Tashqi muhitning kishi organizmiga mexanik, elektrotermik, kimyoviy va nur ta’siri natijasida to'qima va a’zolarda anatomik va funksional o'zgarishlarning paydo boMishi shikastlanish deyiladi

Ochiq burchakli glaukoma uzoq vaqtgacha shikoyatsiz o‘tadi, bemor kasallik borligini bilmay yuradi. Kasallik
ko‘rish keskin pasayganida yoki sog‘ ko‘z zararlanganda, yo bo‘lmasa ko‘z shifokori xonasida ko'rish tekshiiilganda aniqlanadi. Ko‘zning oldingi qismida o‘zgarishlar boMmaydi. Faqat ko‘z ichi tekshirilganda ko‘ruv nervida glaukomaga xos belgilar — atrofiya ko‘rinadi (62- rasm). Ko‘z ichi bosimi olchanganda, uning oshganligi aniqlanadi. Ko'ruv maydoni tekshirilganda, glaukpmaga xos — burun tomondan toraygan bo‘ladi.
D a v о s i: tomchilar (timolol, timoptik, betoptik, arutimol, kuzimolol, klofelin) 1—2 mahal tomiziladi. Agar ko‘z ichi bosimi (KIB) buning ta'sirida normaga tushsa, dorilar doim tomizib yuriladi, dispanser nazoratida turadi. Agar tomchi dorilar bosimni tushirmasa, drenaj tizimida jarrohlik o'tkaziladi (trabekulo- sinusotomiya, ektomiya). Ay rim paytlarda lazer nuri yordamida operatsiyalar bajariladi.
Yopiq burchakli glaukoma ko‘pincha surunkali o‘tadi (90—92 % kasaUarda), glaukomaga xos shikoyatlar bilan o‘tadi: ko‘zda simillovchi og‘riqlar, bosh og‘rig‘i, ko‘z oldida «tuman», chiroqqa qaraganda atrofda rangli kamalak ko'rinadi. Shu zaylda asta-sekin ko‘rish darajasi pasaya boshlaydi. Ko‘z tekshirilganda oqsil pardaning venalari kengayib egiladi («коЬга» simptomi), qorachiq biroz kengayib, oldingi kamera sayozlashadi. Ko‘z tubida glaukomaga xos ko‘ruv nervi atrofiyasi bo‘ladi (62-rasm).
D a V о s i: asabiylashmaslik, parhez (qora choy, kofe, achchiq, o‘tkir, tuzli ovqatlar man etiladi), qorong‘ida chiroqni yoqib o‘tirish, ko‘zga qorachiqni toraytiruvchi tomchi - 1 % li pilokarpin tomizish hamda dispanser nazoratida turish.
Agar kuniga 3 marta р11окаф1п tomizUganda ko‘z iclii bosimi (KIB) normaga kelsa, muolajani davom ettiraverish kerak. Agar bosim tushmasa, iridektomiya jarrohligi o‘tkaziladi (63-rasm).





Glaukomaning o‘tkir xuruji 8—10 % kasallarda uchraydi. Bitta ko‘zda bo‘lib, to'satdan boshlanadi.
Sabablari: kucMistress, qorong‘idako‘pqolibketish, qorachiqni kengaytiruvchi dorilami boshqa shifokorlar o‘z kasalliklarida qoHashi (xirurg, nevropatolog, ginekolog va h.k.). Tabletka, ukol sifatida isMatiladigan — kofein, nitroglitsirin, platifillin, atropin, belladonna preparatlari, gormonlar. Natijada ular qorachiqni keskin kengaytirib (normasi 3—4 mm, xuruj paytida 7—9 mm), ko‘z ichi bosimini oshirib yuboradi. Xuruj paytida KIB 60—80 mm s.u. gacha, barmoqlar bilan paypaslaganda esa T+3 (toshdek qattiq) gacha oshib ketadi.
Sh i к о ya 11 a r i: ko‘zda kuchli og‘riq, bu og‘riq boshning kasal tomoniga tarqaladi, ko‘rishning keskin pasayishi (faqat barmoqlarini yaqin masofadan sanay oladi), ko‘ngil aynab, qayt qilish, ko‘zning qizarishi. Ayrim hollarda kasallarda yurak, epigastral sohasida og‘riqlar bo‘lishi mumkin.
Ob' yektiv ko'rilganda: kasal tomonda qovoqlar shishgan, lekin qizarmagan, ko‘z yorig‘i toraygan, oqsil parda qizargan (qon tomirlarda qon yig‘ilib, dimlanib qolgan), qorachiq keskin kengaygan (7—9 mm), ko‘z ichi bosimi T+3 ekanligi aniqlanadi.
Glaukomaning o‘tkir xurujini o'tkir iridotsiklitdan farqlash kerak. Bu ikki kasallikning o‘xshash tomonlari bor. Masalan: to‘satdan boshlanadi, ko‘z qattiq og‘riydi, qizaradi.
D a V О s i esa qarama-qarshi. Har bir hamshira bu ikki kasallikni ajrata olishi kerak, chunki xatoga yo‘l qo‘yilsa, bemor bir umrga ko‘rboiib qolishi mumkin. Ulaming iarqli tomonlari quyidagi jadvalda ko‘rsatilgan: