T. C. MİMar sinan güzel sanatlar üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ tarih anabiLİm dali ortaçAĞ tariHİ programi
IV.6.2. Türk Kökenli Tanınan Rus Aileleri
Download 3.07 Mb. Pdf ko'rish
|
|
IV.6.2. Türk Kökenli Tanınan Rus Aileleri Rus devletinin unvanlı soylu aileleri arasında Altın Orda kökenli mirzaların sayısı fazladır. Bu konu birçok araştırmaya da konu olmuştur. Bu araştırmaların başında Veselovskiy’in Drevnerusskiye İmena, Prozvişa i Familiyi (Eski Rus İsim, Soyad ve Lakapları) 1023 , Baskakov’un Russkiye Familiyi Tyurkskoğo Proishojdeniya (Türk Kökenli Rus Soyadları) 1024 , Lübimov’un Titulirovannıye Rodı Rossiyskoy İmperiyi (Rus İmparatorluğu’nun Unvanlı Soyları) 1025
ve Halikov’un Rus Tanınan 500 Bulgar-Tatar Türk Asıllı Sülale 1026 adlı çalışmaları gelmektedir. Rus devletinin Türk kökenli soylu ailelerin başında Abaşevler, 1027
Adaşevler, 1028
Agişevler, 1029
1019 İlk Rus hanedanlığını başlatan Rurik, Rus halkı tarafından İskandinavlar’dan Rus topraklarında hüküm sürmek için davet edilen knezdir. Ayrıca bkz. I.1.2; I.1.3. 1020
M. F. Vladimirskiy-Budanov, Obzor İstoriyi Russkoğo Prava, S. Petersburg-Kiyev, 1915, s. 123. 1021
M. D. Karateyev, Rusy i Tatarı. Arabeski İstoriyi, I, Russkiy Vzglyad, Moskova 1994, s. 29. 1022
E. P. Karnoviç, Rodovıye Prozvaniya i Titulı v Rossiyi i Sliyaniye İnozemtsev s Russkimi, S. Petersburg 1886, s. 174. 1023 S. B. Veselovskiy, Drevnerusskiye İmena, Prozvişa i Familiyi, Nauka Yayınları, Moskova 1974. 1024 N. A. Baskakov, Russkiye Familiyi Türkskoğo Proishojdeniya, Nauka Yayınları, Moskova 1979. 1025 S. V. Lyübimov, Titulirovannıye Rodı Rossiyskoy İmperiyi, Fair-Press Yayınları, Moskova 2004. 1026 A. H. Halikov, Rus Tanınan 500 Bulgar-Tatar Türk Asıllı Sülale, çev. M. Öner, TDA Vakfı Yayınları, İsatanbul 1995. 1027
1615 yılından itibaren dvoryanlıkta olan bu sülalenin aslı 1499 yılında Rus askeri hizmetine giren Kazan Hanı’nın komutanı olan Abaş Oğlan’dan gelmektedir. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 9. 1028 Soyları, XV. yüzyıl ortasında Kazan’dan Poşehone’ye göçürülen Emir Adaş’tan gelmektedir. XVI. yüzyılın ilk yarısında ve ortalarında Adaşevlerden IV. İvan’ın takımında yer alan güçlü askerleri ve diplomatları çıkmıştır. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 22. 259
Ahmetovlar, 1030
Ahmılovlar, 1031
Akçurinler, 1032
Akdevletovlar, 1033
Aksakovlar, 1034
Alaberdiyevler, 1035 Alabinler, 1036 Alaçevler, 1037 Alaşeyevler, 1038 Alimovlar, 1039
1040 Altıkulaçeviçler, 1041 Aminevler (Eminevler), 1042 Appakovlar, 1043
1044 Arakçeyevler, 1045 Ardaşevler, 1046 Arsenevler, 1047 Aydarovlar, 1048
1029 Soyları, XVI. yüzyılda Kazan’da yaşayan aileden gelmekte, XVII. yüzyıldan itibaren dvoryanlığa yüksletilmişler. XVI. yüzyılda Agiş Gıryaznoy, Türkiye’de ve Kırım’da elçilik yapmıştır. Bkz. S. B.Veselovskiy, a.g.e., s. 9. 1030 Kazan’dan göç ettikleri düşünüldüğü bu aile 1582 yılından itibaren dvoryanlardır. Ahmetovlar, XVIII-XIX yüzyıllarda askerler, denizciler olarak görev yapmışlardır. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 22.
