Таннарх ва уни ҳисобга олиш усули

Таннарх ва уни ҳисобга олиш усули
Режа:

1. 
   Меъёрий ва меъёрдан ортиқча йўқотишлар ва даромадлар ҳисоби
   
2. 
   Ҳисобот даврининг бошига ва охирига тугалланмаган ишлаб чиқариш ҳисоби
   
3. 
   Таннархни ҳисобга олишининг усуллари
   
4. 
   Харажатларни партиялар бўйича калькуляция қилиш
   

1.Жараёнли калькуляция қилишнинг хусусиятлари.

Бу усул асосан оммавий тарзда бир турдаги махсулот ишлаб чиқариш ёки бир неча турдаги махсулот ишлаб чиқарилгани билан улар доимо қайтарилувчи жараёнларга бўлинган ишлаб чиқаришларда қўлланилади. Бундай тармоқлар сифатида киме,цемент ишлаб чиқариш, нефтни қайта ишлаш, лак-буек ва тукимачилик каби корхоналарини келтириш мумкин.
Жараёнли усулнинг буюртмали усулдан принципиял фарқи харажат ҳисоби объектни танланди. Ушбу усулда калькуляция объекти бўлиб, алоҳида олинган жараён ҳисобланади.
Харажатларни йиғиш.

1. 
   Жараёнли калькуляция тизимидан фойдаланаетган ишлаб чиқаришда махсулот бир бўлим(жараён)дан иккинчисига то тайёр ҳолатга келгунча қадар ўтиб боради.
   
2. 
   Ҳар бир жараён умуман ишлаб чиқариш жараёнининг қайсидур бир қисмини бажаради ва буюмни муомила бажарилиб бўлгач яна ишлови кўзда тўтилаетган жараёнга етказади.
   
3. 
   Харажатларни йигиб бориш ишлаб чиқариш жараёнига паралел тарзда олиб борилади. Ҳар бир жараён учун назорат счетлари очилиб,тўғри ва эгри харажатлар аниқланиб чиқилади.
   
4. 
   Тўғри харажатлар буюртмали калькуляция тизимига ўхшаш тарзда аниқланиб, ҳар бир жараён учун тўғри материал ва иш хаки харажатларини ўз ичига олади. Аммо бу усулда ҳисоб – китоблар анча осон. Чунки бу усулда буюртмали усулга ўхшаб жаражатларини ҳар бир махсулот бўйича деталлаштириш зарур эмас.
   
5. 
   Яна бир фарқи шундаки буюртмали усулда эгри харажат ҳисобланган айрим харажатлар бу усулда тўғри харажатларга айланади. Масалан ишлаб чиқариш жараёнини назорат қилиш ёки жараён ичидаги асосий воситалари амортизацияси ва бошқалар. Чунки улар калькуляция объекти бўлган жами жараёнга тегишли бўлиб, харажатлар ҳисоби йўналишига киради.
   
6. 
   Таннархнинг жараёндан жараёнга усиб бориши 5.1. чизмада берилган.
   
7. 
   Буюртмали ва жараёнли калькуляция тизимларининг солиштирма кўриниши эса 5.2. чиз-мада берилган.