Tadbirkorlik va boshqaruv” fakulteti “moliya va bank ishi” kafedrasi

Kt «Deponentlangan ish haqi» 78000
Kafolat majburiyatlari Agar kompaniyaning sotish siyosatida o’z mahsulotiga kafolat berish tizimi ko’zda tutilgan bo’lsa, kafolatning harakat qilish muddati ichida korxonani xari-dorlar oldida majburiyati yuzaga keladi va bu majburiyatlarning joriy qismi «Kafolatlar bo’yicha majburiyatlar» deb nomlangan hisob raqami orqali buxgal-teriya hisobida o’z aksini topadi. Ayrim mahsulot, tovar va bajarilgan ish hamda xizmatlar katta xarajatni ketmaydigan kafolat xizmatini talab qilsa, bosh-qalari esa ko’proq xarajat taqozo qiladigan xizmat ko’rsatishni talab qilishi mumkin. Kafolatli xizmat ko’rsatish bo’yicha tuziladigan zahira summasi avvalgi yil tajribalaridan kelib chiqqan holda aniqlanadi.
Hisobdor shaxslarga qarzdorlik bo’yicha hisob-kitoblar Bunday qarzdorlik korxona tomonidan xodimlarga ma’muriy-xo’jalik xiz-mat safarlari uchun berilgan bo’nak summalari bilan haqiqiy sarflangan xarajat-larso’mmalari o’rtasida yuzaga kelgan farq natijasida kelib chiqadi. Bo’nak puli olmay turib, xodimlar tomonidan tegishli maqsadlarda mablag’lar sarflanishi natijasida ham qarzdorlik paydo bo’lishi mumkin. Hisobdor shaxslar belgilangan muddatda haqiqiy sarflangan summalar yuzasidan hisobot berishlari kerak. Ular o’z hisobotlariga sarflangan summalarni isbotlovchi hujjatlarni ilova kilish-lari lozim. Haqikatda sarflangan summa hisobot uchun berilgan bo’nak summasidan oshsa korxonani hisobot beruvchi shaxslar oldida qarzdorligi yuzaga keladi va ushbu ortiqcha summa «Hisobdor shaxslar oldidagi qarzdorlik» deb nomlangan hisob varaqning kredit tomonida qayd qilinadi.

XULOSA
Majburyatlar bo’limida uzoq muddatli va joriy majburyatlar bo’yicha axborotlar aholida oshkor etilishi lozim.
Uzoq muddatli majburyatlar bo’yicha yetkazib beruvchilar va pudratchilarga va uzoq muddatli qarzlar, aholida bo’limlarga uzoq muddatli qarzlar, shuba va tobe xo’jalik jamiyatlariga uzoq muddatli daromadlar, soliqlar va majburiy to’lovlar bo’yicha muddati,kechiktirilgan majburiyatlar,boshqa uzoq muddatli kechiktirilgan majburyatlar, xaridor va buyrutmachilardan olingan bonaklar, uzoq muddatli bank kreditlari, uzoq muddatli qarzlar va boshqa uzoq muddatli kreditorlik qarzlari so’mmalarida ko’rsatilishi kerak.
Foiz stavkalari umumlashuvi, shartnoma majburiyatlarini qoplash shartlari, qoplash navbatliligi, muomila shartlarini umumlashtirish xamda mukofat xamda diskont so’mmalari buxgalteriya balansi qismida tushuntirish xati ko’rsatilishi lozim.
Joriy majburyatlar bo’yicha yetkazib beruvchilar va pudratchilarga qarzlar, alohida bo’linmalarga qarzlar, shuba va tobe xo’jalik jamiyatlariga qarzlar, muddati kechiktirilgan daromadlar soliqlar va majburiy to’lovlar bo’yicha muddat kechiktirilgan majburyatlar, boshqa muddati kechiktirilgan majburyatlar, olingan bonaklar, byudjet to’lovlari bo’yicha qarzlar, sug’urtaga oid qarzlar,davlat maqsadli jamg’armalaridan to’lovlarga oid qarzlar, qisqa muddatli bank kreditlari, qisqa muddatli qarzlar, uzoq muddatli majburiyatlarning joriy qismi va boshqa kreditorlik qarzlari summalari oshkor qilinadi.
Agar korkona kredit bitimiga binoan uzoq muddatliligi asosida majburyatlarni qayta moliyalashni nazarda tutayotgan bo’lsak, uzoq muddatli majburiyatlarning joriy ulushi joriy majburyatlardan chiqarib tashlanadi. Bunday xolda majburyatlar summasi va qayta shartlari oshkor etilishi kerak
Uzoq muddatli majburiyatlar - bu kompaniyaning kelajakda bir yildan ortiq muddatga to'lashi kerak bo'lgan moliyaviy majburiyatlari. Uzoq muddatli qarzning joriy qismi kompaniyaning joriy likvidligi va kompaniyaning muddati o'tgan sari joriy majburiyatlarni to'lash qobiliyatini yanada aniqroq ko'rish uchun alohida ro'yxatga olingan. Uzoq muddatli majburiyatlar uzoq muddatli qarz yoki nodavlat majburiyatlar deb ham yuritiladi.
Uzoq muddatli majburiyatlar balansda ko'proq muddatli majburiyatlardan so'ng, qarzlar, kreditlar, kechiktirilgan soliq majburiyatlari va pensiya majburiyatlarini o'z ichiga olishi mumkin bo'lgan bo'limda keltirilgan.
Uzoq muddatli majburiyatlar - bu kelgusi 12 oy ichida yoki bir yildan ortiq bo'lsa, kompaniyaning operatsion davrida bo'lmagan majburiyatlar. Kompaniyaning operatsion tsikli - bu zaxiralarni naqd pulga aylantirish uchun zarur bo'lgan vaqt. Yuqoridagi ikkita variantdan istisno uzoq muddatli majburiyatlarga qayta moliyalashtiriladigan joriy majburiyatlarga tegishli. Agar qayta moliyalashtirish niyati mavjud bo'lsa va qayta moliyalashtirish boshlanganligi to'g'risida dalillar mavjud bo'lsa, kompaniya joriy majburiyatlarni uzoq muddatli majburiyatlar sifatida hisobot qilishi mumkin, chunki qayta moliyalashdan keyin majburiyatlar endi 12 oy ichida to'lamaydi. Bundan tashqari, qarzni to'lash uchun ishlatilishi kerak bo'lgan, ammo tegishli uzoq muddatli investitsiyalarga ega bo'lgan majburiyat uzoq muddatli majburiyat sifatida qayd etiladi. Uzoq muddatli sarmoyada qarzni qoplash uchun etarli mablag 'bo'lishi kerak.