1031 Novgorod ile Ryazan’da yerleşmiş olmaları, bu ailenin daha XIII. yüzyılın başlarında göç ettiklerini göstermektedir. Bu sülanenin temsilcileri birçok Rus şehrinde valilik yapmıştır. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 17. 1032 Akçura Mirza’nın soyundan gelen bu aileye, Rus Knezi Vasiliy İvanoviç’in 10 Mayıs 1509 tarihli kararnamesiyle Knezlik unvanı verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, Titulirovannıye Rodı Rossiyskoy İmperiyi, s. 53. 1033
Altın Orda kökenli bu sülale XVIII. yüzyılda dvoryanlığa yükseltilmiştir. Soyadlarının asıl manası, “asilzade”dir. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 22. 1034 Ordu çıkışlı Aksakovlara XV. yüzyılın ortalarında Klyazma Nehri boyundaki Aksakovo köyü verilmiş, XV .yüzyılın sonunda da Novgorod’a göç ettirilmişleridir. Bu sülaleden çok sayıda yazar, gazeteci ve alim çıkmıştır. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 11. 1035 Bu ailenin soyu, 1600 yılında Hristiyanlaştırılarak Yakov ismini alan ve Novgorod’a yerleştirilen şahıstan gelmektedir. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 23. 1036
XVI-XVII. yüzyıllarda Ryazan civarında toprakları olan bu aile 1636 yılında dvoryanlığa yükseltilmiştir. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 23. 1037 XVI. yüzyıl ortalarında Kazan’dan göç eden bu aile 1640 yılında dvoryanlığa yükseltilmiştir. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 23. 1038
Kazan’dan göç eden ve daha sonra Hristiyanlaştırılan bu aile, XVI. yüzyıl ortalarında dvoryanlığa yükseltilmiştir. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 18. 1039 1623 yılından itibaren dvoryanlar. Soyları Ryazan, Aleksin çevresindeki toprakların sahibi Alımov İvan Oblyaz’dan gelmektedir. Bu aileden çok sayıda alim, asker ve devlet adamı çıkmıştır. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 13. 1040 Kazan’dan göç etmiş ve daha sonra Hristiyanlaştırılmış ailedir. 1638 yılında kendisine maaş bağlanan Yerofey Almazov, Çar Aleksey Mihayloviç’in katipliğini yapmıştır. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 24. 1041
Bu ailenin soyu 1371 yılında Ryazan Knezi’nin hizmetine giren ve Hristiyanlaştırılan Tatar boyarı Sofoniy Altıkulaçeviç adındaki kişiden gelmektedir. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 25. 1042 Moskova ve Kostroma yakınlarında toprakları olan bu aile, XVI. yüzyıldan itibaren dvoryanlar. Bu ailenin temsilcileri 1349 yılında Büyük Knez Semön Gordıy’ın hizmetinde ulak olarak çalışmıştır. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 13. 1043 Kırım-Kazan mirzası Appak, 1519 yılında Rusların hizmetine geçmiştir. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 26. 1044
Bu ailenin soyu 1371 yılında Altın Orda’dan Oleg Ryazanskiy’in hizmetine giren Solohmir’in torunu Andrey İvanoviç Apraks’tan gelmektedir. XV-XVI. yüzyıllarda Apraksinlere Ryazan civarında toprak verilmiştir. Bkz. N. A. Baskakov, a.g.e., s. 95. 1045
