Стилистика тилшуносликнинг ажралмас қисми бўлиб, у бадиий нутқнинг ифодаланиш услублари, уларнинг таъсирчанлиги ва умуман инсон нутқини ўрганадиган фандир

Poetic words.This group of words stands between terms and archaic words. They are close to terms because they are monosemantic and they are close to archaic words because they are out of use. Here are illustrations: brow (forehead), steed (horse), woe (sorrow), behold (see), deem (think), whilom (sometimes).
The function of poetic words may be different when used in the text, it calls on a certain type of environment mid mood. Sometimes these words are used to produce a satirical effect. In most cases poetic words are used in poetry:
Thus with the year
Seasons return, but not to me returns
Day, or the sweet approach of even or morn,
Or sight of vernal bloom, or summer's rose,
Or flocks, or human face divine,
(J, Mitton)
It is a beauteous evening, calm and free,
The holy time is quiet as a Nun
Breathless with adoration...
(W. Wordsworth)
Поэтик сўзлар. Бу сўзлар гуpyҳини атама ва архаик (эскирган) сўзлар туркумига киритиш мумкин. Улар бир маънолилига жиҳатидан атамага кам қўлланилиши жихатидан эса архаик (эскирган) сўзларга яқинтуради. Масалан: алп (паҳлавон), синчи (отни яхши билувчи), хавар (тўғри, текисйўл), самовий, сарв, нечун, чеки, кой, висол, фироқ, пари, санам, кошона, пинҳон, бажоэтмоқ, раҳнамо, сарафроз.
Поэтик сўзлар тилда турли бадиий вазифаларни бажаради. Матнда улар шоирона кутаринкилик, жозибадорлик, руҳий гўзаллик кашф этади. Баъзан эса, бадиий талабга кўра сатирик, хажвий ҳолатлар ифодаси учун ҳам хизмат қилади.
Билурмисизбулбул тилини?
У куйлармиш она элини.
Она эли эмиш бир бўстон,
Ўзбекистон деган гулистон.
Шу томондан учар эмиш у,
Элдан-элга кўчар эмиш у.
Мадҳ этармиш фақат инсонни
Она эли Ўзбекистонни!..
Бу парчада шоирпоэтик "билурмисиз", "мадҳ" сўзларининг ўзига хослигини, оҳангини ифолалилигини тўла акс эттирган.
Archaic wordsare those which are not used now except for special purposes. Some of them are passing out of use: thee (you), thy (you), hath (has), makest (make), thine (your), metidnks (it seems to me), nhay (no). Archaic words existed in Old English in the following forms: troth (faith), a tosel (a lazy fellow), a squire (an olderman).
Archaic words stand very close to historical words: names of ancient weapons, types of boats, "carriages, musical instruments, agricultural implement. Here are the examples: Battering ram (an ancient machine for breaking walls), blunderbus (an old type of gun), and brougham (a closed carriage having one seat). It is easy to findsuch words in the books of Walter Scott and other writers of that period or writers who describe the early period of the life of the English people.
We can find a number of archaic words in the style of official documents: aforesaid, hereby, therewith. These words are used here as terms and express the exact notion of certain phenomena.
In many cases we have archaic words in poetry. They are used here to create the elevated style:
Come hither, hither, my little page!
Why dost thou weep and wail?
Or dost thou dread the billow's rage.
Or tremble at the gale?
But dash the tear-drop from thine eye;
Our ship is swift and strong:
Our fleetest falcon scarce can fly
More merrily along.
(G. Byron)
Архаик сўзлар. Ҳозир қўлланилмайдиган, истеъмолдан чиққан ёки аста-секин чикиб бораётган сўзлар архаик сўзлар ҳисобланади. Масалан: бирла (бирга), анга (унга), булғой (бўлгил), ано (она), ато (ота), қилғил (қил), пордун (осмон), довот (сиёҳдон), мусофирхона (мехмонхона), иттифоқ (бирлашма), баковул, фирқа (партия), йўқсил (пролетариат) ва бошқалар.
Архаик сўзлар ўтмиш давр хаётини тасвирловчи тарихий асарларда кўплаб учрайди. Бу сўзларнинг кўпчилигида улар таркибидаги махсус қўшимчалар архаик бўлиши ҳам мумкин: этмак, билгил, бўлур, айтургакабилар.
Ҳозиргивақтдаайримархаиксўзларянгимаъноларнианглатабошлаган. Масалан: домла (домулла), танга, оқсоқол. Бусўзларгалуғатдақуйидагичаизоҳ берилган:Домулла, диниймактабмуаллими; мадрасанибитирганмуллакиши. Домла, ҳарқандайилмийкишигахурматбиланмурожаатэтишшакли. Танга, тарихиймаънодаБухорохонлигида 15 тийинга, Қўқонхонлигида 20 тийингатенгбўлганкумушпул.Ҳозиргимаьнода, умуманкумушдан, олтинданёкибошқақотишмаданзарбқилинганпул. Оқсоқол, ҳозиргимаъноси — соч-соқолиоқарганкексаодам; мўйсафид; бирорсохадакўпишлаган, меҳнатисинганкексакиши. Тарихиймаъноси: Инқилобгақадарбирёкибирнечамахаллаёкикишлоққабошлиқбўлганмахаллийамалдор. Илгариоқсоқолбўлибкўподамларниқонйиғлатганэканбу! — дедиДавлатёр.
Эскирган сўзлар бадиий наср услубидан ташқари махсус иш ҳужжатларида ҳам учраб туради.
Шеъриятда ҳам архаик сўзлар кўп қўлланади. Бундаадибмаълумбирмақсадникўздатутади. Шеърнинг оҳангдорлигини оширади, умуман поэтикликни таъминлашни кўзда тутади.
Шоир жавоб топмай, бағри қон эди,
Ярадор бургутдек нотавон эди.
Лашкаргоҳдакўрди: не авбошларни
Танидан узилган қонли бошларни.
Қалбидан хун сирқиб, оғриди жони,
Фиғон чекиб, исён қилди виждони.
Шоир нола қилмай, ким қилсин нола,
Ким этсин кўзлари ёшин шалола!
Чархи кажрафторданбўлиб дилозор,
Чодири кўринди қафас каби тор.
Деди: "Эл бўлса тинч — юрт ҳам тинч бўлгай.
Юрт нотинч бўлса, эл тинчибузилгай.
Barbarisms are words which came into the English vocabulary from other languages and have retained their spelling and pronunciation. In many cases they have English synonyms: chic (stylish), bon mot {a clever witty saying), en passant (in passing), adieu En bien (well), voila (there you arc), tout doucement (slowly), c"esl ca (that's it), bien entendu (of course), allez (come on), monsieur (sir), tres bien (very good), si, signor (yes, sir). Many foreign words may function as terms: acidum, allegro.
Another function of barbarisms and foreign words is to create local color. Many writers employ this device.
For example: "Come, now, there's a lot of sand in Belgium" I reminded him, mindful of a holiday spent at Knocke-sur-mer in the midst of "les dunes impeecables" as the guide-book had phrased it. (A. Christie)
"Monsieur ne mange Hen", said sister St. Joseph. (S. Maugham)
Ўзлаштирма ва чет тили сўзлари ўзбек тилига бошқа тиллардан кириб келган сўзлардир. Кўпинча ўзбек тилида бу сўзларнинг муқобиллари бўлади; эксперимент — тажриба, конфе­ренция — йиғилиш, анжуман, специалист — мутахассис, стиль — услуб.
Бу сўзлар бошқа сўзлар қаторида ўзбек тили луғат таркибини ташкил этади. Масалан, ўзбек тилидаги французча сўзлар: шантаж, сюита, шовинизм, репортаж. Чет тили сўзларининг кўпи атама вазифасида келади: омонимлар, синонимлар, антонимлар.
Чет тилидан ўзлашган сўзларнинг асосий вазифаси махаллий руҳни яратиш бўлиб, ёзувчилар ўз асарларида қайси мамлакат хаётини акс эттираётган бўлсалар, ўша мамлакат ёки халк, тилидаги сўзлардан фойдаланишга ҳаракат қиладилар.
Ўзлаштирма ва чет тил сўзлари ўзбек сўзлашув тилида кенг қўлланилади. Ўзбек тилига араб тилидан ҳурмат, имконият, адабий; форс тилиданқ оғоз, сартарош, созанда; рустилидан совет, стол, стул, будильник, съезд, ручка, укол, холодильник, паровоз, пароход ва бошқа кўплаб сўзлар кирган. Рус тили орқали ўзбек тилига кўплаб Ғарбий Оврўпа тилларининг сўзлари ҳам кириб келган: пленум, логика, конкурс, футбол, декан, драма, спортвабошқалар. Бу сўзлар жудакенгқўлланилишиваҳаммагамаълумбўлганлнгидануларнингкўпичеттилиданкирганлигисезилмайдн: "Докторбиланинженерэшиктомонюрганларида, Онахонмеҳмонларборлигиниэндиэслагандайшошибқолди". "БиркуниСтепанбочкаваяшчикларорасигасамогоняшираётганйигитниучратиб, кўнглигақулоқсолибкўрмоқчибўлди".
Юқорида келтирилган парчаларда рус тилидан ўзбек тилига кирган доктор, инженер, бочка, самогон, яшчик сўзларини учратамиз.