Sotsial guruh va sotsial institut

2. Rasmiy va norasmiy guruhlar:
1) Rasmiy guruhlar – bu huquqiy statusga ega bo‘lgan sotsial institut, tashkilot qismi hisoblanadigan mavjud institut, tashkilotdagi mehnat darajasida aniq maqsadga ega bo‘lgan sotsial guruh. Masalan, siyosiy partiyalar (4 ta), davlat, diniy tashkilotlar, ishlab chiqarish jamoasi, maktab sinfi, sport komandasi va h.k.
Rasmiy guruhning o‘zi 2 turga: a) rasmiy (korxona, davlat, jamoat tashkiloti); b) rasmiy tan olinmagan, ya’ni norasmiy: yashirin tashkilotlar.
2) Norasmiy guruhlar – yashirin tashkilotlardir. Bu guruhlar muntazam tashkilotga ega emas, rasmiy saylangan martabali shaxslar, nizomlar yo‘q, kun tartibi va aniq maqsad bo‘lmaydi. Masalan, ishchilar guruhi doirasida yuzaga kelgan do‘stlar munosabati birga ishlashlari bilan emas, bo‘sh vaqtlarini birga o‘tkazish, bir-biriga o‘zaro yordam berish va yoki “sotsial psixologik guruhlar” va h.k.
Shunday qilib, norasmiy guruh deb, a’zolar aloqalarining shaxsiy sifatlari, boshqa sotsial strukturalardan mustaqilligi, guruh faoliyatining aniq bo‘lmagan maqsadi, norasmiy nazorat sistemasi, guruh jipsligining yuqori darajasi bilan harakterlanadigan guruhga aytiladi⁷
3.Birlamchi va ikkilamchi guruhlar:
1) Birlamchi guruh, bu biz uchun bir xil ahamiyatga ega emas. Bu guruh a’zolari soni kamligi, hududiy yaqinligi, samimiy munosabatlari, maqsad umumiyligi bilan farq qiladi. Ba’zi guruhlar hayotimizning ko‘plab jihatlarini qamrab oladi va boshqalar bilan shaxsiy aloqalar o‘rnatilishiga sabab bo‘ladi. Oila birlamchi guruh. Oila hayoti har doim ham tinch va osoyishta o‘tmaydi, oilalarda ko‘plab notekisliklar va dushmanlarga munosabat ham uchraydi. Fanga birlamchi guruh termini birinchi bo‘lib XX asrning boshlarida amerikalik sotsiolog Charlz Harton Kuli (1864-1926) tomonidan kiritilgan.
2) Ikkilamchi guruh deb biror bir aniq maqsadga erishish uchun tuzilgan har qanday turdagi guruhlarga aytiladi. Bu guruh doimiy tarzda uchrab turadigan, lekin shaxsiy aloqalarga ega bo‘lmagan insonlar guruhidir. Albatta, hayotda 1 va 2 guruhlar o‘rtasida farq unchalik emas. Masalan, qo‘mita majlislarida doimo uchrashib turadigan insonlar do‘stlashib, keyinchalik norasmiy uchrashuvlar ham o‘tkazib turishlari mumkin. Masalan, bunga kasbiy, diniy, siyosiy guruhlarni kiritish mumkin.