Bu ailenin soyu XV. yüzyıl ortalarında Rusların hizmetine giren Tatar kökenli Arakçey Evstafyev’den gelmektedir. XVIII-XIX. yüzyıllarda I. Aleksandr tarafından geçici olarak bey ilan edilmiş ve kendisine Tver civarında topraklar verilmiştir. Bu ailenin soyadı, Kazan Tatarlarında “rakı hazırlayan, içkici” manasında kullanılan arakçı unvanından gelmektedir. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 14; N. A. Baskakov, a.g.e., s. 115. 1046
Bu ailenin ataları Kazan kökenli Ardaş adlı kişi olup, Nijniy Novgorod’da topraklara sahip olmuştur. XVII. yüzyıldan beri dvoryanlar. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 26-27. 260
Babiçevler, 1049
Baçmanovlar, 1050
Bagrimovlar, 1051
Bahmetovlar, 1052
Balakirevler, 1053
Baranovlar, 1054 Baskakovlar, 1055 Baturinler, 1056 Baymakovlar, 1057 Bayuşev, 1058
1059 Beklemişevler, 1060 Belevtovlar, 1061 Berdibekovlar, 1062
1047 XVI. yüzyıldan itibaren dvoryanlar. Nesilleri Dmitriy Donskoy’un hizmetine giren Oslan (Arslan) Mirza’nın oğlu Arseniy’den başlamaktadır. Kostroma bölgesinde yerleri olmuş, nesillerinde ünlü Rus şairi A. S. Puşkin’in dostları vardır. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 27. 1048 Devlet hizmetlilerinden Aydarov Uraz, 1578 yılından itibaren dvoryandır. Kolomna’da topraklara sahipti. Soyadları büyük ihtimalle 1439 yılında Rusların hizmetine giren Bulgar-Ordu emiri Aydar’dan gelmektedir. Ruslaşmış Aydarovlar’dan mühendisler, alimler, askerler çıkmıştır. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 27-28. 1049
Udel knezi neslidir. Bu nesil, I. Vasiliy ve II. Vasiliy’in hizmetine giren ve Vitovt’un komutanı olan Bab İvan Semönoviç ile başlar. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 13. 1050 XVI. yüzyıldan itibaren dvoryanlar. Ryazan ve Novgorod civarında topraklara sahipti. Bu nesilden gelen Mihail Baçman, 1490 yılında Troits Manastırı’nın papazıydı. Baskakov’a göre, bu soyad, 1238- 1240 yıllarında İdil boyunda Moğollara karşı düzenlenen isyanın lideri Baçman’dan gelmektedir. Bkz. N. A. Baskakov, a.g.e., s. 228. 1051
Bu ailenin soyu, 1425 yılında Büyük Ordu’dan Büyük Knez Vasiliy Vasilyeviç tarafına geçen Begrim’den gelmektedir. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 29. 1052 Bu ailenin soyu XV. yüzyılda Büyük Knez Vasiliy Vasilyeviç Temnıy’ın hizmetine giren Aslam Bahmet’ten gelmektedir. Daha sonra bu aileden alimler, ihtilalciler çıkmıştır. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 29. 1053
Eski bir dvoryan neslidir. Balakirevler, Mamay Mirza’nın oğlu Mansur Kıyat’ın Türklerden meydana gelen askeri Glinskiyler ile beraber XIV. yüzyılın sonunda Litvanya’ya göç ederler. Bu nesilden gelenlerin Kaşira, Kolomna ve Arzamas’ta toprakları oldukları bilinmektedir. Meşhur besteci M. A. Balakirev, bu nesildendir. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 22. 1054 Bu ailenin soyu, 1430-1460 yıllarında Kırım’dan Büyük Knez Vasiliy Vasilyeviç Temnıy’ın yanına sığınmış Beren lakaplı Jdan Mirza’dan gelmektedir. Daha sonra bu aileden askerler, alimler ve diplomatlar çıkmıştır. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 31. 1055 1589 yılından itibaren dvoryanlar. Smolensk, Kaluga ve Tula gibi vilayetlerde toprak sahibi olmuşlardır. Bu ailenin soyunun, Rusya’da görev yapan baskaklardan birinden geldiği düşünülmektedir. Daha sonra bu aileden çok sayıda ünlü alim ve asker çıkmıştır. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 27. 1056
