Т и б б и ё т о л и й би л и м го Х л а р и талабалари у ч у н


Download 49.72 Kb.
Pdf ko'rish
bet40/66
Sana28.10.2023
Hajmi49.72 Kb.
#1729683
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   66
Bog'liq
2 5228900212164002662

О бли терац и яловч и
эндартериигг 
р и в о ж л а н и ш и д а  
ташци му^ит омиллари, х у с у с а н совуц ва н а м ли к , та-
www.ziyouz.com kutubxonasi


маки чекиш, ичкилик, 
ofhp
жисмоний иш, куп 
юриш,. 
шикастланиш, интоксикация кабилар ^ал цилувчи а^а- 
миятга эга. Бу омиллар хроник таъсир цилганда оё^ 
дистал булимларидаги 
артериялар 
ва 
кап и ллярлар 
спазми пайдо булади, кон айланиши бузилади, тромб- 
л а р ^осил булади, томир деворининг ^амма к;аватлари- 
даги бириктирувчи ту зим а усиб калин тортади ва тро- 
ф ик бузилишлар пайдо булади.
Оё^ артерияларининг облитерацияловчи эндартерии- 
тида касалликнинг ривожланишида алмашинув ж ара- 
ёнлари, асосан 
ёг алмашинувининг 
бузилиш 
омили 
ётади. Бу липопротеидлар ва липидлар, хусусан холес- 
теринлар алмашинуви бузилиши билан ифодаланади. 
Л ипи дл ар 
с о р л о м
артериал томир интимасида 
нирила 
бошлайди. Уларда атеросклерогик пилакчалар 
^осил 
булади ва бириктирувчи тузима усиб 
^алннлаш ади, 
бу тромблар ^осил булишига ва магистрал томирлар 
окклюзиясига олиб келадн.
Облитерацияловчи касалликлар билан асосан 
эр- 
к а к л а р ва камдан-кам аёллар 
касалланадилар. 
Эн- 
дартериит асосан 20 д ан 35 ёшгача одам ларда, атероск­
лероз эса 30 ёшдан бошлаб ^ар кандай ёшда, хатт» 
кексаликда .^ам учрайди.
Атеросклероздан фарцли- равишда 
эндартериитда 
клиник манзара ва томирларнинг узидаги облитерация­
ловчи ж араён бирмунча тезроц кечади. Оёк; 
панжаси 
дистал булими майда артерияларининг спазми болдир- 
томирларига нисбатан тез тар^алиб, бу томирлар тром- 
бозини келтириб чи^аради. Шу туфайли беморда арте­
риал етишмовчиликнинг юзага 
чиэдан 
симптомлар» 
(ишемик синдром) пайдо б улад и ,'чун ки касалликнинг 
1
^исца даври ичида коллатерал цон айланиши .\али ри- 
вож ланиб етмаган булади. Бемор оё^ панжаси муздай 
булади, орри^ синдроми пайдо булади, бемор on;coiyia- 
ниб юради, у 100—200 м юргандан кейин тухтаб к>ола- 
ди. Бу жараённинг а в ж олиши беморнинг ишемнялан- 
ган ту^им аларида деструктив-трофик бузилишлар ри- 
вож ланиш ига олиб келади (панжа б армо^лари сох;а- 
сида ярал ар ва некроз пайдо булиб, улар оёцни кесиш- 
га с а б а б булиши мумкин).
Ш ундай ^илиб, оёц 
томирларининг 
облитерация 
^ил ад иган касалликларини эндартериит ва атероскле­
роз деб ф арц ^илиш беморга комплекс 
д аво
тайин- 
л а ш д а , хусусан операция ^илишда принципиал ахами- 
ятга эга.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Хозирги вак;тда оё^лар эндартериити ва 
атероск- 
.лерозини консерватив ва хирургик 
даволашнинг 
куп 
сонли усуллари таклиф этилган.
Биро^ беморлар уз 
сорлирини
э^тиёт к;илганларида 
ва врач тавсияларини пухта б а ж ар г ан л а р и д а бу касал- 
ликларнинг олдини олса булади. Шунинг учун томир- 
лар спазмини келтириб чи^арувчи таъсиротларни бар- 
тараф этиш, оё^ периферии томирларининг кенгайиши- 
га имкон берадиган восита 
ва усулларни 
цулланиш 
профилактиканинг асоси ^исобланади.
6 \
касаллик билан огриган бемор учун у яшайди- 
ган ва ишлайдиган таш^и му^итнинг а^амияти катта. 
Турри ташкил этилган 
ме^нат ва д ам олиш 
режими 
облитерациялн жараённи а вж олишдан сацлайди. Б е ­
мор катта жисмоний куч ва узо^ вацт тик туриш 
би­
л а н борлиц булмаган ишни б аж ари ш и мумкин. 
И л щ  
на Ktypyi\ хонада ишлаш мумкин: оёц-^уллар узок; вацт 
совк;атиб колмаслиги керак.
Актив дам олиш керак, йилнинг ^ а р цандай мавсу- 
мида, яхшисн эрталаб ва кеч^урун сай рлар 
цилишга 
рухсат этилади. 
Езда куп вацт очик; 
^авода, 
асосан 
сояда юриш керак. Чумилиш тавсия этилмайди, чунки 
.^атто нлиц сув ^ам< узоц ва^т спазмга сабаб булиши 
ва кон айланишини издан чи^ариши э^тимол. 
Бемор 
жисмоний ва ру^ий чарчаш лардан ^оли ^илиниши ке­
рак. Купинча касаллик ана шу ом и лл ар д ан
цузийди 
■ёки асоратлар ^олдиради.
Хайвонот ва усимлик оцснллари ми^дори етарлича 
■булга н тула цимматли овцатлар берилади. Овк;атда ви­
та минлар, сабзавот ва мевалар ми^дори куп 
булиши 
керак.
Семириб кетмасликка ^ а р ак ат цилиш лозим. Ортиц- 
ча ов^атланиш организмда атеросклероз 
ривожлани- 
шига имкон берадиган асосий с а б а б л а р д а н бири ^исоб- 
ланадн.
Тамакн чекиш ва спиртлн ичимликлар 
ичиш 
ман 
^илинади. Ичкилик томирларда склеротик ж араён лар - 
ни кучайтиради. Улар цайиш^оцлигини 
йуцотади 
ва 
деворлари мурт булиб цолади.
Нпкотиннинг томирларни 
торайтирадиган, 
касал 
оёцда 
i
^
oh
айланишини 
ёмонлаш тирадиган 
ва 
тан а 
^ароратини пасайтирадиган за^арли ги н и унутмаслик 
керак. Никотиндан хроник за ^ ар л а н и ш оёк; 
артерия- 
ларининг узоц ва^тгача спазм ^олатида г^олишига олиб 
келади. Шунинг учун бу касалли к б а ъ за н
турмушда
www.ziyouz.com kutubxonasi


