Q'obiliyat va ijodiy imkoiiyatlar majmuasi;
Tashqi muxit ta’sirlariga javob berish reaktsiyasi
va x.k.
Shaxsda biologik va ijtimoiy sifatlarning nisbatiga ko'ra ular to'rt darajaga
bo'linadi:
I. Temperament darajasi insonlarning irsiyat orqali belgilangan nerv sistsmasining xususiyatlari tushiniladi. Ular jumlasiga instinkt va extiyojlarning o'ziga xosligi, jinsiy, yosh, milliy va boshqa xususiyatlar kiradi. II. Ruxiy jarayonlarning o'ziga xoslik darajasi - iroda, sezgi, tafakkur, xotira, diqqat, tasavvur, axborotni qabul qilish va xarakterning o'ziga xos tomonlarini o'z ichiga oladi.
Shaxsning mantiqiy fikr yuritish operatsiyalari (taqqoslash, abstrakt tasavvur, induktsiya, dedukiya), aqliy faoliyat usullarini egallaganligi muxim rol o'ynaydi.
. Shaxs tajribasi darajasi - bunga shaxs egallagan bilim, ko'nikma, malakalar va odatlarining majmuasi kiradi. Bo'larning ichida uzluksiz ta’lim tizimi, o'quvchilarni o'q'itish, o'quv faoliyatida bilim, mehnat va amaliy faoliyatida ko'nikma va malakalarli shakllantirish muxim axamiyatga ega.
.Shaxsning yo'naltirilganlik darajasi - shaxsning ijtimoiy axamiyatga ega bo'lgan, atrof-muxitga munosabati, shuningdek, xulq-atvorining ruxiy asoslarini yo'naltiruvchi va boshqaruvchi sifatlarini mujassamlashtiradi.
K.K.Platonov tadqiqotlari ko’rsatadiki, shaxs tuzilmasidagi biologik va
sotsial omillar nisbati shaxs sifatlarining to’rtta pog’onaviy sathini
farqlashga imkoniyat beradi:
.Irsiyat bilan bog’langan sifatlarni birlashtirgan temperament sathi. Unga shaxsning ehtiyoj va instinkt xususiyatlari hamda jinsiy, yosh, milliy va boshqa sifatlarini kiritadi.
.Psixik jarayonlar xususiyatlari sathi. Bu sath sezgi, idrok, xayol, diqqat, xotira, tafakkur, hissiyot, irodaning individual xarakterini o‘z ichiga oladi. Shuningdek, bu sathga olimlar tafakkurning mantiqiy aks etishi: assotsiasiya, qiyoslash, abstraksiyalash, induksiya, deduksiyalarni ham kiritadilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
