Sotsial psixologiya Darslik

Bob yuzasidan tayanch iboralar 
Etopsixologik metodlar, shkalali o’lchov metodlari, kuzatish, so’roq, proyektiv 
metod, test
 
Nazorat va muhokama qilish uchun savollar 
1. 
Etnopsixologik tadqiqotlar o’tkazishda nimalarni hisobga olish lozim? 
2. 
O’zbekiston sharoitida tadqiqot o’tkazilsa nimalarga e’tiborni qaratish 
lozim? 
3. 
Rus tadqiqotchisi G.U.Ksoyeva qanday metodlarni etnopsixologiya qo’llash 
mumkin deb ko’rsatga.?

---

155 
4. 
Shkalali o’lchov metodlariga ta’rif bering? 
5. 
Etnopsixologik tadqiqotlar ishlatiladigan kuzatish va so’roq metodlari 
haqida ma’lumot bering? 
6. 
Etnopsixologik tadqiqotlarda qo’llaniladigan proyektiv metodlarga ta’rif 
bering? 
7. 
Shaxsning alohida sifatlarini aniqlashga qaratilgan testlar haqida ma’lumot 
bering? 
Bibliografiya 
1. 
Karimova V.M. Ijtimoiy psixologiya: Darslik. Oliy o‘quv yurtlari bakalavriat 
va magistratura talabalari uchun. – T.: “Fan va texnologiya”, 2012. – 172 b. 
2. 
Вильгельм Вундт. Проблемы психологии народов - СПб., 2007 - 542 с. 
3. 
Стефаненко Т. Этнопсихология. – Москва: Акад. проект, 1999 – С. 237 
4. 
Аронсон Э. Психологические законы поведения человека в обществе.- 
СПб: Прайм-Еврознак, 2008 

---

156 
13.1. Etnopsixologik 
xususiyatlarning 
shakllanishiga chizgilar 
Etnopsixologik xususiyatlar o’zining kelib chiqishi 
jihatidan xalqling butun o’tmishi, hayot tarzi va 
tarixi bilan bog’lanib ketgan bo’lib, bu xususiyatlar 
millat shakllanmasdan avvalroq vujudga kela 
boshlagan bo’ladi. 
Ma’lumki, etnik birlik millat taraqqiyotining eng yuqori bosqichida vujudga 
keladi. Etnopsixologik xususiyatlarning ayrim belgilari kishilar birligining hamma 
tarixiy davrlariga, ya’ni xalq, qabila, elatlarga ham xosdir. Etnopsixologik 
xususiyaglar ayrim tadqiqotchilar ko’rsatganidek faqat bir omil - tabiiy muhit 
ta’siri bilangina vujudga kelib qolmay, uning vujudga kelishida yana uchta muhim 
omillar ta’sir ko’rsatadi. Birinchi omil bu - siyosiy-iqtisodiy va jamiyat hayotida 
bo’layotgan ijtimoiy jarayonlar tizimi bo’lsa, ikkinchisiga, shu etnik birlik yashab 
to’rgan tabiiy-geografik muhitning xususiyatlari kiradi. Uchinchi omilga esa xalq 
hayotida bo’lib o’tgan muhim tarixiy hodisa va voqyealar kiradi. 
Lekin shuni ta’kidlash mumkinki, etnopsixologik xususiyatlar tizimida 
odamlar ruhiyatining mazmunini, avvalo birinchi omil – mamlakatdagi siyosiy-
iqtisodiy, ijtimoiy-mafkuraviy o’zgarishlar belgilab beradi. Tabiiy-geografik omil 
esa asosan etnopsixologik qiyofaning tashqi ifodalarini belgilaydi. Shuning uchun 
ham bu omil kuzatayotgan inson nazariga birinchi omilga qaraganda yaqqol 
namoyon bo’ladi. 
Xalq hayotida bo’lib o’tgan muhim tarixiy voqyealar so’zsiz uning psixologik 
qiyofasida o’chmas iz qoldiradi. 
Tabiatdagi ayni bir voqyeliklarning doimiy ta’siri natijasida kishilar bu 
voqyelikdagi xususiyatlarni boshqa sharoitda yashayotgan etnik guruh vakillariga 
qaraganda chuqurroq idrok qilishga o’rganib qoladilar. Chunki tashqi muhit 
bizning sezgi a’zolarimizga behisob axborotlar, ya’ni xilma-xil taassurotlar