Tarix-7 2017.(Uzb). indd

Bànklàr, yarmàrkàlàr và birjàlàr. Dàstlàbki bànklàr 
XIV–XV àsrlàrdà Itàliyaning yirik shaharlàridà pàydî 
bo‘lgan. 

---

73
III BOB. JAHON XALQLARI O‘RTA ASRLARNING RIVOJLANGAN DAVRIDA
Bànk – (itàlyancha, banko) – kursi, sàrrîf do‘kî-
nidàgi o‘rindiq nîmidàn îlingàn.
Yarmàrkàlàr mîl àyirbîshlàshning kångàyishigà õizmàt 
qilgàn. Yarmàrkàlàrni yuksàltirish màqsàdidà hukmdîrlàr 
turli imtiyoz 
làr (õususàn, yo‘l sîlig‘ini vàqtinchàlik båkîr 
qilish) bårishgàn. Yarmàrkàlàr sàvdî-sîtiqdàn tàshqàri, õàlq 
sàyllàri, bàyràmlàri màrkàzigà hàm àylàngàn. Undà sàyyor 
àrtistlàr tîmînidàn musiqàlar chalingan, qo‘shiqlàr aytil-
gan, sàhnà tîmîshàlàri ko‘rsàtilgàn. Àtrîf qish 
lîqlàrdàn 
kålgàn àhîli uchun bu tîmîshàlàr, mushàkbîzliklàr yildà 
bir màrtà bo‘ladigan ko‘ngilîchàr tàdbir hisîb 
làngàn.
Yarmàrkà – ulgurji sàvdî bo‘làdigàn, turli màm-
làkàt sàvdîgàrlàri qàtnàshàdigàn, mîl sîtish và 
àyirbîshlàsh jîyi nîmi bo‘lgàn.
O‘rtà àsrlàr Yevropasining eng màshhur yarmàrkà-
si Fransiyaning shimoli-sharqidàgi Shàmpàn gràfligidà 
(màrkàzi Råyms shàhri) bo‘lgàn.
Sàvdîning yuksàlib bîrishi natijasida Yevropadà tur-
li màmlàkàtlàr sàvdîgàrlàri to‘plànib, pullàrini àlmàsh-
tiràdigàn jîylàr – birjàlàr vujudgà kåladi.
Birjà àtàmàsi Bryuggå shàhridàgi «Burså» 
måhmînõînàsi yaqinidà sàvdîgàrlàr to‘plànàdigàn 
jîy nîmidàn îlingàn.
Birjà Bryuggådà – 1409, Àntvårpåndà – 1460, Liîn-
dà – 1462-yilda tàshkil tîpgàn.
Shu tàriqà XI–XV àsrlàrdà Yevropadà hunàrmàndchilik 
và sàvdî 
ning yuksàlishi bîzîr, bànk, birjàlàrni vujudgà 
kåltirdi.
1. Levant dengiz savdo yo‘li va u bog‘lab turadigan 
mamlakat hamda shaharlarni xaritadan ko‘rsating.
2. Shimoliy dengiz sàvdî yo‘llàri hàqidà nimàlàrni 
eslàb qîldingiz?

---

74
III BOB. JAHON XALQLARI O‘RTA ASRLARNING RIVOJLANGAN DAVRIDA
60-rasm. Dehli. Qutb 
Minor. XIII asr
3. Bîzîr và yarmàrkàlàr o‘rtà àsr shaharlàri uchun 
qàndày àhàmiyatgà egà bo‘lgàn?
4. Banklar va birjalar qàndày vujudgà kålgàn?