Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik har bir rahbar faoliyatining kundalik

Hayotning o‘zi va xalqning talablari bizning oldimizga amaliy yechimini 
topish lozim bo‘lgan yangi va yanada murakkab vazifalarni qo‘ymoqda.
 
Bu o‘rinda asosiy muammo, mening nazarimda, quyidagilardan iborat.
 
Birinchidan, ayrim idoralar va ularning rahbarlari real hayotdan va xalq 
ehtiyojlaridan 
ma’lum 
darajada 
uzilib 
qolmoqda.
 
Ikkinchidan, tarmoq va hududlarni rivojlantirish konsepsiyalari va 
dasturlarini ishlab chiqishda yuzaki yondashuvga yo‘l qo‘yilmoqda.
 
Va nihoyat, uchinchi asosiy kamchilik – ko‘pchilik rahbarlarning 
murakkab 
muammolarni 
kabinetdan 
chiqmasdan, 
iqtisodiyot 
tarmoqlari, har bir korxonadagi, shahar va tumanlardagi, ayniqsa, 
qishloq joylardagi ishlar qanday ahvolda ekanini chuqur o‘rganmasdan 
hal 
etishga 
odatlanib 
qolgani 
bilan 
bog‘liq.  
Shuning uchun bugun Bosh vazir o‘rinbosarlaridan o‘zlariga qarashli vazirlik 
va idoralarning advokati bo‘lib emas, balki eng avvalo, davlat manfaatlaridan 
kelib chiqqan holda ana shu savollarga g‘oyat aniq va ravshan javob berishni 
talab qilaman. Shuningdek, kompleks tarkibidagi har bir boshqaruv 
organi rahbariga jiddiy va aniq baho berishni so‘rayman.  

---

Barqaror iqtisodiy rivojlanish poydevori bo‘lgan tayanch tarmoqlardagi 
ishlarimiz 
qay 
ahvolda?
Davlat tomonidan bu tarmoqlar doimo qo‘llab-quvvatlanayotgan bo‘lsa-da, 
nima sababdan izchil va barqaror o‘sish ta’minlanmayapti? Va nihoyat, nima 
sababdan tajribali kompleks rahbari G‘.Ibragimov tomonidan samarali 
boshqaruv 
jilovi 
qo‘ldan 
chiqarib 
yuborilgan?
Aniq 
dalillarga 
murojaat 
qilaylik.
«O‘zbekneftgaz» kompaniyasi tizimida – A.Sultonov – 2010-2016-yillarda 
qariyb 20 milliard dollarlik katta kapital qo‘yilmalar kiritilganiga qaramasdan, 
suyuq 
uglevodorod 
va 
tabiiy 
gaz 
qazib 
olish 
kamaygan.
Shu bilan birga, bu borada xomashyo import qilish 1,3 barobar ko‘paygan. 
Yirik va hayotiy muhim loyihalarni amalga oshirish muddatlari doimo barbod 
qilinmoqda. 40 ming kishi ishlaydigan «O‘ztransgaz» kompaniyasi tizimida 
muddati 
o‘tgan 
debitor 
qarzdorlik 
14 
foizga 
oshgan.
Nima sababdan, G‘ulom Inomovich, siz ilgari o‘zingiz rahbarlik qilgan 
«O‘zkimyosanoat» aksiyadorlik jamiyati tizimidagi ishlar ahvoliga sustkashlik 
bilan yondashyapsiz? Nima sababdan ushbu tarmoqdagi ishlar doimiy ravishda 
izdan chiqmoqda? Qishloq xo‘jaligiga fosforli o‘g‘itlarni to‘liq yetkazib 
bermaslik va ularning tanqisligi uchun shaxsan kim javob beradi? Oxirgi 10-
yilda 
mineral 
o‘g‘itlarning 
narxi 
necha 
barobar 
o‘sgan?
Tabiiy savol tug‘iladi: o‘g‘itning tannarxi necha marta kamaygan? Afsuski, 
bunday haqli savollarga javob yo‘q. Bundan kim zarar ko‘ryapti? Albatta, 
dehqon 
va 
fermerlarimiz.
“O‘zbekenergo” aksiyadorlik jamiyatida 67 ming kishi, jumladan, qo‘shtirnoq 
ichidagi «pul yig‘uvchi»lar mavjud bo‘lsa-da, nima sababdan ulkan debitor 
qarzdorlikning tagiga yetib bo‘lmaydi? Ko‘mir qazib olish tarmog‘i, ta’bir joiz 
bo‘lsa, 
«yonboshlaganicha 
yotibdi».
Sizga uch yil oldin xodimlar shtati haddan tashqari kengayib ketgan, jumladan, 
qarindoshchilik asosida ishga olish va juda yuqori ish haqi belgilash avj olgan 
o‘nlab loyiha guruhlari faoliyatini puxta o‘rganib chiqib, tartibga solish 
topshirilgan edi. Nima uchun topshiriqni oxirigacha bajarmadingiz?
Siz va sizga bo‘ysunuvchi rahbarlardan bugun ana shu savollarga javob 

