Tarbiyaviy ishlar metodikasi” fanini o’qitishda yangi pedagogik texnologiya usullaridan foydalanish

Fanning baʼzi sunʼiy muammolari

Buning uchun, avvalo, intellekt nima degan savolga javob beraylik.

Intellekt deyilganda, biz odamga tashqi dunyo oʻzgarishlarini nozik tushunishga va oʻzini ana shu oʻzlashtirishga moslashtirishga imkon beruvchi qandaydir yaxlit narsani tushunishga odatlanganmiz. Biroq, intellekt deyilganda har biri alohida karalganda ajablantirmaydigan, ammo bir yoʻla bir nechtasi namoyon boʻladigan oʻzini tutishi maʼnoli xarakterga ega boʻladigan, chatishib ketgan xossalar spektrini tushunsa boʻlmaydimi? Bunday yondashishdan maqsad sunʼiy intellekt tizimini yaratish, yaʼni EHMning odam tomonidan bajariladigan, biz ijodiy va intellektual deb hisoblashga moyil boʻlgan faoliyatiga taqlid qilish imkoniyatlarini aniqlashdir.

Sunʼiy intellekt deganda fanning inson tomonidan bajariladigan faoliyatiga taqlid qilish tushuniladi.

Sunʼiy intellektlar yaratish muammosi esa fanning inson ahamiyatiga taqlid qilish imkoniyatlarini aniqlash bilan bevosita bogʻliqdir.

Sunʼiy intellektni yaratishning kompleks ilmiy-texnik muammosi turtta yoʻnalishi birlashtiradi:Birinchi: yoʻnalish-fanlarda ijodiy jarayeʻnlardagi tadkiq qilish bilan bogʻliq. Masalan, shaxmot oʻyini, musiqa asarlarini ijro etish, teoremacharni isbotlash, tuzilgan dasturlar majmuasini avtomatik ravishda taxlil etish va sintezlashning algoritmlari va dasturlarini ishlab chiqishga moʻljallangan.

Bunday algoritmlar inson miyasi vazifalarini takrorlashga emas, balki ijodiy jarayonning yakunlovchi natijalariga moʻljallangan.

Ikkinchi yoʻnalish-EHM bilan muloqotning mutaxassis boʻlmagan kishilarga kulay boʻlgan tizimlarini ishlab chikish, yaʼni muloqotli interfeysni tashkil qilishdir. Masalan, EHM bilan toʻgʻridan-toʻgʻri muloqot qilish, biologiya, tibbiyot, ijtimoiy fanlar, murakkab qishloq xoʻjaligi manbalarini boshkarish kabi jarayonlarni yaxshilashga imkon tugʻdiradi.

XULOSA

Diyorimizda maʼnaviy yuksalish boskichlari “Ilk uygʻonish davri” (IX-XII asrlar), “Soʻnggi uygʻonish davri” (XIV-XV asrlar), deb nomlangan. Bulardan “Ilk uygʻonish davri” da Maʼmun akademiyasi va uning turli joylardagi tarmoqlari ilm-fan ravnakiga katta hissa qoʻshdi.

“Soʻnggi uygʻonish davri” esa “Amir Temur va Temuriylar davri” ga toʻgʻri keldi. Amir Temur tomonidan Samarkandda toʻplangan olimlar, yozuvchilar, tarixchilar, meʼmorlar oʻsha davr ilm-fani taraqqiyotiga katta hissa qoʻshdilar. Bu davrda kurilgan Ulugʻbek rasadxonasi va madrasasi (1420Y) ham oʻziga xos akademiya edi. Bu akademiyada Qozizoda Rumiy, Gʻiyosiddin Jamshid al-Koshiy va uning oʻgʻli Mansur Koshiy, Ali Qushchi, Mansurning shogirdi Muhammad Birjoniy, Saadiddin birn Umar Taftazoniy, Mir Sayyid Jurjoniy, Mavlono Abdujabbor Xorazmiy, Mavlono Shamsiddin Munshiy, Xoja Afzal, Jalol Hoqiy, Mavlono Nugʻmoniddin Xorazmiy va boshqalar faoliyat koʻrsatdilar.

XV asrning ikkinchi yarmida Hirotda Alisher Navoiy atrofida toʻplangan olim, yozuvchi, shoir, rassom, tarixchilardan iborat ilmiy va badiiy jamiyat ham oʻziga xos akademiya edi. Hirotdagi akademiya oʻrta asr Sharqida davlat tomonvdan taʼsis etilgan birinchi badiiy akademiya hisoblanadi. Kamoliddin Behzod shu akademiyaning aʼzosi.

XV-XVI asrlarga kelib Yevropada bir qancha ilmiy jamiyatlar akademiya deb atala bopshadi. Ular: Londondagi Qirollik jamiyati (1660Y), Parij FA (1666Y), Berlindagi Prussiya FA (1700Y), Peterburg FA (1724Y) va h.k.

Oʻzbekiston Respublikasi (OʻzR) FA - mamlakatimizning oliy ilmiy tashkiloti hisoblanadi. Bulardan tashkari resiublikamizda kuyidagi akademiyalar faoliyat koʻrsatmoqda.

-OʻzR badiiy akademiyasi;

- OʻzR kurolli kuchlarining harbiy akademiyasi;

- OʻzR ichki ishlar vazirligi akademiyasi;

- OʻzR davlat va jamiyat kurilishi akademiyasi;

-Xorazm Maʼmun akademiyasi.

Bulardan tashqari boshqa mamlakatlar FAlari ham mavjud. Ular: Rossiya FA, Ukraina FA, Qozogʻiston FA, Qirgʻiziston FA va h.k. Shuningdek, xalqaro FAlari ham mavjud. Ular: Xalqaro muhandislar akademiyasi, pedagogik taʼlim xalqaro FA, Oliy taʼlim xalqaro FA va h.k.

Ilm-fan ravnakida, ayniqsa, fundamental tadkiqotlar olib borishda bu ilmiy jamoalarning — akademiyalarning roli bekiyosdir, chunki ilm-fan yutuqlari tarakqiyot saviyasini (darajasini) taʼminlab turadi va shu asosda insonlar (jamiyat) oʻz hayotiy ehtiyojlarini qondiradilar.

Bir soʻz bilan aytganda faning etik muammolarini hal qilishda nafaqat azaliy qonunlar va metodologiyani takomillashtirish, balki ushbu sohaga oida davlat va hukumatning qonuniy taʼsiri va nazoratini ham kuchaytirish maqsadga muvofiqdir