлса, бутафо­вутларкўзгаянаҳамяққолроқташланади.
Ўз-ўзинианглаш (self-consciousness) —индивиднингўзиниодамсифатидабошқаларданажралибтурадиганижтимоийидентлигинианглаши. Инсонтуғилигцданўз-ўзинианглайолмайди, бухусусиятижтимоийлашувнингдастлабкибоскичларидашаклланади. Тилниэгаллашболадагиўз-ўзинианглашжараёнларинингшаклланишиучунжудамухим.
Ўлимнинг умумий даражаси (crudedeath-rate) —аҳолиорасидаҳарйилюзберадиганўлиммикдориниифодаловчистатистиккўрсаткич. Ўлимнингумумийдаражасиодатдаҳарйилиҳармингкишигатўғри келадиган ўлим миқдоридан чиқарилади. Бу кўрсаткич гуруҳ ёки жамият учун хос бўлган ўлим даражасини ифодалайди. Шунинг учун уни қўллаш мумкин бўлган соҳалар чекланган. Унда, айтайлик, ёшга қараб ўлим микдорининг тақсимланиши ҳисобга олинмайди.
Қадриятлар (values) — индивид ёки гурухдарнинг нима яхши на нима ёмон, нима маъқул ва нима маъқул эмаслиги тўғрисидаги тассаввурлари. Қадриятлар орасидаги тафовутлар маданиятларни тушуниш учун калит хисобланади. Индивид қадриятларига мазкур мадапиятнинг ўзига хос хусусиятлари кучли таъсир ўтказади.