Тарбияси =ийин, быш ызлаштирувчи ы=увчилари ырганиш, =айта тарбиялашда тасвирий санъат ва чизмачилик дидактик ыйинлар ор=али самарадорликка эриш усуллари

Турли бошқотирмалардан фойдаланиш 

---

Амалий машғулотларда ўқувчиларнинг билимларини мустахкамлаш, 
фикрлаш қобилиятларини ривожлантириш учун турли хил ўйинларни 
ташкил қилиш мумкин. Шундай ўйинлардан бири бошқотирма ўйинидир. 
Бу ўйинни ташкил қилиш учун ўқитувчи томонидан ёзув тахтасига 
бошқотирма жадвали чизилади ва қаторлар рақамлар билан белгилаб 
чиқилади (ёки плакат кўринишида чизиб тайёрлаб олинади). Масалан: 
1 
6 
2 
3 
4 
5 
Ушбу қатордаги сўзларни топиш учун қуйидагича саволлар тузилади: 
Энига: 1. қишин-ёзин бир хил кийимда 
2. Тез ўсадиган терак номи 
3. Ёғоч сиртига ишлов берувчи асбоб 
4. Ёғоч материалларини ёришда ишлатиладиган асбоб 
5. Қурилишда кўп ишлатиладиган ёғоч материали 
Бўйига: 6. Энг узоқ яшайдиган дарахт. 
Шу саволлар билан ўқувчиларга мурожаат қилинади. Жавобини топган 
ўқувчилар жавоб бергач ўқувчи томонидан шу сўзлар ёзув тахтасига ёзилади. 
Ўқувчилар томонидан топилган сўзларнинг ҳарфлари катакларга мос 
тушиши лозим. Шу тариқа ўйин давом этади ва бошқотирмадаги барча 
катаклар сўзлар билан тўлдирилади. 
Бундан ташқари амалий машғулотларда ўқувчилар билимини ошириш 
учун турли хил топишмоқ, тез айтиш кабилардан фойдаланиш мумкин. 
Меҳнат таълимига оид топишмоқлар ёки меҳнат дарсларида 
ишлатиладиган асбоблар тўғрисидаги топишмоқлар ўқитувчи томонидан 
берилиши ёки ўқувчиларнинг ўзлари бир-бирларига беришлари мумкин. 
Жавобини тўғри топган ўқувчилар дарс давомида баҳолаб борилади. 
Амалий машғулотларда қуйидаги топишмоқлардан фойдаланиш 
мумкин: 
Гир-гир дейди гириллайди, 
Кесган жойи зириллайди. (арра ) 
Дурадгорлар ясайди, 
Нон юзини безайди. (чекич) 
Г
А
З
Л

---

А
М
А
1. Газлама хоссаларидан бири 
2. Жаҳонга машҳур мато 
3. Иссиқлик ишлови берувчи асбоб 
4. Газлама таркиби 
5. Ўзбекистондаги машҳур фирма 
6. Тикувчилик касбларидан бири 
7. Чоклар кетма-кетлиги 
Т
И
К 
У
В
Ч
И 
1. Кундалик либос тури 
2. Чақалоқлар бош кийими 
3. Аёллар либоси 
4. Устки кийим 
5. Ёқа турлари 
6. Эркаклар миллий кийими 
7. Бош кийим 
Дарс охирида ўқувчиларга уйга вазифа сифатида халқ ижодидан ҳаётий, 
турли хил топишмоқлар ва бошқотирмалар топиб келишни топшириш ҳамда 
ҳаётга боғлаш мақсадга мувофиқдир. 
Хулоса
Тарбияси 
қийин, 
бўш 
ўзлаштирувчи 
ўқувчиларнинг 
дарс 
самарадорлигини оширишда қуйидагиларни амалга ошириш зарур: 
- ДТС асосида ўқув дастурини синфлар кесимида ўрганиб чиқиб, таҳлил 
қилиш; 
- ўқувчиларни ўзлаштириш даражасини аниқлаш мониторингини 
ўтказиш; 