---

berishingizni talab qilaman. Shu bilan birga, birinchi yarim yilda asosiy 
e’tiborni quyidagi vazifalarni amalga oshirishga qaratish zarur:
birinchi – Navoiy va Olmaliq kon-metallurgiya kombinatlarida mahsulot 
ishlab chiqarish hajmini ko‘paytirish bo‘yicha yaqinda tasdiqlangan dasturni 
so‘zsiz amalga oshirish uchun Q.Sanaqulov va A.Farmonovning shaxsiy 
javobgarligini ta’minlash shart. Bir-ikki foiz miqdordagi o‘sish sur’atlari bilan 
chegaralanib 
qolish 
mumkin 
emas.
Shu munosabat bilan G‘.Ibragimov qimmatbaho metallar ishlab chiqarishni 
ko‘paytirish va yangi fabrikalar qurishga doir topshiriqni bajarish bo‘yicha 
qaror 
loyihasini 
kiritishni 
tezlashtirishi 
zarur;
ikkinchi – nafaqat joriy yilda, balki yaqin 3-5-yilda foydalanishga 
topshiriladigan barcha strategik muhim obyektlarni o‘z vaqtida ishga tushirish 
darkor;
uchinchi – neft-gaz mahsulotlari eksportini ko‘paytirish, importni keskin 
kamaytirish va asbob-uskunalar ishlab chiqarishni mahalliylashtirish hajmini 
oshirish uchun qo‘shma korxona tashkil etish bo‘yicha puxta ishlab chiqilgan 
aniq 
chora-tadbirlar 
kompleksini 
taqdim 
etish 
zarur.
Keyingi 10-yilda Vazirlar Mahkamasi komplekslariga qarashli vazirlik va 
idoralar tomonidan olib kirilgan asbob-uskunalar importi tahlil qilinmagan. 
Ularni mahalliylashtirishdan hech kim manfaatdor emas, bu masala bilan hech 
kim astoydil shug‘ullanmayapti. Bunday yondashuv zamirida nima yotibdi, 
degan 
haqli 
savol 
tug‘iladi.
Shuning uchun bundan buyon Vazirlar Mahkamasining har chorak yakuni 
bo‘yicha majlislaridan oldin alohida yig‘ilishlar o‘tkazilib, ularda har qaysi 
Bosh vazir o‘rinbosarining importni va tannarxni kamaytirish, 
mahalliylashtirishni kengaytirish borasidagi ishlarning ahvoli to‘g‘risidagi 
hisoboti 
eshitiladi. 
Ularning 
faoliyatiga 
xolisona 
baho 
beriladi.
Davlat geologiya qo‘mitasi tizimi, shuningdek, uning rahbari I.To‘ramuratov 
faoliyati samaradorligi alohida e’tiborni talab qiladi. Yaqin vaqt ichida 2017-
2021-yillarda mineral-xomashyo bazasini rivojlantirish va tiklash dasturi 
loyihasini 
taqdim 
etish 
zarur.
Bosh vazir o‘rinbosari U.Rozuqulov rahbarlik qilayotgan Mashinasozlik 
kompleksida yuzaga kelgan ahvol bizni jiddiy tashvishlantirmoqda.

