So’z boshi elektr uskunalarini ekspluatasiya qilishda xavfsizlik texnikasi qoidalarni davlat tilidagi 1 nashri Energoatom nashriyoti tomonidan 1987 yilda nashr etilgan rus tilidagi nusxasi, amaldagi rahbariy

E
T
bu yerda,
E — nazoratda bo’lgan elektr maydonining ta’sirchan kuchlanganligi, kV/m. 

---

Ko’rsatilgan formula bilan elektr maydoni kuchlanganligi 10 kV/m bo’lganda turish 
vaqti 180 minut, kuchlanganligi 15 kV/m bo’lganda esa 80 minutni tashkil qiladi. 
Ushbu band talablari, xodimlarga elektr razryadi
ta’siri bo’lishi mumkinligi batamom 
bartaraf qilingan hollarda kuchlidir. 
6.3. Ish kuni ichida ishchilarning elektr maydonida bo’lish vaqtini bir marotaba yoki 
bo’lib-bo’lib ishlatish mumkin. Ish vaktining qolgan paytida himoya vositalaridan 
foydalanishlari yoki elektr maydoni kuchlanganligi 5 kV/m dan kam bo’lgan maydonda 
buliщlari kerak. 
6.4. Elektr maydoni kuchlanganligi, hamda uning ta’sir maydoni va uni ekranlash 
chegarasi o’lchash natijalari bilan belgilanadi. Barcha hollardagi ish-larn bajarishda 
odamlar bo’lishi mumkin bo’lgan maydonni hamma joyida o’lchayotgan xodim 
ta’siridan tashqaridagi joyda aniq o’lchanadigan elektr maydo-nining kuchlanganligi 
o’lchanishi shart. 
Uskunalar va konstruksiyalarga ko’tarilmasdan bajariladigan ishlarda kuchlanganlikni 
o’lchaщ quyidagicha amalga oshirilishi shart: 
himoya vositalari yo’q paytida — er yuzidan 1,8 metr balandlikda; 
umumiy himoya vositalari ishlatilganda er yuzidan 0,5; 1,0 va 1,8 metr balandlikda 
o’lchanishi zarur. 
Uskunalar va konstruksiyalarga ko’tarilib bajariladigan (himoya vositalarini bor-
yo’qligidan qat’iy nazar) ishlarda o’lchash ish joyining sathidan 0,5; 1,0 va 1,8 m 
balandlikda va yega ulangan tok o’tkazuvchi uskunalar qismidan 0,5 m uzoqlikdagi 
masofada o’lchanishi shart. 
6.5. Nazorat qilinayotgan maydonda bo’lish vaqti maydon kuchlanganligining eng 
yuqori bo’lgan qiymatini hisobga olib belgilanadi. 
6.6. Himoya vositalari sifatida quyidagilarni ishlatish mumkin: mustahkam o’rnatilgan 
ko’chma va ko’chirma ekranlash uskunalari; mashina va mexanizmlarga o’rnatilib, 
olinuvchi ekranlash uskunalari; ekranlaщ komplektlari. 
Ekranlash uskunalari GOST 12.4 154-85 talablarini qoniqtirishi shart. 
Yega ulangan avtomashina kabinalari va kuzovlarida, mexanizmlar, kuchirma ustaxona 
va laboratoriyalarda shuningdek temirbetondan, yoki metall sinchli temirbeton bilan 
yopilgan gishtdan ishlangan imoratlarda, elektr maydoni bo’lmagan tunuka tomlari yega 
ulangan imoratlarda ishlanganda u yega himoya vositalarinn qo’llash talab qilinmaydi. 
6.7. Ko’chma va ko’chirma ekranlash uskunalari o’rnatilgan joylarida yega ulanadigan 
kurilmalarga yoki ularga ulangan metall konstruksiyalarga yo’g’onligi kamida 10 mm
2
bo’lgan yumshoq, mis sim orqali yega ulanishi shart. 
Mashina va mexanizmlarga o’rnatilgan olinuvchan ekranlash uskunalari ularga galvanik 
ulangan bo’lishi shart, 
Mashina va mexanizmlar yega ulangan taqdirda ularga o’rnatilgan olinuvchan ekranlash 
uskunalarintg qo’shimcha yega ulash talab qilinmaydi, 
Alohida shaxsiy ekran komplektlarini yega ulash maxsus tagcharmli tok o’tkazuvchi 
maxsus oyoq kiyimida bajarilishi kerak. Izolyasion asos ustida (buyalgan metall, 
izolyator, yogoch tushalma va boshkalarda) turib ishlanganda yoki yega ulangan 
konsgruksiyalarni ochiq qo’l bilan (qo’lqopsiz) tegish kerak bo’lgan ishlarda, ekranlash 
kiyimlari qo’shimcha qalinligi 10 mm
2
yumshoq maxsus mis sim bilan yega ulash 
uskunalariga yoki ushbu uskunalarga ulangan metall konstruksiyalarga ulanishi shart. 
6.8. 1000 V kuchlanishgacha kuchlanish osgida bo’lgan tok o’tkazuvchi qismlarga tegib 
ketish mumkin bo’lgan hamda elektr uskunalarini sinash paytida (yuqori kuchlanish 

---

osgida sinov o’tkazayotgan xodimning faqat o’zi uchun) va elektr kavsharlash ishlarida 
ekranlash komplektlarni ishlatish man qilinadi. Bunday hollarda ishlattan ishchilarni 
ekranlash uskunalarini qo’llab himoya qilish shart, 
6.9. O’chirib qo’yilgan tok o’tkazuvchi qismlarning uchastkalarida ishlanganda 
kuchlanish ta’sirida paydo bo’ladigan potensialni olib tashlash uchun ushbu uskuna 
yega ulanishi zarur. O’chirib qo’yilgan, lekin yega ulanmagan tok o’tkazuvchi 
qismlarga 
himoya 
vositalarisiz 
tegish 
man 
qilinadi. 
SHuningdek 
yerdan 
izolyasiyalangan holda qolishi mumkin bo’lgan ta’mirlash moslamalari va jihozldri ham 
yega ulanishi shart. 
6.10. Elektr maydonn ta’sir doirasida turgan g’ildiraklari siqilgan havo yordamida 
ishlaydigan mashina va mexanizmlar yega ulangan bo’lishi shart. 
Ushbu transport vositalarini elektr maydoni ta’sir doirasida harakat qilganda kuchlanish 
ta’sirida paydo bo’ladigan potensialni olish uchun uning
shassisiga yoki kuzoviga yega 
tegab turuvchi zanjir ulangan bo’lishi zarur, 
6.11. Elektr maydoni ta’sir doirasida mashina va mexanizmlarga yoqilg’i va maylash 
materiallarini quyish man qilinadi. 
6.12. Elektr maydoni ta’sir doirasidagi uskuna va konstruksiyalarga ko’tarnlish kerak 
bo’lib qolganda, elektr maydoni kuchlanganligi va ish jarayonining muddatidan qatiy 
nazar himoya vositalaridan foydalanish shart, 
Teleskopik minora va gidroko’targichda ko’tarilganda uning ko’tarma kajavasi ekran 
bilan ta’minlanipsh kerak yoki ekranlash komplektidan foydalanish zarur. 
6.13. Ekranlash maydonida, ochiq taqsimlovchi uskunaning konstruksiyalari ichida 
shuningdek gaz relesiga, kuch transformatorlaridagi yog’ sathini ko’rsatuvchi relega 
narvon orqali ko’tarilishda elektr maydonining ta’siriga qarshi himoya vositalari 
ishlatilishi shart emas 
6.14. Ochiq. taqsimlovchi elektr uskunalarini ko’zdan kechirishga va ish joyiga 
borishda, xodim ushbu maqsadlar uchun ishlab chiqilgan yunalish yuli bo’yicha yurishi 
kerak.