Tarmoq operatsion tizimlari

OT xavfsizligi 
Netware 4.1 C2 sinfi xavfsizlik talablariga javob beradi (tarmoq 
konfiguratsiyalariga qo‘yiladigan (“krasnaya kniga”)), Windows NT 3.5 – esa 
ishchi stansiyalar uchun S2 sinfi (“oranjevaya kniga”). 
Microsoft, Windows NT ni ham “oranjevaya kniga” ham “krasnaya kniga” 
bo‘yicha S2 sinfiga mosligini sertifikatsiya qilingan.
Hamma zamonaviy UNIX tizimlarda, yo asosda, yoki qo‘shimcha modul 
asosida S2 xavsizlik sinfiga mos keladi (ishchi sinflar uchun) ba’zi va hollarda 
yuqori sinfiga ham mos keladi. UNIX ning ba’zi versiyalari, S2 ning S2 sinfiga 
ham mos keladi. 
Windows NT da S2 sinfi talablarini qo‘llash yadro daajasida amalga 
oshirilgan. Bu esa, ba’zi ekspertlarga, Windows NT UNIX ga nisbatan yuqoriroq 
xavfsizlik darajasini ta’minlaydi deb hisoblashiga asos bermoqda. Ammo bu unday 
emas. Agar tizim sertifikatsiya qilingan bo‘lsa, boshqa so‘z bo‘lishi mumkin emas.
Ko‘p foydalanuvchili rejim 
UNIX ning jiddiy ustunligi, Windows NT va Netware da bo‘lmagan ko‘p 
foydalanuvchilikni qo‘llashdir. 
Bitta UNIX – mashinaga, xatto ShK asosida bo‘lsa ham, o‘nlab alfavit 
raqamli terminallarni ulash mumkin. Bu nima uchun kerak? Masalan, transport 
agentligini olaylik (poezd yoki avtobuslar uchun bitta sotuvchi, yoki aholidan 
jamg‘arma qabul qiluvchi bank). Microsoft nuqtai-nazaridan hamma shunday 
jroylarni Windows li ShK lar bilan jixozlash kerak., va ularga MBBT o‘rnatib, 
(albatta MS SQL Server), klient-server rejimida ishlaydigan tarmoq o‘rnatish 
kerak. Ammo bunday ish joylariga grafik interfeys tez tarmoq kanallari va yuqori 

---

unumdorlikka ega bo‘lgan ShK kerak emas. Albatta bu juda chiroyli, ammo bu 
ratsional emas, bu tejamli emas. Bunday joylarda, UNIX mashina qo‘yib, sekin 
asinxron kanallari orqali qimmat bo‘lmagan alfavit-raqamli terminallar qo‘yish 
arzon tushadi. Bunda, klient server arxitekturali murakkab tarmoq kerak emas. 
Agar terminallar juda ko‘p talab etilsa, u holda meynfreym sotib olish qulay 
(anchayin arzon narhda). Yaxshi meynfreym yuzlab, xatto minglab terminallarni 
tortishi mumkin.
Tarmoq grafik interfeysi bilan ish boshqachadir. Ochiq tizimlar olamida 
grafik interfeysni tarmoqda qo‘llovchi uchun XWin.System standart hisoblanadi. 
Bu tizimda, topshiriq bajariluvchi tizim X-klient deb ataladi. Ma’lumot 
kiritiladigan qurilma (ShK yoki X.terminal) X-server deyiladi. Bunda X-klient va 
X-server bitta kompyuterda, yoki har xil, ba’zan mutanosib bo‘lmagan 
kompyuterlarda amalga oshiriladi. XWin System tizimlari aniq OT dan mustaqil 
yaratilgan bo‘lsa ham uni har OT larda amalga oshirish katta farq qiladi. Bu tizim, 
asosan UNIX tizimlariga mo‘ljallangan, va ko‘pgina kengaytmalariga ega, bu esa 
uni imkoniyatini oshiradi.
NetWare uchun XWin System qo‘llanishi yo‘qdir (oddiy X.Console dan 
tashqari).