Suv resurslarini boshqarish

 Suv resurslari sifatini boshqarish. 
Markaziy Osiyoda sug„orma dexqonchilikni intensiv rivojlanashi, aholi 
sonining o„sishi, barcha soxalarda suvga bo„lgan talabni oshishi, uning natijasida 
daryo va boshqa suv xavzalariga tushadigan oqova suvlar miqdorini xam 
ko„payishiga olib keldi. Asosiy suv ifloslantiruvchilari agroximikatlar drenaj suvlari 
bilan daryolarga ko„shiladi. Suv sifatiga ta‟sir qiluvchi ikkinchi omil bu maishiy va 
sanoat tarmoqlaridan chiqayotgan foydalanilgan iflos suvlar xisoblanadi. Ilmiy 
tadqiqot ishlarini natijalariga ko„ra yer osti suvlarining ifloslanishi xam 
keskinlashgan.
Suv sifati ko„rsatkichlari bo„yicha ma‟lumotlar shuni ko„rsatadiki, so„nggi 40 
yilda daryo suvlari sifatining vaqt va makon bo„ylab salbiy tomonga o„zgarishi 

---

78 
tendensiyalari kuzatilmoqda. Masalan Sirdaryo daryosining yuqori qismlarida 
suvning mineralizatsiyasi 0,3-0,5 g/l dan oshmaydi, ammo Farg„ona vodiysiga kirgan 
qismidan uning miqdori 1,2-1,4 g/l, ni tashkil etadi, Kazalinsk shaxrida esa 1,7-2,3 
g/l dan oshadi (djadval 17). 
Suv resurslarini sug„orish maqsadlariga yaroqliligi nafaqat mineralizatsiyasi 
balki uning kimyoviy tarkibiga xam bog„liq. Masalan suvda ion tarkibi ko„payishi 
uning ishqorlilik darajasining ortishiga olib keladi. Xozircha, tuproqlarda gipsning va 
suvdagi CaSO
4
ni yuqori ko„rsatgichi tufayli ishqorlilik darajasi xallqaro sodium 
adsorbtion ratio (SAR) ko„rsatkichi belgilangan me‟yordan oshmagan. Lekin 
tuproqdagi gips miqdori kamayishi uning ishqorlilik darajasi ortishiga va 
ifloslanishiga olib keladi.
Daryo va sug„orish dalalari tuz balansi dalaning meliorativ sharotini 
yaxshilanishi yoki yomonlashuvini xatto vizual aniqlashga ham yordam beradi. 
Bunday hududlarga Turkmaniston chegaralari, Tashauz va Qorqapog„iston 
hududlarini misol qilib keltirish mumkin. Amudaryo suvining yillik o„rtacha 
mineralizatsiyasi 5.7-jadvalda keltirilgan.