---

Eng avvalo, siz rahbarlik qilayotgan avtomobilsozlik sanoatida ishlab 
chiqarish hajmi keyingi uch yilda 2,8 barobar kamaygan. Bu nafaqat sanoat 
mahsuloti o‘sish sur’atiga, balki mamlakatimiz yalpi ichki mahsuloti o‘sishiga 
ham jiddiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Bu sohada import hajmi eksportdan bir necha 
barobar yuqori bo‘lib, mahalliylashtirish darajasi esa importga nisbatan 20 
foizdan 
ham 
past 
bo‘lib 
qolmoqda.
Butun qishloq xo‘jaligi mashinasozligi tizimini tubdan qayta qurish 
ta’minlanmagan. Bu tizim o‘z mohiyatiga ko‘ra nafaqat qishloq xo‘jaligini 
mexanizatsiyalash va fermer xo‘jaliklari mehnatini yengillashtirishning 
mustahkam poydevori, ayni vaqtda mamlakatimiz valyuta balansini to‘ldirish 
bo‘yicha 
kafolatlangan 
manba 
bo‘lishi 
kerak 
edi.
Oxirgi yillarda shaxsan siz kadrlar bilan ishlashni bo‘shashtirib yubordingiz. 
Sizning taklifingizga ko‘ra «O‘zeltexsanoat» kompaniyasi rahbari etib 
E.Iminov tayinlangan edi. Biroq uning ish natijalari va butun tarmoqdagi ahvol 
qanday?
Ko‘pgina investitsiya loyihalarini ishlab chiqish cho‘zib yuborilmoqda. Ichki 
bozorimizning ko‘plab tovarlarga bo‘lgan ehtiyoji 50 foiz darajasida ham 
qondirilmayapti. Eksport bo‘yicha topshiriqlar barbod qilingan.
Siz va kompaniya raisi xorijiy investitsiya va zamonaviy uskuna olib kelib, 
zamonaviy raqobatdosh ishlab chiqarish korxonalari tashkil etganingizni men 
eslay 
olmayman 
ham.
Siz xususiy tadbirkorlarning o‘zi tashabbus ko‘rsatayotganidan qanoatlanib 
yuribsiz. Tarmoqda 
esa 
haligacha 
zarur 
siljish 
yo‘q.
Siz tomoningizdan «O‘zstandart» agentligi rahbarligiga tavsiya qilingan 
A.Qurbonov nomzodi va unga nisbatan talabchanlik ko‘rsatilmagani tufayli 
sohada aniq ish va yakuniy natija bo‘lmadi. Xalqaro standartlashtirish 
tashkilotining 21 ming standartidan atigi 13 foizi mamlakatimizda joriy 
etilgan, 
xolos.
Shuning uchun ham sizdan va tarmoq rahbarlaridan bugun quyidagi vazifalarni 
amalga oshirish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar to‘g‘risida axborot 
berishingizni 
talab 
qilaman:
birinchi – avtomobilsozlik sanoatini rivojlantirish, uning mahsulotlari 
raqobatdoshligini, eng avvalo, yaqin va uzoq xorijiy mamlakatlar bozorlarida 
oshirish 
bo‘yicha 
prinsipial 
jihatdan 
yangi 
tizim 
zarur.