---

- ўқувчилар ўзлаштириш рейтинг ойналарини ташкил этиб рейтинги паст 
бўш ўқувчиларни алоҳида гуруҳларга бўлиб фанлар бўйича қўшимча 
дарслар ташкил этиш; (бўш ўзлаштирувчи ўқувчиларга якка тартибда 
ўқув жадвалини тузиш) 
- билим, кўникма ва малакаларга эришишлари натижалари асосида 
чораклар, йил давомида тест топшириқлари, ёзма иш материаллари, 
дидактик материаллар ва ўқув методик адабиётлардан кенг 
фойдаланиш тавсия этилади. 
- синф раҳбари ва фан ўқитувчиси ҳамкорлигида аниқланган бўшлиқни 
тўлдириш бўйича кундалик режа тузиб ҳамкорликда тадбирларни 
амалга ошириш керак; 
- фанлар кесимида бўш ўзлаштирувчилар учун очиқ эшиклар кунини 
ўтказиш; 
- бўш ўзлаштирувчи ўқувчвиларнинг ота-оналари билан турли хил 
мавзулар асосида учрашувлар ташкил этиш; 
- дарс жараёнида вужудга келадиган қийинчиликларга мунтазам 
диққатни қаратиш ва муаммоларни ечиш луғатлар билан ишлаш; 
- Консультациялар, муаммо ва ечимлар амалий машғулотлар, семинар 
каби иш шакллари бўйича методик изланишлар олиб бориш талаб 
этилади; 
- янги педагогик технологиялардан фойдаланиб қизиқарли дарсларни 
ташкил этиш электрон жадваллар асосида бўш ўзлаштирувчилар билан 
ишлаш; 
- бўш ўзлаштирувчи ўқувчиларни ота-оналари ва уларни уйларига бориб 
тез-тез ҳабар олиб туриш алоқа дафтарларини ташкил этиш; 
- ҳафтада, ойда бир марта бўш ўзлаштирувчи ўқувчиларни ўтириш 
жойларини алмаштириб туриш ва аълочи ўқувчиларни бириктириш; 
- ўзлаштирмовчи, бўш ўзлаштирувчи ўқувчилар руҳий жараёнларини 
шаклланиш хусусиятларини чуқур билган ҳолда таълим жараёнини 
амалга ошириш; 
- меҳр-муруватли, самимий инсонпарварликни эзгулик тамойилларини 
амалга ошириш; 
- ўқитишнинг замонавий, дидактик ва техник воситаларидан таълим-
тарбия жараёнида самарали фойдаланиш; 
- тарбияси қийин бўш ўзлаштирувчи ўқувчилар билан турли хил 
мавзуларда профлактик ишларни амалга ошириш талаб этилади; 
- таълим-тарбия жараёнида ҳимояловчи педагогиканинг тартиб ва 
мезонлари ва уларга риоя қилиш малакасини эгаллаш; 
- дарсларни таҳлил этиш, муҳокама қилиш, метод алмашиш; 
- бўш ўзлаштирувчи ўқувчилар билан қўшимча машғулотлар ўтказиш 
дафтарларини ташкил этиш ва юритиш.
Буни қуйидагича амалга ошириш лозим: 

---

1-жадвал 
№ 
Тарбияси қийин 
бўш ўзлаштирувчи 
ўқувчилар Ф.И.Ш 
Синфи 
қайси 
фандан 
бўш 
ўзлашти
ради 
Бириктирил
ган 
ўқитувчи 
Бириктирилг
ан жамоатчи 
ва аълочи 
ўқувчилар 
Бўш 
ўзлаштир
увчининг 
ота-
оналари 
2-жадвал 
№ 
Тарбияси қийин 
бўш ўзлаштирувчи 
ўқувчилар Ф.И.Ш 
Синфи 
Ўзлаштирмаслик 
сабаби 
Ўзлаштирмаган 
мавзулар устида 
ишлаш (қўшимча 
машғулот) 
Фан 
ўқитув
чиси