Statistikasi

valentlik' miqdoiiniiig pasayisbi liisoblanadi. Qarania-qarslii jarayon, 
inllal.xiyaiiing ami podi — dcflatsiyadir.
Natijada. birindiidan, (inllatsiyada) bilta tovar, xizniat va kapi- 
talga to'g'ri kcladigaii miiomaladagi pul soni va inassasining osbishi- 
ga, ikkindiidan, (deflalsiyada) o'sha tovar. xizmat va kapitalgti 
to'g‘ri kdadigan pal mas.sasining kamayisliiga cga bodamiz.
Pul {iiiilliy valuta) rting koiisentraisiyasi sharoitida inllatsiya va dc- 
llatsiya bilan barobar devalvatsiya yoki revalvatsiya .sodir bodisbi mumkin, 
Dcvalvatsiya deganda milliy valuta kunsining pasayisbi (bareha 
pul birliklari yoki Lining konsentratsiya qilingan qismi, xalqaro ayri- 
boshlash va aylaiima qo'shilgan holda), revalvatsiya deganda cs;t niii- 
liy valuta kiirsiniug oshislii tushunlladi,
Amaliyotda inllatsiya va lining yo‘!do,shlarining turli kombinalsiya- 
lari Liclirashi mumkin: dcvalvatsiya yoki revalvatsiya shtiroitida 
innaisiyaning o'sishi; dcvalvatsiya yoki revalvatsiya shtiroitida ddlat- 
siyttiiingoksishi; inllalsiya yoki dcllatsiya sharoitida dcvalvatsiya va bosliqalar. 
Bularniiig harbiri bar saftir amaiiy tahllining prednieti bodishi zanir.
'l"akror ayiish munikinki, inflaisiya va lining yoddoshlarini ba- 
honing o'sishi dch ifodalashadi. Lckin inllatsiya .sliakli bo'yicha liam, 
moduli bo^yieha ham. mtizmiiiiini gnpirmtiso ham bo'ladi, bahoning 
o'sishiga ayntm o'xshash cmas, ddlatsiya esa - pti.sayishiga xos cmas.
' O l t i i i v i i l u t n l i K l i z i m i d . i ( 1 9 4 6 - y i l b e k o r q i l i u d i ) p a l b i r l i y i d n g i o l l i l i r i l i q d o r i
266

---

YuqoritJilgi nuiloli;izalar nstjsitla inlluisiya (Jarajasini dcvalvatsiyani 
hisohga olgan liolda liisoblashni uikiifctib. uni birsliai'lli maniiakal 
[iiisolida hisoblasli iCMinlogiyasiga U)‘\talamiz,
Masaian, shaiili inamlakauia 2005 va 2007-yiltarda dcvalvatsiya va 
I'evalvatsiya lioladari kuzatildi, IslcOiioi indckslari' mos. ravishda, 
120,2 ( t 20,2 I'oi/) va i 12 {+12 Ibi/) ga Icng. UslUni mamiakatda 
inllatsiya daiajasi iste'mol indckslari bilan birxtl Uishumlishi nuaio- 
,4ahali bdau 
li
o+lia miqdoi larda qayd qilinadi.
Endi iiiflatsiya darajasini quyidagi ,4xt:nia bo’yicha bosqidima- 
bosqidi liisoblab diiqanii/..
1- 
bosqich. Yuqorida kcliirilgan aidckslarning yaroqsi/ligini liisobga 
olgan holda, iste'mol indekslarining icskai i moliiyaliga teng bo'lgan 
inllatsiya indcksini aniqlaymi/.
Shuni umitmaslik kcnikki, bardia bisob-kitablai'gLin.ilidiali vagum- 
hli iste'mol indckslariiii liisoblashdan bosliianadi va Lilaraniqbo'lgandan 
so big, o'shalarasosida Limumiv indoks hisoblanadi. liizniiig misolimizda 
inflatsiya iiidck-si 2(X)5-yilda 0,833 ( 1,0/1,202), 2Ш7->п1с1а - 0,893 ( 1,0:1,12) 
ga tcng, Olingitn natijaiar asosida quyidagi Milosaga kdisli miimkin ~ 
2005-yilda mamiakatda inllatsiya danijasi 20,2 (biz emas, 16,7 foizga, 
2007-yilda csti 12.0 va 10,7 foizga tcng. Ko'rinib luiibdiki, ushbii farqdan 
ko‘7 yumibbo'lmaydi va piilning qo‘sbimcha emis.siyasi paytida bujiida 
kidiik miqdordcb mcnsimaslik yaxshi nalijalarga olib kcimaydi.
Raqamlarga c'tibor qatataylik. Masaian, mamiakatda 2007-yilda 
pul aylanniasi 5 trin.ni lashkil qildi. Buni AQSH dollariga aylan- 
tirsak, 175,4 mlrd, (kins 1/25 atrollda dcylik). Bu aylanmaga emissiya 
qiliiigan biijm 65 mlid.ni taslikil qiladi, dcgani.
2- 
bosqich. 2005 va 2007-yillar itchun icgishii ravishda dcvalvatsiya va 
rcvalvtitsiya indckslarini aniqlaymiz (valuta kurslari; '‘A" valuta / doll.)
.IX. IC,
2 0 0 5 у il
2 7
.
0(1
1.0 4 (
2 0 .4 S
2 0 0 7 . y i!
.M 7N