Bu ailenin soyu XV. yüzyıl başlarında Ordu’dan Knez Fedor Olgoviç Ryazanskiy’in yanına göç eden Batur Mirza’dan gelmektedir. Batur, Hristiyanlaştırılınca Mefodiy ismini almıştır. Akrabaları, Romanovlar zamanında boyarlığa yükseltilmişlerdir. Bu aileden çok sayıda alim, asker, marifetçi aydın çıkmıştır. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 33. 1057 XV. yüzyıl sonunda Novgorod topraklarında iskan edilirler. 1554 yılında Bahtiyar Baymakov, IV. İvan’ın elçisi olmuştur. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 33. 1058
Bayuş Razgildey Mirza’nın soyundan gelen bu aileye 1611 yılında knezlik unvanı verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 53. 1059 Bu ailenin soyu 1445 yılında Ruslara esir düşen Kazan mirzası Begiç’ten gelmektedir. Alferiy Davidoviç Begiçev’e 1587 yılında Kaşira civarında toprak verilmiş, daha sonra Kolomna, Ryazan ve Arzamas civarında toprak sahibi oldukları bilinmektedir. Nesillerinde alimler ve denizciler olmuştur. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 34. 1060
XV. yüzyıldan itibaren knez-dvoryanlardır. Beklemişevler ailesinin temsilcileri, birçok yerde elçilik görevleri yürütmüşlerdir. Moskova sarayındaki Beklemişev okçu takımının, Moskova ve Pereyaslavl bölgelerinde ise Beklemişevo köyünün mevcudiyeti, Beklemişevlerin, Rus knezlerinin hizmetine çok önceden girmiş olduklarını göstermektedir. Nesillerinde meşhur yazarlar, alimler ve ressamlar olmuştur. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 34. 1061
Nesil atası, Dmitriy Donskoy’a hizmet için göçüp, 1348 yılında Ordu’ya elçi olarak gönderilen Aleksandr Belevt’ten gelmektedir. Aleksandr Belevt, son Moskova boyarlarından biri olan Kasoga Knezi Rededin’in sekizinci kuşağı olarak kabul edilmektedir. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 292.
261
Bersenyovlar, 1063
Bibikovlar, 1064
Boltinler, 1065
Bulgakovlar, 1066
Buninler, 1067
Buturlinler, 1068 Çaadayevler, 1069 Çegosayevler, 1070 Çeremisinovlar, 1071 Çirikovlar, 1072
1073 Devletgeldiyevler, 1074 Diveyevler, 1075 Dolgovo-Saburovlar, 1076
1077 Ermolinler, 1078 Gedianovlar, 1079 Gireyevler, 1080 Glinskiyler, 1081
1062 Berdibekovlar, Altın Orda’nın kuzey bölgelerinden XVI. yüzyıl sonunda Mamay’ın oğlu Mansur Kıyat ile beraber Litvanya’ya giden Tatarlardandır. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 35. 1063
Bersenyovlar, XVI. yüzyıldan itibaren dvoryanlardır. Moskova ve Pereyaslavl bölgelerindeki Bersenevka köyleri ile Moskova’daki Bersenev rıhtım caddesi Bersenyovlar sülalesi ile ilgilidir. Bkz. S. B.Veselovskiy, a.g.e., s. 37. 1064
XVI. yüzyıldan itibaren dvoryanlardır. Gök Ordu’dan Büyük Knez Mihail Yaroslaviç’e XIII. asrın ikinci yarısında göçmüş Jidimir torunundandır. Jidimir’in oğlu Dmitriy, 1314 yılında Fedor Mihayloviç’in kaynatası olur ve Bibik (Baybek) unvanlı torunu Fedor Mikuliç, Babikovlar nesline temel atar. Aralarından çok sayıda devlet hizmetlileri, askerler, alimler çıkmıştır. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 36. 1065
Bu ailenin soyu, XIV. yüzyılda Altın Orda’dan Rusların hizmetine geçen Kotlıbuga Mirza’nın oğlu Mihail Bolt’tan gelmektedir. 1496 yılında dvoryan olmuşlardır. Daha sonra bu nesilden Sibirya’yı istilâ edenler, alimler, Puşkinlerin akrabaları çıkmıştır. Bkz. A. H.Halikov, a.g.e., s. 38. 1066
XIV. yüzyıl sonlarında Mamay’ın oğlu Mansur Kıyat ile Litvanya’ya göç ederler. 1408 yılında bu neslin bir klısmı Svidrigaylo yoldaşları ile beraber Rus hizmetine geçer, Novgorod ve Moskova civarında topraklar alırlar. Bkz. A. H. İshakov, a.g.e., s. 39. 1067
Bu ailenin soyu 1445 yılında Büyük Knez Vasiliy’de hizmet eden ve daha önce Ordu’dan Ryazan’a göç eden Bunko’dan gelmektedir. Nobel ödülü kazanan İ. A. Bunin de bu soydan gelmektedir. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 40. 1068
N. A. Baskakov’a göre, Buturlinler, 1337 yılında Ordu’dan İvan Kalita’nın hizmetine girmişlerdir. Bkz. N. A. Baskakov, a.g.e., s. 52. 1069 Adları, çagatay (kahraman) sözünden gelen bu aile, 1621 yılında dvoryanlığa yükseltilmiştir. Meşhur Rus felsefeci P. Ya. Çaadayev bu soydan gelmektedir. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 41. 1070
Bu aile, kendisine Büyük Knez Vasiliy İvanoviç tarafından 29 Şubat 1524 tarihinde knezlik unvanı verilen Sakonskiy’nin oğlu Hozyaş’ın soyundan gelmektedir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 59. 1071
Bu ailenin soyu, Ordu’dan Rus Knezi’nin hizmetine geçen Semön Çeremisin’den gelmektedir. Rusların Kazan ve Astrahan’ı ele geçirme savaşlarında Rus knezlerinin tarafında aktif olarak savaşır. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 43. 1072
Çirikovlar, XIII. yüzyıl sonunda Rusya’nın hizmetine girip Hristiyan olunca Petr ismini alan Berke Han’ın kardeşinin oğlundandır. Çirikov Petr, 1380 yılında meydana gelen Kulikovskaya Muharebe’sinde Dmitriy Donskoy’un tarafında savaşır. Daha sonra bu nesilden tanınmış denizciler, yazarlar, alimler çıkmıştır. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 355. 1073 Davıdov nesli, Altın Orda’dan Büyük Knez Vasiliy Dmitriyeviç’in yanına göç edip Hristiyan olunca Semön adını alan Minçak Mirza’nın oğlu David (Davud)’dan gelmektedir. Nesillerinden savaşçılar (Denis Davıdov), diplomatlar, akademisyenler çıkmıştır. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 44- 45. 1074
Baybars Mirza Devletgeldiyev’in soyundan gelen bu aileye XVI. yüzyılın sonlarında Rus hükümeti tarafından malikâne verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 54. 1075 Bu aile 1678 yılında malikâne verilen Derbiş Mirza Tereberdeyoğlu Diveyev’in soyundan gelmektedir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 54. 1076
Bu ailenin nesli, Büyük Ordu’dan Büyük Knez Aleksandr Nevskiy’in yanına göç eden Atun Mirza’dan başlamaktadır. O, Hristiyan olunca Boris adını alır ve boyarlar derecesine yükseltilir. Bu ailenin, Moğol istilâsı sırasındaki Bulgar kaçakları olmaları muhtemeldir. Bkz. S. B. Veselovskiy,
1077
XVI. yüzyıldan itibaren dvoryanlar. Bu ailenin soyu, XIX. yüzyılın sonunda bütün Deşt-i Kıpçak’a hâkim olan Edigey Mirza’ya dayanmaktadır. 1420 yılında Edigey’in öldürülmesinden sonra, akrabaları Rusların hizmetine geçmişlerdir. Daha XV. yüzyılın ortasında Edigeylerden biri, Büyük
