Стилистика тилшуносликнинг ажралмас қисми бўлиб, у бадиий нутқнинг ифодаланиш услублари, уларнинг таъсирчанлиги ва умуман инсон нутқини ўрганадиган фандир


Download 333.35 Kb.
bet82/88
Sana07.04.2023
Hajmi333.35 Kb.
#1340269
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   88
Bog'liq
стилистика

Аллитерация.Аллитерациянинг вазифасиматндақўшимчамусиқийоҳангдорликяратишдирУнинг моҳиятигапдагибирхилтовушларбиланбошланганҳарбирсўзнингтакрорланишидир. Масалан:
Қилур қатлима қасд, қайраб қилич қотил қарошинг, қиз.
Қафасда қалб қўшин қийнаб, қанот қоқмоқда қўймайсан,
Қараб қўйгин қиё, қалбимни қиздирсин қуёшинг, қиз"
Аллитерация бошқа товушли воситалар каби восита тарзида гапдаги асосий мазмунга oҳангдорлик бахш этади, маълум бир даражадаўқувчининг диққатини жалб қилади ва гапнингэмоционал таьсирини оширади:
Бу қушлар қайда қишлайди?

“Тиллар турли-туман туюлгандай,


Рангда ҳам шунчаки оқу қорамиз.”
Аллитерация мустақил маънога эга эмас ва унинг вазифаси товушли тасвир яратишдир. Лекин баъзан товушли тасвирлар ҳис-ҳаяжон ва кайфиятни ифода этиши мумкин. Агар аллите­рация шу вазифада ишлатилса, унда маълум бир қўшимча маъно пайдо бўлиши мумкин. Масалан, қуйидаги Ҳ. Олимжон шеърини олайлик:
“Шарофат шафтоли шохидан
Сузилиб мевалар узарди”.
Шу шеърнинг биринчи қаторида "ш" ҳарфи ва бу тақлидий товуш бўлиб ишлатилган. Бу товуш рус тилида ҳам, ўзбек тилида ҳамэҳтиётликни билдиради: Ш-ш ...
Аллитерацияни бошланма қофия деб аташ мумкин, чунки баъзан сўзда бошланғич товушлар, баъзан сўз ўртасидаги товушлар қофияланади. Аллитерация кўпинча халқ мақол ва маталларида, халқ оғзаки ижоди ва шеъриятда кўп қлланилган: “Қилдан қийиқ қидирма”; “Санамай саккиз дема”; “Бахти бутун бўлсин”.
Аллитерацияни рўзнома саҳифаларида ва адабий асарлар номларида учратиш мумкин. Масалан: Кечмиш ва кечирмишлардан. Қайта қуришдан қайтиш йўқ. Изларини излайман. Тезватоза. Излаш, изланиш ва бошқалар.

Rhyme is the sameness of the final syllables or sounds of words in the lines of verse. E.g.:say, day, play, measure, pleasure. Rhyme is most often used in poetry and performs different functions. One of the leading functions is to make the expressions bright, easy to remember and to make compact apiece of poetry:
It wasmany and many years ago.
In a kingdom by the sea.
That a maiden there lived whom you may know
By the name of Annabel Lee;
And this maiden she lived with no other thought
Than to love and be loved by me
Here we have the following rhymed words: ago-know, sea-Lee.
There are different types of rhyme: full (right, night) and incomplete. The last is divided intovowel rhymes and consonant rhymes. In the first — the vowels are identical, while consonants are different: fresh — flesh — press. In consonant rhymes vice versa: total — tool, treble — trouble. Many proverbs, sayings and epigrams are based on the use of rhyme: When the cat's away the mice will play (away — play). Repetition is the mother of tuition (repetition — tuition).
There are so called rhyme combinations in the colloquial English. Most often pseudo-morphemes are used in these rhymes but these morphemes acquire definite meaning: Harum-scarum (disorganized), hurry-scurry (great hurry), lovey-dovey (darling), mumbo-jumbo (deliberate mystification), and namby-pamby (weakly, sentimental). The function of these rhymes is to produce a jocular effect, sometimes to give speech characterization (especially of children).


Қофиябир турдаги ёки бир-бирига ўхшаш товушли бирикмаларнинг сўз охирида келишидир. Қофиянинг тўлиқ қофия, бўш қофия, унлилар қофияси, ундошлар қофияси каби турлари мавжуд.
Қофиянинг аҳамияти жуда катта. Қофия шеърни ташкил этади, яъни уни насрдан фарқлайди ҳамда оҳангдорликни юзага келтириб, шеърий нутқни оҳангдор ва таъсирли қилади. Баъзан шеърда унинг асосини ташкил этувчи сўзлар қофияланади. Бундай қофия шеърнинг ғоясини ифолалаш воситаси саналади.
Кўпгина мақол ва маталлар қофия қўлланилиши асосида ясалгандирдир. Бу қофиялашган бирикмалар, турли мақсадларда қўлланилади. Ўзбек тилида қофия достонларда, шеъриятда кўп қўлланилади:
"Олтин эдим, чўян бўлдим,
Доно эдим, сомон бўлдим,
Қиммат эдим, арзон бўлдим,
Ғамга қолган равшан бўлдим".
Бу мисолдачўян, сомон, арзон, равшансўзлари қофиялашган.


Rhythm is the alternation of stressed and unstressed syllables in the utterance. Most often itis used in poetry:
Sweet and low, sweet and low,
Wind of the western sea,
Low, low, breathe and blow,
Wind of the western sea
Over the roiling waters go
Rhythm in verse as an SD is defined as a combination of the ideal metrical scheme and the variations of it, variations which are governed by the standard. Rhythm interprets the beauty of nature, its stillness, helps to intensify the emotions, especially used in music, dance and poetry.
Sometimes rhythm is used in prose, but it will be the repetition of similarly built structures. It can be easily traced in parallel constructions, repetition and enumeration. Here is a clear illustration of what has been said: It was the best of times, it was the worst of times, it was the age of wisdom, it was the age of foolishness, it was the epoch of belief, it was the epoch of incredulity; it was the season of Light, it was the season of Darkness, it was the spring of hope, it was the winter of despair, we had everything before us, we had nothing before us, we were all going direct to Heaven, we were all going direct the other way — in short, the period was so far like the present period...


Download 333.35 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   88




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling