Tarixi (XIX asrningikkinchi yarmi XX asr boshlari)

§. JADIDCHILIK HARAKATINING VUJUDGA KELISHI

0‘rta Osi oda Rossiya imperiyasi tomonidan 0‘rta Osiyo xonlik- • H-H h-i-i larining zabt etilishi ushbu hududning tanazzulga
JH^CllClClllllK. *1’ *1 ’’1 111*1
harakatining tutishiga, jahonnmg nvojlangan davlatlandan
vnjndga kelish ko‘p sohalarda orqada qolib ketishiga, milliy qad- shart-sharoitlari riyatlarning toptalishiga olib keldi. Maorif sohasi-
da ham imperiya manfaatlaridan kelib chiqib, ma-
halliy aholini savodsizlikda, qoloqlikda tutib turishga qaratilgan siyosat olib borildi.
Turkistonda mustamlakachilikka qarshi milliy-ozodlik harakatlari bi- lan bir qatorda mahalliy aholining aksariyat qismi o‘zlikni saqlab qolish, milliy madaniyatni asrash va rivojlantirishni bir kun boTsa ham unutma- di. 0‘rta Osiyoga nisbatan Rossiya imperiyasining harbiy jihatdan us- tunligi mahalliy aholining ochiqdan ochiq kurash olib borishiga imkon bermadi. Shuning uchun ham Vatan, millat, xalq qayg‘usini tushungan kishilar, ayniqsa, ziyolilar xalqni ozodlikka eltuvchi yoT bn - xalqni ma’rifatli qilish deb bildi. Ular xalqni ma’rifatli qilmasdan turib, musta- qillikni qoTga kiritib boTmaydi, deb hisoblaganlar. Ziyolilar xalq orasi- da ilg‘or g‘oyalarni tarqatishda maorif tizimini asosiy vosita deb bildilar. OTka milliy ziyolilarining jamiyatni yangilashga va isloh qilishga qara­tilgan harakati jadidehilik nomi bilan may donga ehiqdi.
niy ta’lim, arab, fors va ms tillari, tibbiyot, kimyo kabi fanlar o‘qitilishi zarurligi g‘oyasini ilgari surdilar.
: :— Turkiston o‘lkasida millat istiqbolini o‘ylovchi