"тасдиқланди" «Ўзбекистон Республикаси Ташқи иқтисодий фаолият Миллий банки» аж бошқаруви

III. Кредитдан мақсадли фойдаланишни мониторинг қилиш тартиби

3.1. Кредитдан мақсадли фойдаланишни мониторинг қилишни кредитларни мониторинг қилиш бўлими ходими ва/ёки кредитларни дастлабки ундириш шўъбаси ходими қарз олувчи томонидан тақдим этилган ҳужжатлар тўплами ва банкда мавжуд бўлган маълумотлар асосида амалга оширади.
3.2. Кредитдан мақсадли фойдаланишни назорат қилиш босқичма-босқич амалга оширилади:
3.2.1. кредитларни мониторинг қилиш бўлими ходими томонидан ҳужжатли назоратни мониторинг қилиш орқали (қарз олувчидан тўлов, ҳисоб-фактуралар, (БД), бажарилган ишлар далолатномалари, транспорт ҳужжатлари, шартномалар нусхаларини олиш орқали);
3.2.2. кредитларни мониторинг қилиш бўлими ходими томонидан текширувлар ўтказиш орқали — объектнинг (лойиҳанинг, қарз олувчининг) жойлашган жойига чиқиб, олинган товарларни/кўрсатилган хизматларни визуал текшириш ва олинган ҳужжатлар билан таққослаш йўли орқали;
3.2.3. иложи бўлса, объект ускуналарини ёки мажмуани ишга тушириш минимумларини қабул қилишда иштирок этиш;
3.2.4. кредитларни мониторинг қилиш бўлими ходими томонидан қонун билан рухсат этилган ҳар қандай манбалардан кредитдан фойдаланиш тўғрисида маълумот олиш орқали.
3.3. Кредитларни мониторинг қилиш бўлими/кредитларни дастлабки ундириш шўъбаси ходими томонидан кредитдан мақсадли фойдаланишни мониторинг қилишда Кредит шартномаси бўйича кредит мақсади маблағлардан амалда фойдаланишга мувофиқлиги текширилади:
3.3.1. банк томонидан молиялаштирилган товарларни олди-сотди шартномаси бўйича тўлов ҳажмлари (тўлов санаси, тўлов ҳужжатининг миқдори ва рақамига ҳавола бериш керак);
3.3.2. товар-моддий бойликларни, ишларни, хизматларни (кейинги ўринларда ТМБ деб юритилади) натурада, иложи бўлса пул кўринишида ҳам етказиб беришнинг ҳақиқий ҳажмлари мавжудлиги;
3.3.3. етказиб берилган ТМБ ва улардан тўғри фойдаланиш визуал равишда текширилади;
3.3.4. кредитга берилган ТМБ лари сақланиши шартларининг хавфсизлиги таъминланиши танлаб текширади;
3.3.5. қарз олувчи иш ва хизматларни сотиб олаётганда бажарилган ишлар Далолатномасини тақдим этади;
3.3.6. сотиб олинган ускунанинг (ускунани сотиб олаётганда) паспорт (техник) маълумотларининг унинг шартномага, ишлаб чиқариш қувватига ва бошқаларга спецификациясининг мувофиқлиги, Кредит шартномаси (қўшимча битим) тузилган санадаги дастлабки ҳужжатларда тегишли маълумотлар мавжуд бўлганда текширилади;
3.3.7. шартнома / хизматлар кўрсатиш, товарларни сотиб олиш ва сотиш бўйича маблағлар тўланмаган тақдирда – мавжуд вазиятнинг сабаблари ўрганилади (ўз маблағлари ҳисобидан тўлов манбаларининг йўқлиги, тўлов учун маблағ манбаларининг мавжудлигини ўрганиш);
3.3.8. банк томонидан молиялаштирилган товарлар / хизматларни сотиб олиш ва сотиш шартномаси бўйича тўлиқ етказиб берилмаса, тўлиқ етказиб берилмаганининг муддатлари ва сабаблари ўрганилади;
3.3.9. етказиб беришда етказиб бериладиган маҳсулотлар/ишлар/хизматлар ҳажми ва улардан фойдаланиш кредитнинг мақсадига мувофиқлиги текширилади, фойдаланмаслик сабаблари ва амалда фойдаланиш учун зарур шарт-шароитлар ўрганилади.
