T. C. MİMar sinan güzel sanatlar üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ tarih anabiLİm dali ortaçAĞ tariHİ programi
Download 3.07 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- GÖSTERGELERİ
- II. 1.1. Hanların Rus Knezlerine Verdikleri Yarlıklar
- II.1.2.2. Ahmet Han’ın III. İvan’a Gönderdiği Mektup 512
|
İKİNCİ BÖLÜM RUS KNEZLİKLERİNİN ALTIN ORDA’YA BAĞLILIKLARININ GÖSTERGELERİ Altın Orda hanları, Rus knezlikleri de dahil olmak üzere ele geçirdikleri bütün bölgelerde yönetim konusunda bazı değişikliklere gittiler. Altın Orda hanı, hukukî olarak bütün Rus topraklarının hükümdarı olup, istediği zaman Rus 110
knezliklerinin iç politikasına karışma hakkına sahipti. Nitekim, Rus kroniklerinde Altın Orda hanları “Çar” olarak adlandırılmaktadır. Hanlar, tahta çıkacak knezleri bizzat belirleseler de, Moğol istilâsı öncesindeki Rusya’daki hâkimiyet anlayışını devam ettirdiler. Hiçbir Rus knezi, Han’dan yarlık almadan Rus knezliğinde hüküm süremiyordu. Rus knezleri arasında taht konusunda çıkan sorunlar da ya Han’ın huzurunda, ya da Han’ın gönderdiği adamlarının başkanlık ettiği mahkemelerde çözülüyordu. Herhangi bir itaatsizlik veya başkaldırıya karşı hanlar, yerel hükümdarların oğullarını veya yakın akrabalarını rehin olarak sarayda alıkoyuyorlardı.
Diğer taraftan Rus knezliklerini daha iyi yönetmek ve bu topraklardan gelir elde etmek amacıyla Altın Orda hanları, Rus topraklarında nüfus sayımları yaptırmıştır. Yapılan nüfus sayımına göre de vergi toplanmış ve Han’ın ordusu için asker tedariki yapılmıştır. Bütün bu işlerden ise Han’ın tayin ettiği daruga ve baskaklar sorumluydu. Böylece her ne kadar Altın Orda hanları, bizzat Rus knezliklerini yönetmeseler de, Rus knezlikleri siyasî olarak neredeyse tamamen Altın Orda’ya bağlıydılar. Rus knezliklerinin iç politikaları ise özellikle Altın Orda hâkimiyetinin ilk yıllarında daruga ve baskakların kontrolü altındaydı.
fermân yazısıdır. Özellikle Altın Orda hâkimiyetine tâbi hükümdarlar yetkilerini hanlar tarafından verilen yarlıklarla onaylatmak zorundaydılar. 491
Altın Orda
491 Daha geniş bilgi için bkz. A. Caferoğlu, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Enderun Kitabevi, İstanbul 1993, s. 187; A. Caferoğlu, “Uygurlarda Hukuk ve Maliye Istilâhları”, TM, S. 4, İstanbul 1934, s. 32; A. N. Kurat, Topkapı Sarayı Müzeyi Arşivindeki Altın Ordu, Kırım ve Türkistan Hanlarına Ait Yarlıklar ve Bitikler, DTCDF Yayınları, İstanbul 1940; M. Usmanov, Jalovannıye Aktı Djuçieva Ulusa XIV-XVI vv., İzdatelystvo Kazanskoğo Universiteta Yayınları, Kazan 1979; A. M. Özyetgin, Altın Ordu, Kırım ve Kazan Sahasına Ait Yarlık ve Bitiklerin Dil ve Üslüp İncelenmesi, TDK 111
hükümdarlarının, idareleri altındaki hükümdarlara gönderdikleri mektuplar da yarlık olarak adlandırılmıştır. A. Melek Özyetgin, yarlıkları muhteva olarak diplomatik ve tarhanlık olmak üzere ikiye ayırmaktadır. Rus knezleri başta olmak üzere yabancı hükümdarlara gönderilen ve emir mahiyetini taşıyan iç yazışmalardaki diğer yarlıklar “diplomatik yarlık” olarak değerlendirilirken, hanın istediği kişi veya kurumlara verdiği ve sahibine her türlü vergi ve devlet hizmetinden muafiyet sağlayan, maddî imkan ve imtiyazlar öngören yarlıklar ise “tarhanlık yarlıkları” olarak adlandırılmıştır. 492
Moğol istilâsının başlarında Rusların efendilerinin dili ve geleneklerini daha tanımadıkları bir dönemde Rus kroniklerinde yarlıklar, “pojalovaniye” 493
ve “gramotı çarskiye”, 494 yani “çarların belgeleri” olarak geçmiştir. Daha sonraki tarihlere ait kayıtlarda ise yarlık kelimesi Rusça’da da kullanılmaya başlanmıştır. 495
Yarlık, başlangıçta “büyüğün küçüğe sözü” anlamını taşırken, daha sonra “emir” anlamını da kazanmıştır. Zamanla Rusça’da yarlık kelimesi bu anlamını yitirmiş ve “etiket” karşılığı olarak kullanılmaya başlanmıştır. 496 Moğollar arasında bile bu kelimenin anlamı değişmiştir. Divan-ı inşâ’dan çıkan bütün evrak ve sözlü emirler zamanla “yarlık” olarak adlandırılmıştır. Bunun nedeni, geniş coğrafyaları ele geçiren Moğolların kendilerini aynen Çin imparatorları gibi “Gök’ün oğulları” kabul etmeleri ve yer yüzünde kendilerine eşit birini görmemeleridir. Dolayısıyla kendilerinin başkasına söylediği veya yazdığı birşeyi “emir”, “büyüğün küçüğe
Yayınları, Ankara 1996; Aynı yazar, “Altın Ordu Hanı Toktamış’ın Bik Hacı Adlı Kişiye Verdiği 1381 Tarihli Tarhanlık Yarlığı”, TD, XIII/1, Ankara 2000, s. 167-192; A. N. Kurat, Uluğ Muhammet Han’ın Yarlığı, İstanbul Burhaneddin Matbaası, İstanbul 1937. 492
A. Melek Özyetgin, “Altın Orda Hanlığı’nın Resmî Yazışma Geleneği”, Orta Zaman Türk Dili ve Kültürü Üzerine, Ötüken Yayınları, İstanbul 2005, s. 20. Tarhanlık yarlıklar hakkında bkz. II.1.3. 493
PSRL, II, Voskresenskaya Letopisy, s. 272. 494
PSRL, II, Voskresenskaya Letopisy, s. 287. 495
V. Grigoryev, O Dostovernosti Yarlıkov, Dannıh Hanami Zolotoy Ordı Russkomu Duhovenstvu, Universitetskaya Tipografiya Yayınları, Moskova 1842, s. 11-15. 496 V. Grigoryev, O Dostovernosti Yarlıkov, Dannıh Hanami Zolotoy Ordı Russkomu Duhovenstvu, s. 17; E. M. Mustafayev-V. G. Şerbinin, Russko-Turetskiy Slovary, Moskova 1996, s. 1022. 112
söylediği söz” olarak kabul etmiş ve divan-ı inşâlarında çıkan bütün evraklara “yarlık” demişlerdir. 497 Altın Orda Devleti’nde de bu kullanım devam etmiştir. Mesela, Kutluğ-Timur’un 1397 tarihli Muhammed Bey’e verdiği tarhanlık belgesi, 498
Toktamış Han’ın Bik Hacı’ya verdiği 1381 tarihli tarhanlık belgesi, 499 Toktamış’ın 1393’de Yagaylo’ya yazdığı mektup 500
gibi evraklar da “yarlık” olarak adlandırılmıştır. Tatar hanlarından gelen her evrağa yarlık denmesine Ruslar ve Litvanyalılar o kadar alışmışlardır ki, kendileri de Han’a gönderdikleri mektuplara “yarlık” demeye başlamışlardır. Örneğin, Nikonovskaya Yıllığı’nda “1379’da Ryazan Knezi Oleg yarlık ile birlikte elçisini Mamay Mirza’nın yanına göderdi” şeklindeki satırlar yer almaktadır. 501
İki asırdan fazla süre boyunca Rus knezleri, Altın Orda hanlarından yarlık almak zorunda kalmışlardır. Günümüze kadar ulaşmayan bu yarlıklar, Rus knezlerine kendi knezlikleri içerisinde hüküm sürme hakkı veriyordu. Her yeni Rus knezi, tahta çıktığı zaman Altın Orda Hanı’nın onayını almak zorunda olup, derhal başkent Saray’a gidip, yarlık alıyordu. Altın Orda’da iktidar değiştiği zaman da yine Rus knezleri Han’ın yanına seyahat etmek zorunda kalıyorlardı. Hanlar bir knezin yarlığını iptal edip, başka bir kneze de verebiliyorlardı. Rus knezlerinin yarlık almak için hanlara büyük hediyeler sunduklarına dair örneklere çalışmamızın birinci bölümünde yer verilmiştir. 502
Hanların Rus mitropolitlerine verdikleri bir kısım yarlıkların çevirilerinin günümüze ulaşmasına rağmen knezlere verilen yarlıkların neden saklanamadığı merak konusu olsa da, bu hususu açıklamak mümkündür. Altın Orda hanları gerek büyük knezlere, gerekse bölgesel knezlere hâkimiyet simgesi olan yarlıklar
497
V. Grigoryev, O Dostovernosti Yarlıkov, Dannıh Hanami Zolotoy Ordı Russkomu Duhovenstvu, s. 19-21.
498 M. A. Usmanov, Jalovannıye Aktı Djuçiyeva Ulusa XIV-XVI Vekov, s. 30; M. Özyetgin, Altın Ordu, Kırım ve Kazan Sahasına Ait Yarlık ve Bitiklerin Dil ve Üslûp İncelemesi, s. 106-107. 499
M. Özyetgin, “Altın Ordu Hanı Toktamış’ın Bik Haci Adlı Kişiye Verdiği 1381 tarihli Tarhanlık Yarlığı”, s. 37-58. 500 M. Özyetgin, Altın Ordu, Kırım ve Kazan Sahasına Ait Yarlık ve Bitiklerin Dil ve Üslûp İncelemesi, s. 105-106. 501
V. Grigoryev, O Dostovernosti Yarlıkov, Dannıh Hanami Zolotoy Ordı Russkomu Duhovenstvu s. 25.
502 Bkz. I. 3. 113
vermişlerdir. Meselâ, Suzdal Knezi İvan Vasilyeviç’in Büyük Knez Vasiliy Vasilyeviç ile yaptığı anlaşmadan 503 da anlaşılacağı üzere bölgesel knezler, büyük knezlerin iktidarını kabul ederek, hanlardan aldıkları yarlıkları onlara itaat sembolü olarak vermişlerdir. Böylece bölgesel knezler Büyük Knez’in itaati altına girdiler. Anlaşmalarda ayrıca küçük knezlerin Büyük Knez’in düşmanlarıyla işbirliği yapmamaları, Büyük Knez’in çocuklarına da itaat etmeleri gibi hususlar da yer almıştır. 504
Bu uygulama hiç şüphesiz büyük knezlerin işine yaramıştır. Büyük knezlerin, bu yarlıkları saklamadıkları gibi, hemen yok etmeye çalıştıklarını da tahmin etmek mümkündür. Zira, bu yarlıklar bölgesel knezlerin varislerinin hak iddiasıyla ortaya çıkmalarını sağlayabilirdi. Büyük knezlere verilen yarlıklar ise doğal ortamda yok olmuşlardır. Zamanla geçerliliğini kaybeden bu yarlıklar, aynı zamanda Altın Orda’ya olan bağlılığın bir göstergesi olduğundan kimse bu yarlıkların tarihî vesika olarak saklanmasına özen göstermemiştir. Rus mitropolitlerine verilen tarhanlık yarlıkların knezlere verilen yarlıklardan farklı olarak saklanmasında ise mitropolitlerin etkisi büyüktür. Mitropolitlerin bunları saklamalarının en önemli nedeni bu yarlıkları kendilerine tanınan imtiyazların bir ispatı olarak kullanmak isteğidir. Nitekim, Çar III. İvan, kilise ve manastırlara ait mallara el koymak istediği zaman, 1500 yılında kilise görevlileri Çar’a Altın Orda zamanında kendilerinden vergi alınmadığını ve büyük imtiyazlar tanındığını hatırlatmışlardır. 505 Yine bu yarlıkların çevirilerinin kroniklerin içerisinde günümüze kadar geldiğini biliyoruz. Kronikçiler için hanların mitropolitlere verdikleri yarlıkların knezlere verdikleri yarlıklara göre daha ilgi çekici olduğunu ve kronikçilerin bundan dolayı bu yarlıkları kroniklerine eklediklerini söylemek de mümkündür.
503 “Gramota Velikogo Knyazya Vasiliya Vasilyeviça Knyazü İvanu Vasilyeviçu”, DDG, s. 156. 504 “Gramota Velikogo Knyazya Vasiliya Vasilyeviça Knyazü İvanu Vasilyeviçu”, DDG, s. 155-157. 505 V. Grigoryev, O Dostovernosti Yarlıkov, Dannıh Hanami Zolotoy Ordı Russkomu Duhovenstvu, s. 30. 114
Altın Orda hanlarının Rus knezlerine verdikleri yarlıklardan farklı olarak Altın Orda han ve emirlerinin Rus knezlerine yazdıkları üç mektubun Rusça tercümeleri günümüze kadar ulaşmıştır. Burada gerek Altın Orda gerekse de Rus tarihi açısından önemli kaynak olan Edigey Mirza’nın I. Vasiliy’e, Ahmet Han’ın III. İvan’a ve Murtaza Han’ın III. İvan’a gönderdiği mektupların transkripsiyonu, çevirisi ve kısaca değerlendirilmesi yapılacaktır. 506
II.1.2.1. Edigey Mirza’nın I. Vasiliy’e Gönderdiği Mektup (Aralık 1408) 507 II.1.2.1.a. Mektubun Rusça Tercümesinin Transkripsiyonu
Ot Edegeya poklon k Vasilyu da mnogo poklonov, kako ti poklonı priidut i tsarev yarlık. Ouçinilosya takovo s tsarevitsi i s knayzymi po dum’: tsarevitsev i knyazeyi i mene s nimi poslal Tahtamışevıh detey delya. Slışaniye uçinilosya takovo, çto Tahtamışevı deti u tebe; togo deti prişli esmya ratyu. Da eşe slışaniye naşe takovo, çto sya u tebe çinity v gradeh: torgovtsi i poslı tsarevı priezdyat, i vı tsarevıh poslov na smeh podımayete, a torgovtsov tako je na smeh podımayete, da velikaa im istoma çinitsya ou tebe: i to ne dobro. A pereje sego oulusy bıl, i sü drejavu derjal da i poşlinu, ineh tsarevıh poslov çestil, a gostei drejali bez istomı i bez obidı. İ tı bı vsprosil startsev, kako sya deyalo preje sego. İ tı sya sy startsı ne spraşivayesy; çto dobro bılo pereje sego, a togo ne deesy nıne. Tako Temir sel ne tsarstve, uçinilsya ulusoyu gospodary, tako ot teh mest ou tsarya v Orde esi ne bıval, tsarya esi ne vidal, ni knyazei, ni stareyşih boyar, ni menşih, ni onogo esi ne prisılıval. Tako sya to tsarstvo minulo, i potom Şadibek osmy let tsarstvoval; u togo esi tako je ne bıval, ni brata, ni sına, ni s kotorım slovom ne posılıval. Şadibekovo tsarstvo tako sya minulo, a nıneçya Bulat sel na tsarstve, ouje tretiyi god tsarstvuyet; tako je esi ne bıval, ni sına, ni brata i staryişago boyarina. Nad velikım tsarevım ulusom staryişiyi esi velikiyi knyazy, a vsi tvoi dela ne dobrı. Dobrıye nravi i dobraa dela i dobraa douma
506
Yarlıkların çevirileri bire bir çeviri olmayıp, anlam bütünlüğüne önem verilerek yapılmıştır. 507
“Poslaniye Edigeya Velikomu Knyazü Vasiliyu Dmitriyeviçu (Dekabry 1408)”, A. A. Gorskiy, Moskva i Orda, s. 196-197. 115
k Orde bıla ot Feodora ot Koşki, dobrıi bıl çelovek; kotorıye dobrıye dela ordınskiye, tot toby pominal. İ to sya minulo, i nınyça pak u tebe sın ego İvan, kaznaçeyi, lübovnik i stareyşina; i tı nıne is togo slova i dumı ne vıstupaeş, kotoraya ego duma nedobraya i slova, i tı is togo slova ne vıstupayeş i startsev semskıh dumı ni slova ne sluşayeş, kotorıye vedayut; ino togo dumoyu uçinilasya ulusoyu pakosty. A opyaty bı esi tak ne delal, i tı bı svoih boyar stareyşih sobral i mnogık startsev zemskıh, dumal bı esi s nimi dobruyu dumu, kaa poşlina dobro, çtobı tvoim hristianom mnogım i velikım v tvoyeyi drejave ne pogıbli bı do kontsa. İli pak vshoçeş ne tako çiniti, ili osvayivatisya, ino sya robyatiti, kako ti sya poşlina vedati, kako ti v uluse sem knyajiti? A kako k nam şleş ejelet jalobı i jalobnıye gramotı, a rkuçi tako, çto “sya ulousy istomil, vıhoda vzyati ne na çem”? İno mı preje sego ulusa tvoyego ne vidali, tolko esmya slıhali; a çto tvoi prikazı ili tboi gramotı k nam, to esi nam vse lgal; a çto esi imal v svoei derjave s vsyakogo ulusa s dvoyu soh rubly, i to pak serebro gde sya devayet? Kako bı sezvati, kako bı v tvoyemy otdan mujskı po isprav’, ino bı toe napasti ulusou ne uçinilosy, a hristiane bı ne pogıbli.
II.1.2.1.b. Mektubun Türkçe Çevirisi
Edigey’den Vasiliy’e selam olsun. Çar, çocukları ve emirlerle istişare etti ve Toktamış’ın çocuklarının senin topraklarına sığındıklarını öğrendikten sonra beni ordumla senin üzerine gönderdi. Yine senin [knezliğinin] şehirlerinde neler olup bittiğinden de haberdarız: siz tüccarları azarlamakla ve onlara baskı uygulamakla kalmıyorsunuz, Çar’ın elçileriyle de alay ediyorsunuz. Sende onlara büyük eziyet yapılmakta. Bu da doğru bir şey değildir. Eskiden böyle miydi? [Rus] toprakları, bizim sadık ulusumuz olup vergisini ödüyor, Çar’ın elçilerine hürmet gösteriyor, misafirlere de hakaret ve eziyet edilmiyordu. Bunların nasıl olduğunu yaşlılara sorsaydın. Sen ise yaşlılara sormuyorsun ve önceden iyi olan şeyleri şimdi yapmıyorsun. Timur, tahta çıktığı ve ulusun hükümdarı olduğu zaman, sen yanına gelmedin, Çar’ı görmedin, knezlerini, üst düzey veya diğer boyarlarını onun yanına göndermedin. [Timur’un] çarlığı bitti, sonra Şadibek 8 yıl hüküm sürdü. Sen onu da 116
ziyaret etmedin, kardeş, ve oğlunu da yanına göndermedin. Şadibek’ın çarlığı da sona erdi, şimdi ise Bulat tahta çıktı ve üç yıldır hüküm sürüyor. Sen onun yanına da gitmedin, kardeş, oğul, boyarları da göndermedin. [Rus] ulusunda sen en yaşlı emirsin, ama yaptıkların hiç hayır işler değildir. İyi insan olan boyar Fedor Koşka yaşadığı ve sana Orda’daki hayır işleri hatırlattığı dönemde sizde adet ve işler iyiydi. Bütün bunlar geride kaldı. Şimdi ise onun lâyık olmayan oğlu İvan, senin veznedarın ve arkadaşındır. O, ne derse ona inanıyorsun, onun kötü sözlerinden çıkmıyorsun, yaşlı boyarların sözünü dinlemiyorsun. [Neticede] ulusun tahrip oldu. Sen böyle yapmasaydın. [Şimdi] en yaşlı boyarlarını ve zemskiy sobordaki yaşlılarını toplayıp, onlarla iyi istişare edip vergileri gönder ki, senin Hristiyanların, ulusundaki küçük ve büyükler yok olmasınlar. Ulusunda hüküm sürmek, işleri yönetmek ve vergileri toplamak istemiyor musun? Bütün ulusun azap çektiğini, çıkış vergisinin toplanamadığına dair gönderdiğin mektuplar ise yalandır. Önceleri senin ulusu görmüyorduk, şimdi ise gördük ve öğrendik ki, ulusta iki sabandan bir ruble topluyorsun. Bu gümüşler nereye gidiyor? Vergileri zamanında ödeseydin Hristiyan topraklarına dokunulmaz, insanlar öldürülmezdi. Düşün ve öğren.
II.1.2.1.c. Mektubun Analizi
Her ne kadar yukarıda Altın Orda hanlarının Rus knezlerine gönderdikleri mektupların da yarlık olarak adlandırıldığını belirtsek de, bizim burada yer verdiğimiz mektupları yarlık olarak adlandırmak zordur. Edigey Mirza’nın I. Vasiliy’e, Ahmet’in III. İvan’a ve Murtaza’nın III. İvan’a gönderdikleri mektup- yarlıklar, hanların kneze hâkimiyet hakkı tanımasından ziyade, knezlerin ne yapıp yapmamaları konusunda uyarı ve tavsiye mahiyetinde kaleme alınan mektuplardır. Nitekim, bu mektupların yazılış tarihine baktığımızda, bu mektupların başka mahiyet taşımaları imkansızdır. Edigey Mirza’nın mektubu, Aralık 1408 tarihinde, Murtaza’nın mektubu 1487 tarihinde kaleme alınmıştır. Ahmet Han’ın III. İvan’a yazdığı mektubun tam tarihi ise bilinmemektedir. Her ne kadar Edigey Mirza
117
döneminde Rus knezleri hâlâ hanlardan yarlık almaya devam etseler de, artık Rus knezlikleri üzerindeki Altın Orda hâkimiyeti zayıflamış durumdaydı.