262
İsupovlar, 1082
İzmaylovlar, 1083
Karamzinler, 1084
Keykuatovlar, 1085
Kildişevler, 1086
Korsakovlar, 1087 Kudaşevler, 1088 Kudaykulovlar, 1089 Kuguşevler, 1090
Kulunçakovlar, 1091 Kutkinler, 1092 Kutıyevler, 1093 Maksutovlar, 1094 Maksütovlar, 1095
Knez’in hanımı Mariya Yaroslavna’nın idaresinde olan Pereyaslavl bölgesinde daha sonra Edigey adını alan köyde toprak sahibi olmuştur. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 107, 506-508. 1078 Bu ailenin soyunun XV. yüzyılın ikinci yarısında Moskova’da yaşayan inşaat ustası ve alim Ermolin Vasiliy Dmitriyeviç’ten geldiği düşünülmektedir. Bu şahıs, Moskova sarayında birkaç kilise inşa etmiş ve Ermolin yıllığının yazılmasına iştirak etmiştir. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 47. 1079 XVI. yüzyılın ortalarında Rusya’ya gelen Gedia Mirza’nın soyundan gelen bu ailenin temsilcisi İvan Stepanoviç Gedianov’a 1618 yılında malikâne verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 53. 1080
Sülaleri Altın Orda Hanı Toktamış neslinden olan Giraylardan başlar. XV. yüzyılın sonundan itibaren Rus knezlerinin hizmetine girmişlerdir. Moskova yakınlarındaki Gireyevo-Gubkino ile Novogireyevo köyleri onların olmuştur. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 78. 1081
Bu ailenin soyu 1380 yılında Kulikovskaya Muharebesi’nde mağlup edilen Mamay Mirza’ya kadar dayanır. XVI. yüzyılda Glinskiyler, Rusya dvoryanlığı tarihinde en meşhurlardan kabul edilir. Bu aileye mensup Mihail Glinskiy, Knez III. Vasiliy’in kardeşinin kızı Yelena Glinskaya ile evlenir. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 48-49. 1082 Bu ailenin ataları Altın Orda’dan Rus topraklarına daha Dmitriy Donskoy’un döneminde gelmişlerdir. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 53. 1083
XV-XVI. yüzyıllardan itibaren meşhur boyarlar ve dvoryanlar olurlar. Ailenin soyu, Büyük Knez Oleg İgoreviç Ryazanskiy’e 1427-1456 yıllarında hizmet eden Knez Solohmir’in kardeşi Şay’ın torunu İzmail’e dayanmaktadır. Moskova yakınlarındaki İzmaylovo köyü onlarındı. Daha sonra İzmaylovlardan birçok meşhur devlet adamı, alim, yazar ve asker çıkmıştır. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 54. 1084
Karamzinlerin resmî şecerelerinde Kara Mirza isimli Tatar knezine bağlı oldukları söylenir. XVI. yüzyıldan itibaren onun oğulları artık Karamzin soyadını taşımaya başlamışlardır. 1606 yılında dvoranlığa geçirilmiş, toprak verilmiştir. Meşhur tarihçi N. M. Karamzin, bu nesilden gelmektedir. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 134. 1085 Bu aile, Aşman Urusoviç Keykuatov Mirza’nın soyundan gelmektedir. Aşman Mirza’ya 1637 yılında malikâne verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 55. 1086
XVII. yüzyılın ortasında Moskova’ya gelen İşmamet Mirza’nın soyundan gelen bu aileye Rus hükümeti tarafından knezlik unvanı verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 55. 1087 Bu ailenin nesil ataları, XIV-XV. yüzyıllarda Altın Orda’dan Litvanya’ya göç eden Korsak’tan gelmektedir. Meşhur besteci Rimskiy-Korsakov bu nesilden gelmektedir. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 64.
