Tarixi (XIX asrningikkinchi yarmi XX asr boshlari)

1898-yilda . vazifalarini ham bajargan.
0‘zingizni sinang!
Okrug sudlari - ... General-gubernator
7У ; Turkiston odkasida podsho hukumati mahalliy
Ikada harbiy aholining keng kodamli qo‘zg‘olonlarga aylanib
politsiya tartiboti i + j- ri г, i +i • г, - i г,
1_L ketadigan norozilik harakatlanga qarshi j azolash
tadbirlari uchun imperiya manfaatlarini todiq himoyalaydigan huquqiy asoslar yaratishga harakat qildi. 1881-yilda «Davlat tartiboti va jamo- at osoyishtaligini qodiqlashga qaratilgan chora-tadbirlar to‘g‘risidagi Nizom» edon qilindi. Nizomga muvofiq general-gubernator «kuehay- tirilgan» yoki «favqulodda» qodiqlash holatini o‘z ixtiyori bilan joriy etish huquqiga ega boddi. Bunday huquq odkada qo‘zg‘olon, «jamoat osoyishtaligi» buzilgan va «tashvishli kayfiyatlar» pay do bodgan taqdir- da unga o‘z ixtiyoriga koda kueh va zodavonlik ishlatish mumkinligini anglatar edi. 1892-yildan boshlab 1916-yilga qadar Turkiston «kuehayti- rilgan qodiqlov» va «favqulodda qodiqlov» holatida boddi.
Yangi «Nizom» shahar va qishloqlarning har bir mavzesini nazorat ostida saqlab turgan avvalgi politsiya tuzilmalariga qo‘shimeha tarzda uyezd boshliqlariga ispravniklar huquqini ham berdi. Bu narsa ularni uyezd politsiya boshqarmalari rahbarlariga tenglashtirgan edi. Ular har qanday odamni yetti kunga qamoqqa olishga yoki jarimaga tortish va- kolatiga ega boddilar. Uehastka pristavlari lavozimi ularga yordam tariqasida ta’sis etilgan edi. Odatda, ular soliqlar yigdmiga, joylarda majburiyatlar, uyezd boshliqlari- ning qarorlari ijro etilishiga rahbarlik qilgan ofitserlar bodib, har qanday o‘zgarishlar haqida odka ma’muriyatiga madumot yet- kazib turgan holda aholi ustidan kerakli na- zoratni amalga oshirar edilar. 0‘z uehast- Toshkentdagi harbiy cherkov

1. 
   Podsho hukumati qaysi hujjatga muvofiq Turkiston hududida «tartib» o‘rnatdi?
   
2. 
   XX asr boshlarida Turkistonda politsiyachilar va ispravniklar qanday hu- quqlarga ega bodishgan?
   
3. 
   Nima uchun mahalliy aholi vakillari harbiy xizmatga olinmagan?
   
4. 
   Turkistonda mustamlaka davrigacha sud ishlari qanday tashkil etilgan?
   
5. 
   Qozi va biy sudlari nimaga asoslanib ish yuritgan?
   
6. 
   Nima uchun podsho hukumati Turkistonda qozi va biy sudlarini saqlab qolgan?
   
7. 
   Qozi va biy sudlarining saylanishi qanday tartibda kechgan?
   

16. 
    §. XIX ASRNING IKKINCHI YARMI - XX ASRNING BOSHLARIDA TURKISTONDA IJTIMOIY-IQTISODIY AHVOL
    

Mustamlaka Turkiston oTkasida mustamlaka tartiboti harbiy tartibotining kuch va keng tarmoqlangan politsiya tizimiga
kuchaytirilishi asoslangan edi. Bu vaqtgacha mustamlakachilik
urushlari olib borish uchun saqlab turilgan harbiy
qismlardan endi podsho ma’muriyati tomonidan o‘rnatilgan mustamlaka tartiblarini himoya qilish quroli sifatida foydalanadigan boTdi.
0‘rta OsiyogatemiryoTlarning oTkazilishi Rossiya iqtisodiyoti uchun katta amaliy ahamiyatga ega bodish bilan birga harbiy-strategik maqsad- larni ham ko‘zlab qurilgan edi. 0‘rta Osiyoning bosib olingan hududlarida Rossiya imperiyasining mustahkam odnashib olishi va mustamlakaehilik siyosatining keng qamrovli olib borilishida temiryodlar muhim o‘rin tut- di. Harbiy qo‘shinlar va qurol-aslahalarni Krasnovodskdan Qizilarvatga qadar Kavkazdan 0‘rta Osiyoga tashish uehun temiryo‘1 qurildi. So‘ngra temiryo‘1 qurilishi Ashxobodgaeha davom ettirildi. 1888-yili Samar- qandga dastlabki poyezd keldi, 1899-yilda esa temiryo‘1 Toshkent orqali Andijongaeha qurib bitkazildi.
Rossiya harbiy qurolli kuehlarining asosiy bazalari Kavkazda joylashgan bo‘lib, u yerdan Kaspiy dengizi orqali kemada tez keehib o‘tish mumkin edi.
Krasnovodskdan esa temiryo‘1 bilan Sa­mar qand, Toshkent va Andijonga yetib kelish oson bo‘ldi. Endi harbiy qism- Toshkentdagi temiryo‘1 vokzalilarni Krasnovodskdan Andijongacha bodgan 3 ming kilometrdan ziyod masofaga ko‘chirish muammo bodmay qoldi.
Turkistonda paxta ekini keng tarqalishi va Rossiya kapitali joriy etilishi bilan XX asr boshlarida temiryodlarning nafaqat harbiy, balki iqtisodiy ahamiyati ham kodarildi. 1905-yilda Orenburgdan Toshkentga qadar temiryod qurib kelindi.
■ ^ 0‘zingizni sinang!
\ • '