Таркибида терпеноидлар бўлган доривор ўсимликлар ва маҳсулотлар

Qoqi ildizining ko’ndalang va tangental kesimlari. 
A – ko’ndalang kesimning lupa va B – mikroskop ostida ko’rinishlari; V – 
tangental kesim. 1 va 2–sut naylar, 3–inulin saqlovchi hujayralar; 4 – kambiy; 5 –
suv naylari. 

---

60 
Kimyoviy 
tarkibi. 
Ildizi 
tarkibida 
taraksatsin, 
taraksatserin-achchiq 
glikozidlari, tarakserol, taraksosterol, 40 % gacha inulin va boshqa moddalar 
bo’ladi.
Ishlatilishi. Mahsulotdan tayyorlangan preparatlar ishtaha ochuvchi, ovqat 
hazm qilish jarayonini yaxshilovchi, o’t haydovchi dori sifatida ishlatiladi.
Dorivor preparatlar. Ildizining quyuq ekstrakti. 
Mahsulot ishtaha ochuvchi, o’t haydovchi va me’da kasalliklarida 
ishlatiladigan yig’ma-choylar tarkibiga kiradi. 
Tillabosh yer ustki qismi – Herba Centaurii 
 
O’simlikning nomi. Kichik tillabosh – Centaurium erythraea Rafn. 
(Centaurium umbellatum Gilib.), Centaurium minus Moench.,
Chiroyli tillabosh – Centaurium pulchellum (Sw.) Druce.
Oilasi. Erbahodoshlar – Gentianaceae. 
Oddiy tillabosh bir yoki ikki yillik o’t o’simlik. O’q ildizidan avval ildizoldi 
to’pbarglar, so’ngra tik o’suvchi, to’rt qirrali, shoxlanmagan yoki yuqori qismi 
shoxlangan, bo’yi 10–40 sm ga yetadigan poya o’sib chiqadi. Ildizoldi to’pbarglari 
teskari tuxumsimon, to’mtoq uchli, tekis qirrali, poyadagilari–cho’ziq tuxumsimon 
yoki lantsetsimon, o’tkir uchli, tekis qirrali bo’lib, poyada bandsiz qarama-qarshi 
joylashgan. Qizil rangli, 5 bo’lakli gullari qalqonsimon ro’vakka tuplangan. 
Mevasi – silindrsimon, ikki xonali ko’sak. 
Chiroyli tillaboshni ildizoldi to’pbarglari bo’lmasligi, poyasi asos qismidan 
boshlab shoxlanishi bilan oddiy tillaboshdan farqlanadi. 
Iyun oyidan boshlab kuzgacha gullaydi.