3.3.10. молиялаштирилган шартнома объекти Банкнинг кредит маблағлари ҳисобидан суратга олиниши шарт (суратнинг санаси кўрсатилган ҳолда).
3.4. Кредитдан мақсадли фойдаланишни мониторинг қилиш тўлов кунидан бошлаб амалга оширилади:
3.4.1. айланма маблағларни тўлдириш учун кредитлар бўйича — 30 календар кундан кечиктирмай (етказиб бериш муддатларини ҳисобга олган ҳолда);
3.4.2. инвестиция кредитлари бўйича – олди-сотди шартномасида белгиланган етказиб бериш кунидан бошлаб 30 календар кундан кечиктирмай. Агар шартнома «калит ости» шартлари билан тузилган бўлса, Банкка ишни тугатиш Далолатномаси, ишга тушириш Далолатномаси (объектни қуриш давлат томонидан қабул қилиш далолатномаси) тақдим этилгандан сўнг кредитдан мақсадли фойдаланишни такрорий мониторинг қилиш амалга оширилади;
3.4.3. кредит линиясини очган кредитлар бўйича – етказиб бериш муддатини ҳисобга олган ҳолда ҳар бир кредит намунасидан кейин;
3.4.4. жисмоний шахсларнинг кредитлари бўйича — олди-сотди /етказиб бериш/қуриш шартномаларига мувофиқ, лекин маблағлардан фойдаланилган кундан бошлаб 30 календарь кундан кечиктирмай, бошқа кредитлар бўйича-етказиб бериш/сотиб олиш шартномасида кўрсатилган ТМБ ни етказиб бериш муддати асосида.
3.5. Қурилиш (ва қурилиш билан боғлиқ бошқа ишлар) ва объектни реконструкция қилиш учун товарлар ва материаллар / ишлар / хизматлар учун ҳақ тўлаш учун маблағлардан фойдаланишни таъминлайдиган кредитлар учун юқорида кўрсатилганларнинг ўрнига / ёки қўшимча равишда ишларнинг таҳлили объектда амалга оширилган ишлар қарздор томонидан тақдим этилган ҳужжатлар тўплами (шу жумладан бажарилган ишларнинг (қилинган харажатлар) қиймати тўғрисидаги Маълумотнома ҳисоб-фактура) асосида амалга оширилади.
3.6. Тартибнинг 3.5-бандига мувофиқ ўтказилган мониторинг натижалари бўйича низолар юзага келган тақдирда, шунингдек, агар керак бўлса, қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда ваколатли мутахассисни жалб қилиш орқали амалга ошириладиган назорат ўлчови (назорат ва ўлчов ишларини бажариш учун тегишли лицензиянинг мавжудлиги мажбурийдир) амалга оширилади. Мутахассис Банк томонидан тегишли шартнома асосида жалб қилинади. Назорат ўлчовининг натижаси қурилиш майдончасида бажарилган ишлар/хизматлар/ ишлатилган товарлар ва материаллар ҳажми тўғрисида маълумот берувчи Далолотнома (хулоса) билан расмийлаштирилади.