508 kendisine sığınan Toktamış’ın çocuklarını yanına göndermesini istemiştir. Ayrıca mektupta Edigey Mirza, I. Vasiliy’in Rus knezliklerine gelen Altın Orda elçilerine iyi davranılmadığını, Altın Orda’da yakın zamanda üç kez taht değişikliği olduğunu ancak hiçbirinde knezin hanların yanına gelip yarlık almadığını bildirerek bundan dolayı Rus topraklarına sefer 509
düzenlediklerini, şehirleri tahrip ettiklerini, insanları da öldürdüklerini yazmaktadır. 510 Böylece Edigey Mirza’nın bu mektubunu daha çok seferin nedenlerini anlatan uyarı niteliğinde bir mesaj olarak nitelendirmek mümkündür. Nitekim Altın Orda yarlıkları üzerinde çalışan A. P. Grigoryev de Edigey’in bu mektubunu yarlık olarak nitelendirmemektedir. 511
512 II.1.2.2.a. Mektubun Rusça Tercümesinin Transkripsiyonu Yarlık Ahmet-tsarya. Ot vısokih gor, ot temnıh lesov, ot sladkih vod, ot çistıh pol. Ahmatovo slovo ko İvanu. Ot çetıreh konets zemli, ot dvoyunadesyaty Pomoriy, ot sedmadesyaty ord, ot Bolşiya Ordı.
na ego tsarstve stal vsemi çetırmi kopıtı; i togo Bog ubil svoim kopiem, deti j ego po Ordam rozbejalisya; çetıre karaçi v krımu sya ot menya otsideli. A vam sya esmya godudari uçinili ot Saina tsarya sabelnım kontsem. İ tı b moyu podaty v 40 deny
508 Bu mektubun geniş analizi için bkz. A. P. Grigoryev, “Yarlık Edigeya: Analiz Teksta i Rekonstruktsiya Soderjaniya”, İstoriografiya i İstoçnikovedeniye İstoriyi Stran Aziyi i Afriki, S. 11, Leningrad 1988, s. 55-93. 509 Edigey’in Moskova Seferi için bkz. PSRL, IX, Tipografskaya Letopisy, s. 224-226. 510 “Poslaniye Edigeya Velikomu Knyazyu Vasiliyu Dmitiyeviçu (Dekabry 1408)”, A. A. Gorskiy, Moskva i Orda, s. 196-197. 511
A. P. Grigoryev, “Yarlık Edigeya: Analiz Teksta i Rekonstruktsiya Soderjaniya”, s. 55-93. 512
“Yarlık-Poslaniye Ahmata Velikomu Knyazü İvanu Vasilyeviçu”, A. A. Gorskiy, Moskva i Orda, s. 198.
118
sobral: 60 000 altın, 20 000 veşneyu, da 60 000 altın osennyüyü, a na sebe bı esi nosil Botıyevo znameniye, u kolpaka verh vognuv hodil, zane j vı blujnıya prosyaniki. Tolko moyeya podati v 40 deny ne zbereş, a na sebe ne uçneş Batıyevo znameniya nositi, poçen toboyu v golovah i vseh tvoih boyar z gustımi volosı i s velikimi boradami u menya budut; ili paki moi dvoryane s hozovımi sagadakami i s sofyanımi sapogi u tebya budut. A krepkiya po lesom puti tvoi esmya videli i vodskiya brodı esymya po rekam smetili. Mej dorog yaz odin gorod naehal, tomu j tak i stalo. A Danyarı bı esi tsarevitsya ottole svel, a tolko ne svedeş, i az, ego işuçi, i tebe naidu. A nınyça esmi ot berega poşol, potomu çto u menya lüdi bej odoj, a koni bez popon. A minet serdtse zimı devenosto dnei, i az opyaty na tebya budu, a pity ti u menya voda mutnaya.
Download 3.07 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|