---

Bu borada men «otvertka bilan mashina yig‘ish» emas, balki asosiy va 
yordamchi tarmoqlarni barqaror rivojlantirish, ortiqcha xarajatlar va tannarxni 
kamaytirish, mahalliylashtirish darajasini oshirish va importni qisqartirishni 
nazarda 
tutyapman;
ikkinchi – aholi uchun maqbul narxda turli maishiy elektr texnika buyumlarini 
ishlab 
chiqarishni 
ta’minlashimiz 
kerak;
uchinchi – o‘tgan yili biz «O‘zagrotexsanoatxolding» aksiyadorlik jamiyatini 
qayta tashkil etish bo‘yicha muhim hujjatlar qabul qildik. Savol: ularni 
muvaffaqiyatli amalga oshirish va bu o‘ta muhim tarmoqning barqaror ish 
yuritishini ta’minlash bo‘yicha siz tomoningizdan qanday aniq chora-tadbirlar 
ko‘riladi?
to‘rtinchi – butun standartlashtirish tizimini tubdan qayta qurish kerak. Bundan 
ko‘zlangan maqsad – mamlakatimizda ishlab chiqarilgan mahsulotlar 
zamonaviy 
xalqaro 
standartlarga 
javob 
berishi 
lozim.
Siz va Bosh vazirning boshqa o‘rinbosarlari uchun mamlakatimiz iqtisodiyoti 
tarmoqlari va hududlarning eksport salohiyatini yanada rivojlantirish bo‘yicha 
kompleks chora-tadbirlarni amalga oshirish 2017-yilda so‘zsiz hal qiluvchi 
faoliyat 
yo‘nalishiga 
aylanishi 
zarur.
Bu o‘rinda gap faqat eksport hajmining o‘sish ko‘rsatkichlari haqida 
borayotgani yo‘q. Kun tartibida o‘ta jiddiy masalalar turibdi. Bular – 
mamlakatimizda yaratilgan texnologiyalarning raqobatdoshligini ta’minlash, 
“nou-xau” namunalarini yaratish, zamonaviy axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalarini joriy etish, ya’ni yuqori sifatli mahsulot ishlab chiqarishni 
ta’minlash bo‘yicha tizimli chora-tadbirlarni amalga oshirishdir.
Bizda ulkan rezervlar bor. Lekin shunga qaramasdan, o‘tgan yili jami 1 
milliard 540 million dollarlik prognoz ko‘rsatkichlari bajarilmay qoldi. 
Shundan 570 million dollari Vazirlar Mahkamasi komplekslariga qarashli 
korxonalarga to‘g‘ri keladi. 970 million dollar miqdoridagi ko‘rsatkichlar esa 
hududlardagi xo‘jalik yurituvchi subyektlar tomonidan bajarilmagan. Bizning 
mahsulotimiz eksport qilinadigan mamlakatlar soni 2010-yilga nisbatan 176 
tadan 
138 
taga 
kamaygan.
Ayni vaqtda mashinasozlik kompleksi, «O‘zfarmsanoat» konserni va 
«O‘zbekenergo» aksiyadorlik jamiyati tizimidagi korxonalarda import hajmi 
eksport 
hajmidan 
o‘nlab 
marta 
ko‘p.

---

«O‘zqurilishmateriallari» aksiyadorlik jamiyati va «O‘zbekneftgaz» 
kompaniyasi tizimida mahalliylashtirilgan mahsulotlar hajmi import 
miqdoriga 
nisbatan 
25-30 
foizdan 
oshmaydi.
Nima sababdan siz ushbu muhim vazifadan o‘zini chetga olayotgan va prognoz 
ko‘rsatkichi atigi 42 foizni tashkil etgan Toshkent shahri hokimi R.Usmonov 
va tumanlar hokimlarining shaxsiy javobgarligini belgilash bo‘yicha aniq 
takliflar 
kiritmayapsiz?
Yoki Sh.Abdurahmonov, Z.Ro‘ziyev, Sh.G‘aniyev kabi tajribali hokimlar 
rahbarlik qilayotgan Andijon, Qashqadaryo va Farg‘ona viloyatlarida prognoz 
ko‘rsatkichlari atigi 65-85 foiz bajarilganini qanday tushunish mumkin?