Tadqiqotlari

12.1- jadval 
Shkalalashtirish tartibi 
Raqam 
Davlat 
O‘rin 
Ball 
1 
Angliya 
4 
61,26 
2. 
Braziliya 
1 
73,45 
3. 
Germaniya 
2 
65,41 
4. 
Daniya 
8 
59,95 
5. 
Italiya 
9 
59,59 
6 
Kolumbiya 
10 
59,44 
7. 
Meksika 
5 
60,80 
8. 
Ruminiya 
7 
60,35 
9. 
Fransiya 
6 
60,36 
10. 
Chexiya 
3 
64,92 
Bundan kelib chiqadiki, O‘lchash deb, oldindan aniqlangan qoidalarga asosan, 
ob’ektlar xarakteristikalarini son yoki boshqa simvollar orqali belgilanashini 
kuzatamiz. Shuni yodda tutish kerakki, o‘lchash faqat xarakteristikalari va ba’zi 
parametrlari bilan aniqlanadi. Shunday qilib, biz iste’molchilarni o‘lchamaymiz, 
ularni alohida tovarga bo‘lgan munosabatlarini, ta’surotlarini, qabul qilishlarini, 
aloqalirini va boshqa relevant belgilari bo‘yicha o‘lchanadi. Birinchidan marketing 
tadqiqotlarida olingan ma’lumotlar statistik ko‘rsatkichlar uchun to‘planadi. 
Ikkinchidan, esa, ular o‘lchash qoidalari va olingan natijalarning aloqalarini 
aniqlashga yordam beradi. 

---

259 
Marketingda o‘lchov va shkalalash – bir ob’ektning turli ko‘rinishga ega 
jihatlarini miqdoriy baholash qoidalaridir 
Shkalalashtirishda bir necha olimlar o‘lchov birliklari bilan tanishib chiqamiz. 
Buning uchun, anketa so‘rov uslubidan foydalanamiz. 
So‘rovning navbatdagi bosqichida qaysi xizmat bo‘yicha “yo‘q” ustuniga 
ko‘proq belgi qo‘yilgan bo‘lsa, o‘shanga ahamiyat beriladi va aynan qaysi 
jihatlaridan qoniqmayotganliklarini aniqlaydigan anketa tuziladi. Ushbu anketada 
belgilangan kamchiliklar aynan qaysi jihatlarga ahamiyat berilish lozimligi bo‘yicha 
xulosa qilishga asos bo‘ladi. Ko‘rsatilgan kamchiliklarni bartaraf qilishga diqqatni 
qaratish va ularni zudlik bilan amalga oshirish lozim bo‘ladi.
Ko‘p variantli anketa so‘rovchilar va so‘raluvchilar uchun ham muhimdir. 
Buning ham bir qancha shakllari mavjud (12.2-jadval). 
Xuddi shu tarzda ochiq va yarim yopiq anketa shakli bo‘yicha ham tegishli 
tadbirlarni amalga oshirish mumkin. Anketaning qaysi shaklidan foydalanish bir 
qancha omillarga bog‘liq: 
- so‘rovchining maqsadiga bog‘liq, chunki mazkur anketa nima uchun kerakligi 
va qaysi muammoni hal qilishga qaratilganligi aniq bo‘lishini taqozo qiladi; 
- so‘raluvchilarning qaysi kasbga, yoshga va tabaqaga mansubligiga bog‘liq, 
chunki ular shu yo‘nalishlar bo‘yicha mehmonxona xo‘jaligida ko‘rsatiladigan 
xizmatlarga ham munosabati turlicha bo‘ladi; 
- so‘rovchilarning qaysi vositadan foydalanishi qulayligiga bog‘liq, chunki 
ayrim anketalar so‘raluvchilarning vaqti kamligi tufayli to‘ldirish imkoniyati 
cheklangan bo‘lishi yoki anketadagi qo‘yilgan savollar hammaga ham tushunarli 
bo‘lavermasligi mumkin.