Таркибида терпеноидлар бўлган доривор ўсимликлар ва маҳсулотлар

Mahsulotning tashqi ko’rinishi. Mahsulot har xil uzunlikdagi ildizpoya 
bo’laklaridan iborat. Ildizpoyaning yuqori tomonida qiyshiq o’rnashgan, qurigan 
poya o’rovchi barg va pastki tomonida ko’pgina mayda, yumaloq ildiz chiqqan 
joylari bor. Ildizpoya tashqi tomondan qizg’ish-qo’ng’ir po’kak bilan qoplangan, 
silindrsimon, tekis sinuvchi, ichi teshik, oqish-pushti, ba’zan sarg’ish rangga 
bo’yalgan. Mahsulotning yoqimli hidi va xushbo’y, achchiq mazasi bor. 
Kimyoviy tarkibi. Mahsulot tarkibida 1,5-5% efir moyi, achchiq akorin 
glikozidi, oshlovchi moddalar, smola kraxmal bo’ladi.
Efir moyining asosiy qismini pinen, kamfen, elemen, kalamen, akaron, 
azaron, azarailaldegid va boshqalar tashkitl qiladi. 

 
 
 Kalamen Kamfen 
 
 Ishlatilishi. Igir preparatlari ishtaha ochish va ovqat hazm qilish jarayonini 
yaxshilash uchun hamda buyrak, jigar va o’t pufagi kasalliklarida ishlatiladi. 
Dorivor preparatlari. Qaynatma, ildizpoya achchiq rovoch nastoykasi va 
me’da kasalliklarida hamda ishtaha ochish uchun ishlatiladigan yig’ma-choylar 
tarkibiga kiradi. 
Efir moyi buyrak va o’t yo’llari tosh kasalligini davolashda hamda uning 
oldini olishda ishlatiladigan “Olimetin” preparati, ildizpoya poroshogi - me’da va 
o’n ikki barmoq ichak yara kasalligida ishlatiladigan “Vikalin” va “Vikair” 
preparatlari tarkibiga kiradi. 
Qarag’ay kurtagi– Gemma Pini 
Qarag’ay moyi – Oleum Pini sulvestris
O’simlikning nomi. Oddiy qarag’ay - Pinus silvestris L. 

---

30 
Oilasi. Qarag’aydoshlar – Pinaceae. 
Qarag’ay bo’yi 40m ga yetadigan doim yashil ninabargli daraxt. Poyadagi 
shoxlari to’p–to’p bo’lib joylashgan, po’stlog’i qizg’ish-qo’ng’ir (yuqori 
qismidagilari qo’ng’ir-sariq). Ninabarglari yarim silindrsimon, qattiq, o’tkir uchli, 
ko’k-yashil rangda, uzunligi 5-7 sm, ichki tomoni botiq, ustki tomoni do’ng, 
poyada juft-juft bo’lib joylashgan. qarag’ay tanasidagi butoqlar asta-sekin quriy 
boradi. Shuning uchun qarag’ay tanasining ko’proq qismi butoqsiz bo’ladi. 
Bahorda yosh novdalarda kulrang-sariq otalik qubbalari vujudga keladi. Bu 
qubbalarda tangachaga o’xshash, ikkita changdonli juda ko’p otaliklar joylashadi. 
Onalik qubbalari novdalarning uchki qismida (1-3 tadan) bo’ladi. Onalik qubba 
spiralsimon o’rnashgan o’rama va urug’ beruvchi tangachalardan tashkil topgan. 
Urug’ beruvchi tangachalarning oralarida ikkitadan urug’ kurtaklar bo’ladi. Onalik 
qubbalari ikkinchi yili pishadi va yog’ochlanib qoladi.