1088 Bu aile, tümen başı Bulay Kudaşev Mirza’nın soyundan gelmektedir. Çar Vasiliy İvanoviç’in 14 Ekim 1608 tarihli kararnamesiyle Bulay Mirza’ya knezlik unvanı verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov,
1089
Bu ailenin soyu, Kazan mirzası Kodaykol’dan gelmektedir. Kodaykol, XVI. yüzyılın başında Rus Knezi’nin hizmetine geçer, Hristiyan olunca Petr İbragimoviç adını alır. 1506 yılında III. İvan’ın kızı ile evlenir ve sık sık onun yerine geçer. Zamanında Knez Mstislavskiy onun kızıyla evlenir, torunları da Knez Belskiy’dir. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 66. 1090 XVI. yüzyılı ortasında Moskova’ya gelen Kuguş Mirza soyundan gelen bu aileye Rus hükümeti tarafından knezlik unvanı verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 55. 1091
Bu aile, XVII. yüzyılın ortalarında Rusya’ya gelen Kutlumamet Kuluçakov Mirza’nın soyundan gelmektedir. Rus hükümeti tarafından bu aileye knezlik unvanı verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 56. 1092
Bu aile, Never Kutkin Mirza’nın soyundan gelmektedir. Rus hükümeti tarafından knezlik unvanı verilen Never Mirza’ya ayrıca 1623 yılında malikane de verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 56. 1093
Bu aile, XVII. yüzyılın ortalarında Rusya’ya gelen Kazekey Kutıyev Mirza’nın soyundan gelmektedir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 56. 263
Mamatovlar, 1096
Mamatkazin-Sakayevler, 1097
Maminler, 1098
Mamleyevler, 1099
Mansırevler, 1100 Meşçerskiyler, 1101 Mustafinler, 1102 Saburovlar, 1103 Serkizovlar, 1104
1105
Şeremetyevler, 1106
Şirin-Şihmatovlar, 1107 Tenişevler, 1108
1109 Yauşevler 1110 Yengalıçevler, 1111 Yenikeyevler 1112 gelmektedir. 1094
Bu aile, XVII. yüzyılın sonunda yaşayan Kasım Hanlığındaki Araslan Maksutov Mirza’nın soyundan gelmektedir. Rus hükümeti tarafından bu aileye knezlik unvanı verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 56. 1095
Bu aile, XVII. yüzyılın başlarında yaşayan Kasım Hanlığındaki Aydar Maksütov Mirza’nın soyundan gelmektedir. Rus hükümeti tarafından bu aileye knezlik unvanı verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 56-57. 1096
Bu aile, XVII. yüzyılın başlarında yaşayan Yelizariy Ahmametyeviç Mamatov Mirza soyundan gelmektedir. Rus hükümeti tarafından bu aileye knezlik unvanı verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 57. 1097
Bu aile, XVII. yüzyılın sonlarında yaşayan Uraz Dosayeviç Mamatkazin Mirza’nın soyundan gelmektedir. Rus hükümeti tarafından bu aileye knezlik unvanı verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 57. 1098
Bu aile, XVII. yüzyılın ortalarında yaşayan Ayukay Mamin Mirza’nın soyundan gelmektedir. Rus hükümeti tarafından bu aileye knezlik unvanı verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 57. 1099 Bu aile, XVII. yüzyılın sonlarında yaşayan Mamley Mirza’nın soyundan gelmektedir. Rus hükümeti tarafından bu aileye knezlik unvanı verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 57. 1100
