«социология» фанидан маърузалар матни

Ижтимоий ўзгаришлар (socialchange) — ижтимоийгуруҳёкижамиятнингтаянчтузилмаларидагаўзгаришлар. Ижтимоий ўзгаришлар — жамият ҳаётида доимий ҳодиса бўлиб, ҳозирги даврда унга алохдда интенсивлик хос. Социология вужудга кела бошлаган даврдан бошлаб драматик коллизияларни, анъанавий ахкомларнинг ўзгаришларини ва ижтимоий тартибнинг янги шакллари вужудга келишини туптунтиришта ҳаракат қилади.
Ижтимоий ҳаракат (socialmovement) —ижтимоийўзгаришларниамалгаоширишёкиуларгатўсиқликқилишучунжалбэтилганодамларнингкаттагуруҳи. Одатда, ижтимоий ҳаракатлар ўзларига зид максад ва дунёқарашга эга бўлган ташкилотлар билан низоли муносабатларга киришадилар. Бироқ институционаллашув натижасида ҳаракат ривожланиб ташкилотларга айланиши мумкин.
Ижтимоийлашув (socialization) —болаларнингижтимоиймеъёрларвақадриятларниўзлаштиришжараёнибўлиб, бужараёндауларшахссифатидашаклланадилар. Ижтимоийлашув жараёни индивид учун болаликда айниқса зарур бўлса ҳам, бу жараён унинг бутун умри бўйи давом этади. Бирорта ҳам инсон ўзига бошқа инсонларнинг ўтказадиган таъсирисиз мавжуд бўла олмайди ва бу унинг хулқ-атворида турли ҳаётий даврларда ифодаланади.
Империализм (imperialism) — мустамлакачилик даврида империялар тузиш жараёни.
Инқилоб (revolution) —мавжудрежимниағдарибташлашвакейинчаликянгиҳукуматшакллантиришбиланбоғлиқзўравонликбўлиб, ундаоммавий-ижтимоийҳаракатлариштирокэтадивасиёсийўзгаришларжараёниюзберади. Инкдлоб фитнадан шуниси билан ажралиб турадики, у оммавий хусусиятга эга ва бутун сиёсий тизимда жиддий ўзгаришлар келтириб чиқаради. Фитна — ҳокимиятнинг сиё­сий етакчисини алмаштириш мақсадида қуролни қўлга олиш бўлиб, у бошқарув тизимида радикал ўзгаришлар келтириб чиқармайди. Инқилоб исёндан ҳам фарқ килади, гарчи исён ҳам мавжуд сиёсий режимга қарши курашга чақириқ бўлса ҳам, бироқ унинг мақсади сиёсий тузилмани ўзгартириш эмас, балки етакчини алмаштиришдир.
Ирқчилик (rasism) —муайянжисмонийхусусиятларгаэгабўлганодамларгаафзалликёкикамситилиштавсифларинитиркаш. Одамларнингжисмонийтафовутларигаурғуберадиганхурофотшакллариданбири. Ғарбмустамлакачиликзкспакциясидавридаирқчиликқарашлариваустановкаларимустаҳкамўрнашибқолди, уларҳозиргикундаҳамкўпмамлакатлардатарқалган. Бундай установкалар шаклланиши негизида дискриминация ва хурофотлар ётади.