Тақризчилар: доцентлар Н

Ўқув дастури тузилишида риоя қилинадиган талаблар: 
1. Таълим-тарбия мақсад ва вазифаларини ҳисобга 
олиш. 
2. Дидактик принципларга риоя қилиш. 
3. Ўқув фанларининг амалий қимматини кучайтириш. 
4. Педагогик технология нуқтаи назаридан дастур 
тузилишини ҳисобга олиш. 
5. Ўқувчининг реал ўзлаштириш имкониятларини назарда 
тутиш. 
6. Таълим мазмуни ва вақт имкониятлари нисбатини 
ҳисобга олиш керак. 
V. Дарслик ва ўқув қўлланмалари 
 
Таълим мазмунининг кейинги босқичда ойдинлаштирилиши 
дарсликлар ва ўқув қўлланмалари орқали амалга оширилади ва у 
ўқувчилар эгаллаши керак бўлган билим, кўникмаларнинг асосий 
манбаи бўлиб хизмат қилади. 
Президент И.А.Каримов 1997 йил 29 августда Ўзбекистон 
Республикасининг Олий Мажлиси IX сессиясида сўзлаган нутқида 
ушбу масалага алоҳида тўхталиб, шундай деган эди: «Халқимизга 
аёнки, таълим дарсликдан бошланади. Аччиқ бўлса ҳам тан 
олишга мажбурмиз: деярли барча соҳада дарсликларимиз аҳволи 
бугунги ва эртанги кун талаблари даражасида эмас. Биз дарслик 
яратишга энг илғор ва энг шарафли вазифа сифатида қарашимиз, 
яхши дарслик яратган одамларни бошимизга кўтаришимиз керак. 
Дарсликни, агар керак бўлса, катта танлов асосида яратишимиз 
лозим» (Баркамол авлод - Ўзбекистон тараққиётининг пойдевори» 
Т.1998 й. 8-бет). 
Дарслик тузиш ҳар бир мутахассисдан юқори масъулият, 
билимдонлик, тажриба ва билим талаб этади ва уни тузишда 
қуйидагиларга риоя қилиш керак: 
- ҳар бир дарслик юксак ғоявийлик ва илмийлик асосида 
тузилиши зарур. Дастур мазмунига мос келиши керак; 
- қулай ва ихчам бўлиши; 
- фикрлар аниқ ва равшан, билимлар жонли бўлиши; 
- услубий томонлар кучайтирилиши; 
- амалий йўналтирилиши; 
- предметлараро ўзаро боғлиқлик назарда тутилиши 
зарур. 
Дарсликда таълим мазмунининг муҳим компонентлари ўз 

---

88 
ифодасини топган бўлиши лозим: табиат, жамият, техника, 
инсоният, фаолият усуллари, тушунча ва иборалар тўғрисидаги 
назарий билимлар, назария ва қонуниятлар, методологик ва 
қимматли фикрлар бўлиши керак. Дарслик материаллари 
ўқувчиларда илмий дунёқараш, маънавият, ахлоқий-ҳулқий 
тушунча ва одатларни шакллантиришга хизмат қилади. Унда 
материалларнинг изчил, системали баён этилишига, билиш 
методлари билан узвий бўлишига эътиборни қаратиш керак. 
Дарсликда ўқувчи ижодий қобилиятини, билиш имкониятларини 
ошириш, 
мустақил 
билишни 
шакллантириш 
юзасидан 
топшириқлар, кўрсатма, йўл-йўриқлар, тавсиялар берилади. 
Дарсликда дарсда ЭҲМлардан фойдаланиш имкониятлари 
ҳам кўрсатилади. 
Таълим мазмуни яна ўқув қўлланмаларда ҳам ўз ифодасини 
топган бўлиб, ундаги материаллар дарслик имкониятларини 
кенгайтиради ва янги, қўшимча маълумот характеридаги 
материалларни ўз ичига олади. 
Ўқув қўлланмалари сифатида таълим муассасаларида машқ 
ва 
масалалар 
тўплами, 
хрестоматиялар, 
луғатлар, 
маълумотномалар, 
тарих 
ва 
география 
карталари, 
энциклопедиялар, программалаштирилган электрон ҳисоблаш 
воситалари, синфдан ташқари ўқиш учун китоблар, слайд, 
видеофильм, магнитафон ёзувлари, ўқувчилар учун у ёки бу 
дарсликка мос ҳолда ёзилган услубий қўлланма ва бошқалар 
киради.