Ta‟lim vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi

Kodlarning to„g„ri yig„indilari. C_i (n_i, k_i, d_i), i = 1, 2,. ,m
parametrlarli chiziqli kodni bildirsin. Kodlarning C_DS to‗g‗ri yig‗indisi

^CDS
 v / v  v₁  v₂
 ...  v_m ,
v_i  C_i ,
i  1,2,..., m
(4.10.2)

sifatida aniqlangan.

Bu texnika kodning o‗lchamliligini oshirishga imkon beradi. Lekin, bunda odatda masofa kamayadi. i = 1,2,..., m uchun C_i komponentli kodning hosil qiluvchi matritsasini G_i orqali belgilaymiz. U holda komponentli kodlar to‗g‗ri yig‗indisi sifatida qurilgan G_DS = G₁ + G₂ +...+ G_m kodning hosil qiluvchi matritsasi quyidagiga teng bo‗ladi:

 ^G1 

 
^{ G}2 ^

^GDS
^ . ^

.


 
 
 _. 
(4.11)

G
 
 m 


G_DS kod d < min_i{d_i} kod masofali k < k₁ + k₂ + ...+ k_m o‗lchamlilik chiziqli blokli (n, k, d) kodi hisoblanadi.
Misol. C₁ (4,1,1) kod-takrorlanish va C₂

_1


G₂  ^₀
0 1 0_

1 0 1_


(4.11.1)

hosil qiluvchi matritsali chiziqli blokli (4,2,2) kod bo‗lsin. (Bu kod ikki bitli xabarning ikki karrali takrorlanishiga ekvivalent bo‗ladi). U holda G_DS = G₁ + G₂ kod bitta tekshirishli va

^GDS
¹


 ^1

0


^{1 1 1}



0 1 0_

1
1 0 _


(4.11.2)

hosil qiluvchi matritsali chiziqli blokli (4,3,2) kod hisoblanadi.
Kodlarning to‗g‗ri yig‗indi texnikasi nafaqat kichik o‗lchamlilikdagi kodlarni kombinatsiyalash uchun, balki C komponentli nimkodlar to‗g‗ri

yig‗indisi orqali berilishi mumkin bo‗ladigan ayrim kodni nimkodlar birlashmasiga yoyilishi uchun ham ishlatilishi mumkin.
C_i  C

Ravshanki, istalgan G hosil qiluvchi matritsa chiziqli blokli (n, k, d)
kod C_i, 1chiziqli blokli (n, l, d_i) nimkodlarga kompoziyadan yoyilishi mumkin. Bu nimkodlardan har biri G matritsaning bitta g_i satridan tashkil topganga ega bo‗ladi.

Nazorat savollari:

1. 
   Kaskad kodning tuzilish sxemasiga tushuncha bering?
   
2. 
   Kaskad kod so‗zi tuzilishi qanday?
   
3. 
   Takomillashgan kodlarga tushuncha bering?
   
4. 
   Birlashgan kodlarga tushuncha bering?
   

2. Turbo kodlar. Yengil yechimli dekodlash

Turbo-kod parallel kaskad – blokli tizim kodi bo‗lib, u raqamli ma‘lumotlarni shovqinli aloqa kanalida uzatishda yuzaga keladigan xatolarni to‗g‗irlash imkonini beradi.
Turbo kodning ma‘nodoshi sifatida 1966 yilda D. Forni tomonidan taklif etilgan kodlash nazariyasiga ma‘lum bo‗lgan atama kaskadli (concatenated code) kod deb ataladi.
Turbo-kod parallel kaskad bog‗langan tizim kodlaridan tashkil topgan. Bu tashkil etuvchilar kodning komponentalari deb ataladi.
Kodning komponentalari sifatida:

• 
  o‗ralgan kodlar;
  
• 
  Xemming kodlari;
  
• 
  Rid - Solomon kodlari;
  
• 
  BChX kodlari va boshqa kodlar foydalaniladi.
  

Turbo kodning tashkil etuvchisi (komponentasi) ga qarab ular o‗ralgan turbo (Turbo Convolutional Codes, TSS) kodlar hamda blokli (Turbo Product Codes, TPC) kodlarga bo‗linadi.

Turbo-kod 1993 ishlab chiqilgan bo‗lib, yuqori samarali xatolarni to‗g‗irlovchi, shovqinbardosh kodlar sinfiga kiradi. Elektrotexnikada va raqamli aloqa kanalida, su‘niy yo‗ldoshli aloqa sohalarida, shuningdek chegaralangan chastota sathida shovqinli aloqa kanali bo‗ylab yuqori tezlikda ma‘lumot uzatish uchun zarur bo‗lgan sohalarda qo‗llaniladi.