T oshkent davlat transport universiteti

T OSHKENT DAVLAT TRANSPORT
UNIVERSITETI

“Xalqaro ommaviy huquq” kafedrasi

MUSTAQIL ISH


MAVZU: Taym-menejment: o'qish va ishda vaqtni samarali boshqarish usullari.
Bajardi: YU-2A guruh talabasi
Jumaboyeva Feruza


Qabul qildi: Dadasheva A.A.


Toshkent-2023


Mavzu: Taym-menejment: o'qish va ishda vaqtni samarali
boshqarish usullari.

Reja:
1. Vaqtning huquqshunos hayoti va mehnat faoliyatidagi ahamiyati.

2. Vaqtni boshqarish ko‘nikmasi va undan foydalanishning afzalliklari.
3. Vaqtdan unumli foydalanishning amaliy usullari.
4. Taym-menejment bo‘yicha muhim tavsiyalar.


1.Vaqtning huquqshunos hayoti va mehnat faoliyatidagi ahamiyati.

Hayotni sevsang, vaqtni boy berma, chunki vaqtdan hayot yaraladi, degan edi faylasuflardan biri. Darhaqiqat, vaqtning qiymatini hech narsa bilan o‘lchab ham, qiyoslab ham bo‘lmaydi. Ajdodlarimiz qoldirgan ulkan moddiy va ma’naviy meros kishida ular vaqtdan o‘zib ketmaganmikan, degan fikrni tug‘diradi.

