So‘z boshi xalqimiz shuni yaxshi bilishi kerak: oldimizda uzoq va mashaqqatli yo‘l turibdi. Barchamiz jipslashib, tinimsiz o‘qib

 
3.5. Ta’lim tizimini boshqarish: zamonaviy yondashuvlar 
Hindiston talim tizimi va uning qiyosiy tahlili 
Hindiston mustaqillikka erishgan paytda mamlakat aholisining 
965 savodsiz bo‘lgan. 1949 – yilda qabul qilingan konstitutsiya 
bo‘yicha 6 yoshdan 14 yoshgacha to‘lgan bolalar uchun bepul 
majburiy ta’lim joriy etildi. 2005 – yilda savodxonlik darajasi 52% 
ga yetdi. Hindistonda xalq ta’limi tizimi maktabgacha ta’lim tizim, 
boshlang‘ich va kichik asosiy maktab, to‘liqsiz o‘rta va to‘liq o‘rta 
maktabdan iborat. Oliy o‘quv yurtlarida o‘qish muddati 5 – 6 yil va 
o‘qish pullik. Mamlakatda 219 ta universitet va institut hamda 7 

---

154 
mingdan ziyod kollej bor. Oliy o‘quv yurtlari: Bombey universiteti, 
Kalkutta universiteti, Chennoy universiteti. Asosiy kutubxonalari: 
Kalkuttadagi milliy kutubxona, Dehlidagi ommaviy kutubxona, 
Chennoydagi ommaviy markaziy kutubxonalar bor. 
Xitoy Xalq Respublikasi ta’lim tizimi Hududi: Xitoy Xalq 
Respublikasi - dunyoning eng katta davlatlaridan biri bo‘lib, uning 
hududi 9,6 mln kv.km ga teng. 
Aholisi: Xitoy aholisi qariyib 1,5 mld. kishiga teng. Aholining 
90% dan oshig‘ini – xitoyliklar, qolgan qismini boshqa millat 
vakillari tashkil etadi. Xitoy ta’lim tizimi o‘ziga maktabgacha 
ta’lim, boshlang‘ich ta’lim, to‘liqsiz o‘rta ta’lim, o‘rta ta’lim, 
universitet, aspirantura bosqichlarini qamrab olgan. Xitoy Xalq 
Respublikasining “Majburiy ta’lim” to‘g‘risidagi qonuniga 
muvofiq, 9 – yillik ta’lim davlat tomonidan majburiydir. Xitoy 
boshlang‘ich maktablarida 140 mln. ga yaqin bolalarni o‘qishi 
yo‘lga qo‘yilgan. Har yili boshlang‘ich maktablariga 6 yoshli 
bolalarning 98.8%i qabul qilinadi.
O‘rta maktablarda 60 mln. o‘quvchi o‘qiydi, oliy ta’lim 
muassasalarida esa talabalar soni 3 mln. dan ortiqni tashkil etadi. 
O‘quv yili 1 – sentabrdan boshlanib, iyul oyining boshlarida 
yakunladi. Ta’limda talabalar bilimini baholash uchun kredit tizimi 
amal qiladi. O‘quv jarayoniga zamonaviy axborot texnologiyalari va 
innovatsion pedagogik texnologiyalar tatbiq qilingan.