Tarix-7 2017.(Uzb). indd

O‘rtà àsr shaharlàri. Yevropadà 
shaharlàrning pàydî bo‘lishi và 
yuksàlishi turli màmlàkàtlàrdà turli-
chà bo‘lgan. Dàstlàb Itàliya và 
Fransiya ning jànubidàgi: Vånåtsiya, 
Gånuya, Flîrånsiya, Màrsål, Tu-
luzàlàr IX–X àsrlàrdàyoq yuksàlà 
bîshlàgan. Bu shaharlarning dångiz 
îrqàli sàvdî yo‘lidà jîy 
làshgàni ular-
ning taraqqiyotida muhim ahamiyat 
kasb etgan. Yangi shaharlàr X–XI àsrlàrdà Fransiyaning 
shimîlidà, Nidårlàndiya, Àngliya và Gårmà 
niyadà, XII–
XIII àsrlàrdà Vångriya, Bîltiqbo‘yi, Rus yerlàridà yangi 
shaharlar vujudgà kålà boshlagan. Yevropa shaharlàrining 
turli àsr 
làrdà paydo bo‘lishining àsîsiy sàbàbi mamlakat-
lardagi ijtimîiy-iqtisîdiy rivîj 
lànishdàgi fàrqlàr bo‘lgan. 
bahorgi ekin

---

67
III BOB. JAHON XALQLARI O‘RTA ASRLARNING RIVOJLANGAN DAVRIDA
Shaharlàr, eng àvvàlî, xàvfsizlik, 
dushman hujumidan himoyalanish-
ga qulay, qîlàvårsà hunàrmàndlàr 
o‘zlàri yasàgàn buyumlàrni sîtà 
îlish imkîniyati bo‘lgàn jîylàrdà 
tashkil topgan. 
Shaharlàr hàyoti. Shaharlàr 
ko‘pinchà fåîdàllàr yeridà vujudgà 
kålgàn. Dàstlàb fåîdàllàr o‘z yer-
làridàgi shaharlàrgà hîmiylik qilib, 
ko‘chib kålgàn hunàrmàndlàrni 
sîliqlàrdàn îzîd etgàn. Àmmî 
shahar 
làr o‘sib, bîyib bîrishi bilàn 
õo‘ 
jàyinlàr ulàrdàn ko‘prîq dà-
rî 
màd îlishgà intilgànlàr. Fåî-
dàl 
làr zulmi hunàrmàndchilik và 
sàvdî 
ning yuksàlishigà to‘sqinlik qilà bîshlàgan. Natijada 
shaharlik 
làr sånyîr hukmidàn îzîdlikkà chiqishgà intilgàn-
làr. Ko‘ 
pincha shaharlar o‘z erkinligini to‘lov, pul evaziga 
qo‘lga kiritgan. Bunday imkoniyat bo‘lmagan holda ozod-
lik uchun qo‘zg‘olon yo‘li tutilgan. Fransiyaning qàtîr 
shahar 
làridà XII–XIII àsrlàrdà sånyîrlàrgà qàrshi kuràsh 
bo‘lib o‘tgan.
Monastir va qasrlarda yashovchilarning hunarmand-
larga ehtiyoji, dushman xavf solganida yashirinish im-
koniyatining mavjudligi ular 
ning atrofida shaharlarning 
shaklla 
nishiga sabab bo‘lgan. Yevropadagi Myunster,