Tarixi (XIX asrningikkinchi yarmi XX asr boshlari)

V ' Muhammad Ali eshon - ... 1898-yil 17-mayda ...
qq42 ‘olonnin Andijondagi 1898-yil qo‘zg‘olonidan keyin pod- IbostirUBhi”^ Nikolay II Turkiston general-gubernatori ge-
— neral-leytenant A. Vrevskiyni lavozimidan chet-
latib, uning vazifasini vaqtinchalik Sirdaryo viloyati harbiy gubernato- ri N. Korolkov zimmasiga yukladi. U mustamlakachilik siyosatini oda qattiqqodlik bilan amalga oshirish borasida nafaqat odkada, balki im- periya hukmron doiralari orasida ham tanilgan edi. Uning zimmasiga qo‘zg‘olonchilarni batamom yo‘q qilishga qaratilgan jazo ekspeditsiyasi- ga shaxsan rahbarlik qilish ham topshirildi. N.Korolkov 1898-yil 20-may kuni qo‘zg‘olon kodarilishining oldi olinmaganligi uchun Farg‘ona vilo- yat harbiy gubematori va bir qancha amaldorlami lavozimidan bo‘shatdi. Mustamlakachi hukumat qo‘zg‘olonni batamom bostirish uchun unda ishtirok etganlarni shafqatsiz jazoladi. Qo‘zg‘olon bostirilgach, ikki ming kishi hibsga olindi. Xalq ko‘z o‘ngida qo‘zg‘olonchilar namoyishkoro- na jazolandi. Dukchi eshon va uning yaqin safdoshlari osib oddirildi. Manbalarga koda jami 380 kishi odim jazosiga mahkum qilindi. Ammo xalqning yanada g‘azablanishidan xavfsiragan imperiya ma’muriyati.
\ ' Muhammad Ali eshon - ... 1898-vil 17-mavda ...
xususan, harbiy vazir A. N. Kuropatkin yangi tayinlangan Turkiston general-gubematori S. M. Duxovskoyga o‘lim jazosini ko‘paytirmaslik haqida telegramma jo‘natdi. Unda o‘lim jazosini katorga va qamoq jazo- siga almashtirish to‘g‘risida ko‘rsatma beriladi, lekin 22 kishiga berilgan o‘lim jazosi o‘z kuchida qoldi.
1898-yilda bo‘lib o‘tgan qo‘zg‘olon mahalliy aholining o‘z jonlari- ni xavfga qo‘yib, mustamlakachilik zulmiga qarshi kurash olib borish- lari mumkinligini ko‘rsatdi. Ular qodlariga qurol olib, toptalgan haq- huquqlari, orzu-umidlari uchun Jang qildilar. Qo‘zg‘olon izsiz ketmadi. U keng xalq ommasiga ozodlik uchun kurash sari yo‘l ko‘rsatdi va ming- lab odamlarni mustamlakachilik jabr-zulmiga qarshi faol kurashishga il- homlantirdi.
1898-yilgi qo‘zg‘olon garchi tor-mor etilgan bo‘lsa-da, mahalliy xalqlaming mustaqillik va ozodlik uchun kurashlarini to‘xtata olmadi. 0‘lkaning turli hududlarida norozilik harakatlari turli ko‘rinishlarda da- vom etdi. Qo‘zg‘olon bo‘lib o‘tgandan keyin bir yil o‘tib, 1899-yil 20- iyunda Farg‘ona vodiysida yana yangi qo‘zg‘olon boshlandi. Mustam- lakachilikka qarshi qo‘zg‘olonlar Turkiston oTkasining deyarli barcha hududlarida davom etdi. Turkiston oTkasi Rossiya imperiyasi uchun eng notineh, to‘xtovsiz norozilik harakatlari va qo‘zg‘olon bo Tib turadigan hududga aylanib qoldi.