Tabiatshunoslik

TABIATNI 
E’ZOZLANG
H u r m a tli o ‘qu vchilar! T a b ia td a y u r is h - tu r is h q o id a la rig a rioya 
q ilin g . M a n z a r a l i va m e v a li d a r a x t h a m d a b u t a l a r s h o x la r in i 
s in d ir m a n g , g u lla b tu r g a n o ‘s im lik la rn i b e k o rg a y u lib o lm a n g . 
S h a h rin g iz d a g i s h o h k o ‘c h a la r va k o ‘c h a la rd a g i m evali d a ra x tla r n i 
mevasi p is h m a s d a n tu rib u z m a n g , u larga to s h o tm a n g . G e r b a r iy
tu z is h u c h u n b ir tu p o ‘sim lik yoki gul kifoya q ilish in i y o d in g iz d a
tu tin g .
B o g \ o ‘rm o n , dala va daryolarda yashovchi hayvonlarni ehtiyot 
q ilin g , u l a r n i n g u y a sin i b u z m a n g , q u s h b o la la r in i i n id a n o lib
o ‘zingizcha b o q m an g, qushlarga xalal bermang.
0 ‘tloq yoki ko ‘katzorda d a m olib b o ‘lganingizdan so ‘ng qaytar 
chogMngizda atrofni k o ‘zdan kechirib, kerakm as narsalar qoldirgan- 
qoldirmaganingizni tekshirib ko^ring. 
Bir oz b o ‘lsa-da, ehtiyotsizlik 
katta falokatga sabab b o ‘lishi m um kin, b unda sizning bahri-dilingizni 
yayratib ketgan joylar ko‘p yillargacha hech narsa unm aydigan quruq 
yer b o ‘lib qoladi.
«K im ki bir tu p d a ra x t o ‘tq a zsa , u m rin i beko rg a o ‘tk a z m a g a n
b o ‘ladi» d egan gap q a d im d a n qolgan. H a r bir m a k ta b o ‘quvchisi 
loaqal bir tup daraxt o'tqazib, voyaga yetkazsa, shovullab turadigan 
ulkan o ‘rm on bunyodga keladi. Tabiat nech o g ‘liq boy b o ‘lsa, odam n in g 
hayoti shuncha yaxshilanib boradi. Tabiat muhofazasi to ‘g‘risida qonunlar 
qabul qilingan. Lekin jo n a jo n tabiatni asrab-avaylash, u t o ‘g ‘risida
q a y g ‘u ris h n e c h o g ‘liq m u h i m
ekanligini o d a m la r tu s h u n m a y - 
digan b o ‘lsa, q o n u n la r y o rd a m
bermaydi.
S h a h a r la r va a h o li y a sh a y - 
d i g a n j o y l a r n i k o ‘k a l a m z o r -
la sh tirish m e h n a t k a s h l a r h a y o - 
tini ya x sh ilash y o ‘lla rid a n b iri- 
dir. A n a sh u m a q s a d d a k a tta
m a b la g 6 s a r fla n m o q d a . D a ra x t- 
z o rla r u c h u n ajra tila d ig an m a y - 
d o n la r y ild a n -y ilg a k e n g a y tiril-
82

---

m o q d a . D a r a x tla r n a fa q a t k o ‘c h a va h o v lila rn in g c h iro y in i o c h a d i, 
balki h a v o d a g i c h a n g va z a ra rli g a z la r m iq d o r in i k a m a y tir a d i, 
s h o v q i n - s u r o n n i t o ‘s a d i, o d a m l a r n i n g s a lo m a t l i g i n i s a q la s h d a
yordam beradi.
S h a h a r va q ishloqlam ing yashil libosi u m um x alq boyligi b o ‘lib, 
unga h a m m a d iq q a t-e ’tibor berishi, u n in g t o ‘g‘risida qayg‘urishi kerak. 
S h a h a r va qishloqlam i k o ‘kalam zorlashtirishda m aktab o ‘quvchilari 
h a m o ‘zlarining katta hissalarini q o ^ h m o q d a la r.
O'zingizni sinang
1. Ekologiya nima? 2. O lzbekistonningjiddiy ekologik muammosi nimadan 
iborat? 3. Tirik tabiat uchun suvning foydasi qanday? 4. Havo va suv havzalari 
nim alar bilan ifloslantiriim oqda? 5. Suv va havoning ifloslanmasligi uchun 
nim alar qilish kerak? 6. Q anday daraxtlar tabiat yodgorliklari hisoblanadi?
7. Siz yashab turgan joyda shunday daraxtlar borm i? 8. U lkan daraxtlarni 
nim a uchun asrab-avaylash kerak?
Topshiriqlar
0 ‘zingiz yashab turgan joydagi o'sim lik larn i diqqat bilan o ‘rganib 
chiqing. A gar qadim gi d arax tlarg a k o ‘zingiz tu sh ib qolsa, nazard an
qochirm ang. U lar haqida zudlik bilan o ‘qituvchingiz yoki tabiatni himoya 
qilish jam iyatiga m a'lu m qiling. T abiatga q anday m unosabatda boNishni 
hech qachon unutm ang.
83

---