Strategiyalíq menedjment 5230200-Menedjment (tarmaqlar hám tarawlar boyınsha) bakalavr talim bagdarı studentleri ushın oqíw qollanba

Jetiklik basqıshında bolǵan tarmaqlarda báseki strategiyası 
Jańa tarmaqlardıń tez pátler menen ósiwi uzaq dawam etpeydi. Jetiklik 
basqıshına ótiw dáwirinde, tarmaqtıń báseki ortalıǵında sezilerli ózgerisler júege 
keledi. 
Bular tómendegiler: 
1. 
Tutınıw talabınıń páseyiwi tarmaqtıń bazardaǵı úlesin saqlap qalıw 
ushın kúshli básekini júege keltiredi. 
2. 
Klientler ınjıqraq bolıp baradı hám qayta satıp alıw processinde tovar 
hám xızmetlerdi arzanıraq qılıwdı talap etedi. 
3. 
Báseki kóp jaǵdaylarda qárejetlerge hám xızmet kórsetiw dárejesine 
úlken tásir kórsetedi. 
4. 
Óndiris quwatlılıqların keńeyttiriwde úlken mashqalalar payda boladı. 
5. 
Innovaciyalıq process hám tovarlardı qollawdıń jańa usılların izlew 

---

73 
qıyınlasadı. 
6. 
Xalıq aralıq báseki kúsheyedi. 
7. 
Tarmaqtıń dáramatları azayadı. 
8. 
Básekiniń kúsheyiwi aldıńǵı básekileslerdiń bir-birine qosılıp 
ketiwlerine yamas bir-birlerin «Jeńip» jiberiwlerine alıp keledi. 
Jetiklik baskıshı rawajlanıp barǵan sayın firmalar ózleriniń strategiyalıq 
háreketlerin básekilesler arasında poziciyaların bekkemlewge baǵdarlaydı. Bunda 
olar tómendegi qurallardan paydalanadı: 
• 
Parametlik qatarlardı qısqarttırıw. 
• 
Óndiris processlerin modernizaciyalawǵa itibar qaratıw. 
• 
Qárejetlerdi kemeyttiriwge itiardı kúsheyttiriw. 
• 
Bar qarıydarlarǵa satıwdı asırıw. 
• 
Básekiles firmalardı arzan bahalarda satıp alıw. 
• 
Xalıq aralıq bazarǵa shıǵıw. 
6.3 
 Depressiya yamasa túskinlik jaǵdayındaǵı kárxanalar ushın 
strategiya 
Kópshilik firmalar sanaat tarmaǵında ósim dárejesi tomen bolǵan tarmaqlarda 
jumıs alıp baradı. 
Bunday firma yamasa kompaniyalar dawam etip atırǵan bir qalipliliktiń anıq 
jaǵdayın tán alıwları hám bazardıń bar bolǵan imkaniyatlarına sáykes keletuǵın 
maqsetlerin sáwlelendiriwge óz kúshlerin sarıplawları kerek boladı. 
Depresiyadaǵı yamasa túskinlik jaǵdayındaǵı tarmaqlarda tabısqa erisken 
kompaniyalar tiykarınan tómendegi strategiyalarǵa ámel etedi: 
1. 
Ósiwshi bazar segmentlerin anıqlap, sáykes strategiya jaratıw hám 
islep shıǵıw jolı menen fokuslaw strategiyası tárepke jol tutıw. 
2. 
Sapanı jaqsılaw ham innovaciya tiykarında differenciyalaw tárepke jol 
tutıw. 
3. 
Qárejetler dárejesin páseyttiriw ushın kúsh berip hám uzilislersiz 
islew. Ádette sanap ótilgen strategiyanıń birewinen paydalanıw talap etiledi. 

---

74 
Biraq olar bir-birin biykarlamaydı. Ónimdarlıqtıń ósiwi baxalardı arzanlatıw 
imkaniyatın beredi, bul óz gezeginde satıw kólemin ósiwine alıp keledi.