3.7. Кредитдан мақсадли фойдаланишни жойига чиқиш билан мониторинг қилиш натижалари 5-иловага мувофиқ тегишли Далолотнома (юридик шахс ва юридик шахс мақомини олмаган якка тартибдаги тадбиркорнинг кредитидан мақсадли фойдаланишни мониторинг қилиш Далолатномаси) билан ёки 6-иловага (жисмоний шахснинг кредитидан мақсадли фойдаланишни мониторинг қилиш Далолатномаси) мувофиқ шаклда расмийлаштирилади. Мониторинг қилиш Далолатномаси қуйидаги маълумотлар: ўтказилган сана, мониторинг ўтказиладиган жой (манзил), мақсадга мувофиқ фойдаланилган кредитнинг умумий суммаси, Банк ва қарз олувчи томонидан мониторинг пайтида иштирок этган шахсларнинг лавозимларини ўз ичига олиши керак.
3.8. Мониторинг қилиш Далолатномасида кредит шартномаси ва унинг миқдори, қарз олувчининг бухгалтерия ҳисоби ва мониторинг ўтказишда асос бўлган бошқа ҳужжатларига (кредитланган объектларни етказиб бериш тўғрисидаги шартноманинг рақами ва санаси, тўланган кредитнинг ҳар бир миқдори учун тўлов ҳужжатларининг рақамлари ва саналари, товарлар/хизматлар етказиб берилишини тасдиқловчи ҳужжатлар санаси ва миқдори, йўл варақалари, ҳисоб-фактуралар, олиб кириш варақалари ва юк божхона декларацияси (БД), бажарилган ишлар (қилинган харажатлар) қиймати бўйича ҳисоб-фактура Маълумотномаси) албатта ҳаволалар бўлиши керак.
3.9. Кредитдан мақсадли фойдаланишни мониторинг қилиш Далолатномаси икки нусхада тузилиши ва мониторингда иштирок этган барча шахслар томонидан имзоланиши керак. Қарз олувчи томонидан далолатнома молиявий ҳужжатларни имзолаш ҳуқуқига эга бўлган шахслар томонидан имзоланади (директор ва бош бухгалтер томонидан имзоланиши шарт). Шу билан бирга, банк филиали бошқарувчиси юридик шахс мақомини олмаган ҳолда ва юридик шахс ташкил этган якка тартибдаги тадбиркор, шунингдек жисмоний шахснинг кредитдан мақсадли фойдаланишни мониторинг қилиш далолатномаси билан танишиши (имзолаши) керак.
3.10. Олинган фототасвирларни қарз олувчи, кредитдан мақсадли фойдаланишни мониторинг қилиш санаси ва жойи кўрсатилган ҳолда электрон шаклда сақлашга рухсат берилади (кредитдан мақсадли фойдаланишни мониторинг қилиш далолатномасида ушбу расмларнинг жойлашуви электрон йўлининг ҳаволасини кўрсатиш тавсия этилади). Керакли минимал миқдордаги тасдиқловчи фотосуратлар чоп этилади (камида тўрттаси етарли) ва мақсадли фойдаланишни мониторинг қилиш Далолатномаси билан бирга кредит ишига тикилади.
3.11. Кредитдан нотўғри фойдаланиш фактлари аниқланганда, Кредит шартномасига мувофиқ, филиал қарз олувчи/кафил/биргаликда қарз олувчининг ҳисоб рақамларига тўлов талабини қўйиш орқали нотўғри мақсадда фойдаланилган кредит бўйича қарзнинг тўлиқ миқдорини муддатидан олдин ундириш тўғрисида буйруқ тайёрлайди. Жиноят таркибининг белгилари аниқланганда, аниқланган факт бўйича материаллар белгиланган тартибда тегишли органларга ўтказилади.
3.12. Мониторинг қилиш жараёнида кредитга берилган ТМБ ларни олди-сотди шартномаларида белгиланган муддатларда кам етказиб бериш фактлари аниқланганда, қарз олувчи томонидан сабаблар ва маблағларни қайтариш ёки кам етказилган ТМБ ларни олиш учун кўрилаётган чоралар аниқланади. Тўланган ТМБ ларни олиш имкони бўлмаган тақдирда, кредит олинмаган ТМБ лар миқдорида муддатидан олдин ундирилиши керак.