чекувчилар касаллиги дейилади. Чекишни т а ш л а м а с - 
д ан д а вол а ш да яхши натижага эришиб булмайди.
П ойабзал танлаш га ало^ида ахамият бериш ксрак.
У оё^ни цисмайдиган ва иссиц булгани яхши. Исси^ ва 
юмшо^ жун пайпо^лар кийиш лозим. Оё^ларни шили- 
ниш ва ^ а д о ^ л а р д а н э^тиёт ^илиш лозим.
Оёц териси гигиенаси томир касалликлари профи- 
лактикасида катта урин тутади. Туцималарда ози^ла- 
ниш бузилиши о^ибатида тери ^опламларининг ^олати 
узгаради. У лар ^уру^ булиб цолади, атрофия 5^одиса- 
лари пайдо булади (юп^алашади, ялтироц булиб 
^о- 
л ади). Оёк; панжаси тери цопламининг 
ёри^лар 
ёки 
шилинишлар куринишидаги ^атто арзимаган шикает- 
лари ^ам даво ^илиниши ^ийин трофик яра авж оли- 
шига сабаб булиши э^тимол. Бу >^ол оёц терисини авай- 
лаб парвариш лаш ни талаб этади.
О ё^лар териси ни^оятда тоза булиши керак, чунки 
кузга куринмайдиган тирналишлар инфекция кирипш- 
учун кириш дарвозаси булиб хизмат килиши ва ю^ори- 
га кутариладиган йирингли ж араён (лимфангоит, ли м ­
фаденит, флегмона ва б.) ривожланишига олиб кели- 
ши мумкин. Оё^ларни ^афтасига уч марта илик; сувда' 
совунлаб ювиш керак.
Гигиеник ваннадан кейин оёц панжаси 
ва 
болдир 
тери ^опл ам л ари га индифферент 
крем 
ёки 
малкам: 
(бу ^ар хил озицлантирадиган кремлар, яхшиси бола- 
л ар креми) суртган маъ^ул. Эпителийнинг 
юза 
^ат- 
ламларини 
шикастлантириб 
^уймаслик 
ма^садида 
кремни э^тиётлик билан, куч ишлатмай ийлаб сурти- 
лади.
Бу тоиф адаги беморларнинг тирно^лари секин у с а ­
ди, тирно^лар цалинлашади, ш аклан 
узгаради, 
хира 
тортади. Уларни ваннадан кейин цир^илади, калта 
1
^ир- 
циш тавсия этилмайди, чунки бундан терини шпкаст- 
лантириб куйиш ва шу тарифа паронихия ривожлани- 
ши мумкин.
Дар бир бемор касалликнинг илк бос^ичида диспан­
сер кузатувига олиниб даволаниши лозим. Бирок 
бе- 
морларни диспансерлашга юзаки ^арам аслик 
керак. 
Бемор м у р о ж а ат цилган врач 
касалликнинг 
клиник 
куринишлари борлигини ^айд ^илиб куя колмай, балки 
беморнинг иш шароити, турмушдаги но^улай ва зарар- 
ли омилларни ^ам к;унт билан муфассал урганиши ке­
рак. Ш ундагина диспансер кузатуви яхши натижа бе- 
ради.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Б унда оё^ артерияларининг облитерация ^иладиган 
касал л икл ар и булган беморлар билан цуйидаги 
тад- 
бирларни утказиши керак:
1. 6 ойга бир марта беморни ча^ириш ва а^волига 
объектив ба^о 
бериш 
(коагулограмма, 
реография, 
ЭКГ, ультратовушли допплерография).
2. Йил мобайнида беморни 
стационарда 
даволаш
курсини утказиш.
3. 3 йилда бир марта беморни даволаниш учун сана- 
торий-курортга юбориш.
Б у хасталикда бемор организмида 
юз 
берадиган 
куп сонли узгаришлар унинг ме^нат ^обилияти тули^ 
ёки к;исман йу^отилишига олиб келади. Биро^ бундай 
беморларнинг купчилиги, айни^са касалликнинг бош- 
лангич бос^ичларида узо^ муддатгача ме^натга 
лаё- 
цатли булиб ^оладилар. К асал ли к келтириб 
чи^ара- 
д иган омилларни йуцотиш, 
режимни 
турри 
таш кил 
этиш ва профилактик тадбирларни мунтазам утказиб 
туриш йули билан бу касалликларнинг 
олдини 
олиш 
мумкин.
VI I I Б О Б

Download 49.72 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   66




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling