Тарбияси =ийин, быш ызлаштирувчи ы=увчилари ырганиш, =айта тарбиялашда тасвирий санъат ва чизмачилик дидактик ыйинлар ор=али самарадорликка эриш усуллари

Топқирлик дарси 
Меҳнат 
таълимида
касбга 
йўналтириш 
машғулотларида 
ўқувчиларнинг мустақил, ижодий фикрлаш қобилиятларини ривожлантириш 
усулларидан бири топқирлик дарсларини ташкил этишдир. Масалан, V-
VII синфлардаги меҳнат таълими дарсларида буни қуйидагича амалга 
оширса бўлади. Мисол тариқасида "Ёғочларга ишлов беришда 
ишлатиладиган иш ва ўлчов асбобларини ўрганиш" мавзусини олайлик. 
Режага мувофиқ машғулотлар соатга мўлжалланган. Ўқитувчи ўқувчиларга 
мавзуга оид тушунчаларни бериб, олган билимларини такрорлаш ва 
мустаҳкамлаш жараёнида топқирлик дарсидан фойдаланади.
Бунда ўқитувчи: - қани, ўқувчилар, ҳозир биз сизлар билан ажойиб 
ўйин ўйнаймиз. Ўйинимиз шарти қуйидагича: барчамиз икки гуруҳга 
ажраламиз: 
1-гуруҳ номи - қурувчи дурадгор. 
2-гуруҳ номи - мебелсоз дурадгор. 
Мен сизларга битта-биттадан асбоблар тасвири туширилган расмни 
кўрсатаман. Эътибор қилинг: расм тенг бўлакларга ажратилиб, рақамлар 
билан ифодаланган. Рақамлар сиз топишингиз керак бўлган сўзларнинг 
биринчи ҳарфи бошланишини билдиради. Ҳушёр бўлинг! қайси асбоб 
тасвири туширилган бўлса шунга оид маълумотлар сўралади. Топқирлар, 
ким топса, ишора қилинг айтишга ва ёзишга рухсат оласиз, - дейди. 
1-мисол (1-расм). 
Ўқитувчи болға тасвири туширилган расмни ҳавола қилади. 
Бўйига: 
1. Болға муҳраси қайси маркали пўлатдан тайёрланади. 
2. Муҳранинг тузилиши қандай шаклда 
3. Бу асбобдан кўпроқ қайси касб эгалари фойдаланишади? 
2 
3 
1-расм 
Шунда болалар бирин-кетин излана бошлайдилар. ўқитувчи буларни 
эшитиб, кузатиб боради. Гуруҳлардаги аъзолар бир-бири билан 
1 

---

маслаҳатлашиш имкониятига эга бўладилар. 
Ҳар бир жавоб учун белгиланган баллар қўйиб борилади. Тасвирда 
берилган шартлар, саволларга жавоблар топилгач, гуруҳларнинг йиққан 
баллари эълон қилинади. 
Хулосаланади: Демак, 1-шарт - У7. 
2 - шарт - квадрат. 
3 - шарт - чилангарлик.
Мустаҳкамлаш:
1. У7 нимани ифодалайди? 
2. Муҳра тузилишига кўра неча хил бўлади? 
3. Металларга ишлов берувчи касб турлари неча хил? 
Бундай мисолларни кўплаб топиш ва фойдаланиш мумкин.