«Hamma odamlar o‘z qadr-qimmati hamda huquqlari bo‘yicha erkin va teng bo‘lib tug‘iladilar...» deb belgilab qo‘yilgan. O‘zbekiston Respublikasi 1991 – yil 30 – sentabrda «Inson huquqlari umumjahon deklaratsiyasi»ni rasmiy ravishda tan oldi.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida va qonunlarda birinchi navbatda insonlarning erkinligi, teng huquqlarga ega ekanligi belgilangan. Konstitutsiyamizda shaxs manfaati uning erkinliklari, jamiyat va davlat manfaatlariga nisbatan ustuvorli belgilab qo‘yilgan. Qomusimizning 2-moddasida «Davlat xalq irodasini ifoda etib, uning manfaatlariga xizmat qiladi. Davlat organlari va mansabdor shaxslar jamiyat va fuqarolar oldida mas’uldirlar» deyilgan bo‘lsa, 18 – moddada «O‘zbekiston Respublikasida barcha fuqarolar bir xil huquq va erkinliklarga ega bo‘lib, jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi, e’tiqodi, shaxsi va ijtimoiy mavqe’idan qat’iy nazar, qonun oldida tengdirlar. Imtiyozlar faqat qonun bilan belgilab qo‘yiladi hamda ijtimoiy adolat prinsiplariga mos bo‘lishi shart» deb qat’iy mustahkamlangan. Mana shu qoidalar O‘zbekiston davlatining bosh faoliyat mezonini belgilagan bo‘lib, teng, erkin fuqarolik jamiyati qurishda dasturulamal bo‘lib xizmat qilmoqda. Konstitutsiyamizda O‘zbekiston fuqarolarining huquq va erkinliklari bajarilish sohalari bo‘yicha uch turga bo‘linadi:
Birinchi: Shaxsiy huquq va erkinliklar ( VII bob, 24-31- moddalar)
Ikkinchi: Siyosiy huquqlar ( VIII bob, 32-35- moddalar)
Uchinchi: Iqtisodiy va ijtimoiy huquqlar (IX bob, 36-42- moddalar)
Konstitutsiyamizning 20 – moddasida «Fuqarolar o‘z huquq va erkinliklarini amalga oshirishda boshqa shaxslarning davlat va jamiyatning qonuniy manfaatlari, huquqlari va erkinliklariga putur etkazmasliklari shart» deb ta’kidlangan. Demak, har birimiz o‘z huquq va erkinliklarimiz so‘zlash, dam olish, bilim olish, e’tiqod erkinligi, turar-joy tanlash kabilarni amalga oshirishda xudbinlikka yo‘l qo‘ymasligimiz talab etiladi. Konstitutsiyamizning 29 – moddasida: «Har kim fikrlash, so‘z va e’tiqod erkinligi huquqiga ega. Har kim o‘zi istagan axborotni izlash, olish va uni tarqatish huquqiga ega, amaldagi konstitutsiyaviy tuzumga qarshi qaratilgan axborot va qonun bilan belgilangan boshqa cheklashlar bundan mustasnodir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
