«социология» фанидан маърузалар матни

Назарийёндошув (theoreticalapproach) —ижтимоийҳаётнингму­айянназарийанъаналариданкелибчиқадиганжиҳат. Социологиянинг асосий назарий анъаналаридан баъзилари: функционализм, структу­рализм, тимсолий интеракционизм ва марксизм. Назарий ёндошувлар социологлар иш олиб борадиган тадкиқотларга, шунингдек, муаммоларни аникдаш ва ҳал килишга таъсир ўтказиш усулларини белгилайдиган умумий "истиқболларни" аникдайди.
Назария (theory) —мунтазамкузатиладиганҳодисаларўртасидагиумумийтавсифларвақонуниятларнианикдашгауриниш. Назарийсхемаларнияратишсоциологиктадкиқотларнингажралмастаркибийқисмихисобланади. Назарияларкенгрокназарийёндошувларбиланузвийбоғланганбўлади, уларгатадкиқотнатижаларисезиларлитаъсирўтказади.
Низо (conflict) —жамиятдагигурухдарёкииндивидларўртасидагиантагонизм. Низо икки хил шаклда бўлиши мумкин. Биринчиси, икки ёки ундан ортиқ индивид ёки гуруҳ ўртасида манфаатлар тўқна­шуви юз бериши; иккинчиси, одамларнинг ўзаро курашга фаол жалб этилиши. Манфаатлар зидлиги ҳар доим ҳам очиқ курашга олиб келавермайди. Айни пайтда, кучли низолар ўзларининг манфаатларини бир-бирига мутлақо зид деб хато фикр юритувчи партиялар ўртасида келиб чикиши ҳам мумкин.
Никоҳ (marriage) —индивидларорасидагижамияттомониданмаъқулланадигансексуалмуносабатлар. Деярлиҳардоимникоҳқарама-қаршижинсвакиллариўртасидатузилади, бироқбаъзимаданият-лардагомосексуалникоҳларгаҳамйўлберилади. Одатда, никоҳрепродуктивоиланингасосихисобланади, яъниэр-хотинжуфтлигиболатуғибтарбиялашникўздатутади. Кўггчиликжамиятлардаполигамникоҳгарухсатберилганбўлиб, ундаиндивидбирнечтахотингаёкиэрганикоҳланишимумкин.
Ноформалмуносабатлар (informal relations) — гурухдарваташкилотлардамавжудмуносабатларбўлиб, уларшахсиймайлларасосидашаклланадирасманэътирофэтилганусулларёкипроцедураданфарқкилувчиҳаракатусуллари.
Объективлик (objectivity) —табиийфанлардагитадқиқотларгакиёслабсоциологларолинганнатижаларнингобъективбўлишигаэришмокчибўладилар. Объективлик натижаларни талқин килищдаги ноаниқлик кўпмаънолиликни имкон борича четлаб ўтишга интилишни билдиради. Объективликнинг асосий хусусияти — тадқиқотчи олган натижаларнинг илмий ҳамжамият аъзолари томонидан танкидий баҳолаш учун очикдигида.
Оила (family) —қон-қариндошлик, никоҳёкифарзандликкаолишмуносабатларибиланбоғланганиндивидларгурухи. Бу одамлар уму­мий хўжалик юритишади, катталар бола тарбиялашга масъул бўлади. Барча жамиятларда оила института мавжуд бўлса ҳам, улардаги оилавий муносабатлар бир-биридан жиддий фарқ қилиши мумкин, шу­нингдек, кенгайтирилган оилаларнинг турли-туман вариантлари ҳам мавжуд.