Bu aile Yenaydar Mansırev soyundan gelmektedir. Rus Çarı İvan Vasilyeviç 9 Haziran 1526 tarihinde Yenaydar Mansırev’e knezlik unvanı vermiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 57-58. 1101 Bu aile 1298 yılında Ordu’dan çıkıp Mişer topraklarına yerleşmiştir. XV-XVI. yüzyıllarda aktif Rus knezleri olarak tanılırlar. Örneğin, Grigoriy Federoviç Meşçerskiy, Çar ordusu dvoryanlarının başı idi. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 74. 1102 Bu aile, XVI. yüzyılın sonlarında yaşayan Kazanlı Murtaza Mustafiç’in soyundan gelmektedir. Rus hükümeti tarafından bu aileye knezlik unvanı verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 58. 1103
Saburovların sülalesi, 1330 yılında Ordu’dan Knez İvan Daniloviç’in yanına göç eden Knez Çeta’dan gelmektedir. Daha sonra Saburovlar, IV. İvan’ın meşhur ve aktif voyvodaları, senatörleri ve devlet adamları arasında yer alırlar. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 86. 1104
Serkizovlar, 1371 yılında Moskova’ya göç edip Hristiyanlığı kabul etmişlerdir. Moskova civarındaki Serkizovo ve Çerkizovo köyleri, bu aileye aitti. Bu aileden İvan Andreyeviç Serkizov, Knez Dmitriy Donskoy’un voyvodası olup, Kulikovskaya Muharebesi’nde öldürülmüştür. Bkz. S. B. Veselovskiy, a.g.e., s. 285, 405. 1105 Bu aile İrezen Stokasimov Mirza’nın soyundan gelmektedir. 1624 yılında İrezen Mirza’ya malikane verilmiştir. Rus hükümeti tarafından bu aileye knezlik unvanı verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 58. 1106 Rusya’da çok meşhur sülale, graflar ve knezlerdir. Daha geniş bilgi için bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 93. 1107
Bu aile, XVI. yüzyılın ortalarından Kırım’dan Rusya’ya gelen Kinbar Şirinskiy’nin soyundan gelmektedir. Rus hükümeti tarafından bu aileye knezlik unvanı verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 59. 1108
Rus soylu knezleri arasında Tatar soyundan gelen iki ayrı Tenişev ailesi vardır. Bunlardan ilki, Teniş Mirza Kuguşev’in soyundan gelmektedir. Teniş Mirza’ya 9 Mart 1528 tarihinde malikane verilmiştir. Ayrıca Rus hükümeti tarafından bu aileye knezlik unvanı verilmiştir. İkinci aile ise, XVII. yüzyılda yaşayan Bezson Tenişev Mirza’nın soyundan gelmektedir. Bu aileye de Rus hükümeti tarafından knezlik unvanı verilmiştir. Bkz. S. V. Lyübimov, a.g.e., s. 58-59. 1109
Bu ailenin soyu, 1408 yılında Ordu’dan çıkıp Büyük Knez Vasiliy Dmitriyeviç’in hizmetine giren İbrahim Timiryaz’dan gelmektedir. Bu knez önce Edigey’in 1408 yılında Moskova’ya yaptığı seferine katılmıştır. Daha sonra bu nesilden meşhur alimler, askerler çıkmıştır. Bkz. A. H. Halikov, a.g.e., s. 98.
264
Hiç şüphesiz Türk kökenli tanınan Rus sülaleleri, bununla sınırlı olmayıp, Tatar tarihçisi A. H. Halikov, kendi çalışmasında en az 500 Türk kökenli tanınan Rus sülalesinden söz etmektedir. Bunlar arasında Mendeleyev, Meçnikov, Pavlov, Timiryazev gibi ilim adamları; Kantemir ve Karamzin 1113 gibi tarihçiler; Dostoyevskiy, Turgenev, Derjavin, Yazıkov, Bulgakov, Zagoskin, K. Leontyev, Ogarev, Kuprin, Zamyatin gibi yazarlar; Apraksin, Rastopçin, Daşkov, Mordvinov, Suvorov, Kutuzov, Arakçeyev, Stroganov, Uvarov gibi devlet adamı ve askerler de yer almaktadırlar. 1114
Download 3.07 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|