Yaponiyadan kelgan o‘qituvchi o‘zbeklarning vaqtga munosabati xususida shunday deydi: “Sizlarda yoshlar ham, katta yoshlilar ham avtobus yoki poezdda ketayotganda derazadan tashqariga behuda qarab, vaqtni bekor o‘tkazar ekansiz. Yaponiyada shunday vaziyatlarda aksariyat odamlar doimiy mutolaa qiladilar”. O‘ylab ko‘rsak, balki Yaponiyaning taraqqiyoti sirlaridan biri aynan vaqtni qadriga yetishganidadir. Bizning jamiyatda esa bu masalaga unchalik ham e’tibor berilmasligi rivojlangan davlatlardan orqada ekanimizning sabablaridan biri bo‘lsa kerak, degan fikr uyg‘onishi ham tabiiy.
Vaqt bu – pul. Bu ibora hech kim uchun yangilik emas va hammaga bolalikdan tanish. To‘g‘risi, vaqt puldan qimmatliroq va muhimroqdir.
Vaqtni boshqarish - bu, ayniqsa, samaradorlik, samaradorlik va mahsuldorlikni oshirish uchun muayyan tadbirlarga sarflangan vaqtni rejalashtirish va ongli ravishda nazorat qilish jarayoni. Bu ish, ijtimoiy hayot, oila, sevimli mashg'ulotlari, shaxsiy manfaatlar va vaqtning cheklangan tabiati bilan bog'liq bo'lgan majburiyatlarga bog'liq bo'lgan turli xil talablarni o'z ichiga oladi. Vaqtdan unumli foydalanish insonga o'z vaqtida va maqsadga muvofiqligini sarflash yoki faoliyatni boshqarish bo'yicha "tanlov" beradi.
Vaqtni boshqarish muayyan vazifalarni, loyihalarni va belgilangan muddatga muvofiq maqsadlarni amalga oshirishda vaqtni boshqarish uchun foydalaniladigan bir qator ko'nikmalar, vositalar va usullar yordamida yordam berishi mumkin. Dastlab, vaqtni boshqarish faqat biznes yoki ish faoliyatini nazarda tutgan, ammo oxir-oqibat, bu atama shaxsiy faoliyatni ham o'z ichiga olgan holda kengaytirildi. Vaqtni boshqarish tizimi - bu jarayonlar, vositalar, texnikalar va usullarning ishlab chiqilgan kombinatsiyasi. Vaqtni boshqarish odatda har qanday loyiha boshqaruvida zarurat hisoblanadi, chunki u loyihani yakunlash vaqti va hajmini belgilaydi.
Vaqtni boshqarish bo'yicha adabiyotlardan kelib chiqadigan asosiy mavzular samaradorlik uchun qulay muhit yaratish (xarajat-foyda, natijalar sifati va vazifalar yoki loyihani bajarish uchun vaqt nuqtai nazaridan), ustuvorliklarni belgilash, sarflangan vaqtni qisqartirish jarayonini o'z ichiga oladi. ustuvor bo'lmaganlar va maqsadlarni amalga oshirish bo'yicha yozilgan.
Yaqin yillardan beri rivojlangan mamlakatlar o‘z tasarrufidagi korxona, tashkilot va uyushmalarning hisob-kitoblari va shaxsiy tashkilotchilik muammolari uchun alohida vaqt ajratmoqdalar.
Tan olish kerakki, biz bu borada ham rivojlangan mamlakatlardan ancha ortdamiz. Muammomiz – ishga jiddiy yondashmasligimizdadir. Masalan, hatto zamonamizning tadbirkori hisoblangan kishilarda hamishga, tadbirga, uchrashuvga ulgura olmaslik oddiy hol hisoblanadi.
Hozirgi davrga kelib vaqtni boshqarish yoki vaqtdan unumli foydalanishga e’tibor kuchaydi. Zamonaviy huquqshunos timsolida uning oliy ma’lumoti, kompyuter va Internet saytlaridan foydalana olishi, keng qamrovli bilimi yetarli emas. Bularga qo‘shimcha ravishda huquqshunos teran fikrli, uzoqni ko‘ra oladigan va qimmatli vaqtini tejay biladigan bo‘lishi zarur.
Avvalo shuni ta’kidlash kerakki, vaqtni to‘g‘ri boshqarish bo‘yicha shu soha mutaxassislari tomonidan yagona to‘xtamga kelgan yechim mavjud emas. Lekin umumiy tavsiya va qoidalar tizimi ishlab chiqilganki, ularni qo‘llash orqali yuristlar vaqtdan unumli foydalanish bo‘yicha sezilarli muvaffaqiyatga erishish mumkin.
Vaqtni unumli boshqarish jarayoni aksar hollarda quyidagi qismlardan iborat bo‘ladi:
· Ishlash qobiliyati va his-tuyg‘uni boshqarish;
· Maqsadni to‘g‘ri rejalashtirish;
· Vazifalarni belgilash va amalga oshirish;
· Oldindan qo‘yilgan maqsadga erishish;
· Xulosa chiqarish.
Zamonaviy dunyoda vaqtning qadriga yetish, o‘z maqsadi yo‘lida uni to‘g‘ri taqsimlash va asosiysi – vaqti bo‘yicha belgilangan ishlar rejasini amalga oshirish dolzarb masala hisoblanadi. Jamiyatda hamma kishilar ham vaqtni boshqarish ko‘nikmasini o‘zlashtirisha olmaydi. Shunday ko‘nikmaga ega bo‘lib, undan foydalanganlar esa muvaffaqiyatga erishadilar. Boshqacha qilib aytganda, vaqtni unumli boshqarish uchun aniq bir maqsad va o‘z ustida ishlash lozim bo‘ladi.
Ko‘pgina kishilarda rejalashtirilgan ishlarga ulgurmaslik ishlarni keyinga surish bilan izohlanadi. Kerakli ishni orqaga surib, ya’ni hamma uchun zarur bo‘lgan ishni bajarmasdan Telegram, WhatsApp, Facebook yoki boshqa ijtimoiy tarmoqlarda behuda ishlash, televizor ko‘rish va hokazo kishini chalg‘itadigan narsalarga o‘z vaqtini sarflash odatiy holga aylanib ulgurmoqda.
Aytish joizki, vaqt bu insonga muayyan bir loyihalarni, ishlarni, o‘z shaxsiy karyerasini yaratish uchun taqdim etilgan eng katta resurs. Shaxsiy muvaffaqiyatlarga erishishning eng asosiy omili vaqtni to‘g‘ri taqsimlashdir.
Endi vaqtni boshqarish ko‘nikmasining biz uchun afzalliklari haqida to‘xtalsak. Vaqtni boshqarish orqali avvalo ish samaradorligining o‘sishiga erishiladi. Natijada, sizda boshqa shaxsiy ishlar uchun yoki hordiq uchun qo‘shimcha vaqt paydo bo‘ladi. Vaqtni doimiy boshqarish erishilayotgan samaradorlik oqibati sifatida muvaffaqiyatga zamin yaratadi.
Inson hayotda muvaffaqiyatga erishishi uchun, avvalo, o‘zining hayotiy maqsadini belgilab olishi lozim. Chunki vaqtni boshqarish va undan foydalanishda maqsadga erishish mo‘ljaliga qaratilgan e’tibor barcha harakatlarning asosi bo‘lib xizmat qiladi.
Holbuki, vaqt – insonga, xususan, huquqshunoslarga muayyan bir maqsadlarga erishish, o‘z shaxsiy karerasini yaratish uchun taqdim etilgan eng katta resurs. Shaxsiy muvaffaqiyatlarga erishishning eng asosiy omili vaqtni to‘g‘ri taqsimlashdir.