Taxirova marjona isotsjon sizi davr xarajatlari auditini takomillashtirish

Kursatkichlar

1	Xujalik yurituvchi subʼektda ichki nazorat xolatini tekshirish natijalari (batafsil bayoni);
2	Buxgalteriya xisobi xolati va moliyaviy xisobotni tekshirish natijalari;
3	Moliyaviy-xujalik faoliyatini amalga oshirish paytida konunchilik talablariga rioya etilishini tekshirish natijalari;
4	Soliklar va boshka majburiy tulovlarni xisoblash xamda tulashning tugriligini tekshirish natijalari;
5	Aktivlarning butligini tekshirish natijalari;
6	Zarur bulgan boshka axborotlarni tekshirish;
7	Auditorlik risklarini baxolash.

58



X
Аудиторлик х,исоботининг тахлилий кисми
alkaro audit standartlari buyicha ushbu masalalar 2 ta standartda xisobga olib boriladi:
700-Moliyaviy xisobot buyicha auditorlik xisoboti³⁰;
800-Maxsus maksadlar buyicha audit kelishuviga doir auditorlik xisoboti ³¹.
Ushbu standartlarda xam auditorlik xisoboti 3 ta kismdan: kirish paragrafi, audit masshtabi paragrafi va fikr paragrafidan iboratligi taʼkidlangan.
Kirish paragrafida auditorlik firmasi va audit kilinayotgan subʼektning adresi, kimga auditorlik xisbotini takdim etilishi, uning nomi kursatilishi kerak.
Auditorlik xisoboti tegishli manzilga va maʼlumot isteʼmolchilariga yunaltiriladi. Undagi axborotlar auditorlik tashkiloti va audit kilinayotgan subʼektning ichki siri xisoblanadi va boshka subʼektlar xamda shaxslarga kursatilmaydi.
Auditorlik tashkiloti auditorlik xisobotini tuzganlik uchun konun xujjatlariga muvofik javobgar buladi. Auditorlik xisobotida keltirilgan axborot maxfiy xisoblanadi va oshkor etilmasligi kerak. Axborotni oshkor etganlik uchun ushbu axborotdan foydalana oladigan shaxslar konun xujjatlariga muvofik javobgarlikka tortiladilar. Auditorlik tekshiruvini utkazmasdan tuzilgan yoki auditorlik tekshiruvi natijalari buyicha tuzilgan, lekin auditorlik tekshiruvi davomida auditor (auditorlar) olgan xujalik yurituvchi subʼektning xujjatlari mazmuniga muvofik kelmaydigan auditorlik xisoboti va auditorlik xulosasi kasddan yolgon xisobot va xulosa deb xisoblanadi. Kasddan yolgon auditorlik xisoboti va auditorlik xulosasini tuzish konun xujjatlarida belgilangan javobgarlikni keltirib chikaradi.
Xujalik yurituvchi subʼekt bilan auditorlik tashkiloti urtasida yuzaga kelgan nizolar konun xujjatlarida belgilangan tartibda xal etiladi. Ushbu masalalarga xalkaro standartlar darajasida karab chikadigan bulsak, uning uziga xos tomonlari mavjud. Xususan, auditorlik xisoboti va xulosasi 700-“Moliyaviy xisobot buyicha auditorlik xisoboti” nomli, 800- “Maxsus auditorlik topshiriklari buyicha auditor xulosasi” nomli xamda 810-“Rejalashtirilayotgan moliyaviy axborotlarni urganish” nomli auditning xalkaro standartlaridan foydalanilgan xolda tuzilishi lozim. Masalan: XAS №700 da auditorlik xisobotlarining tarkibi, uning elementlari, auditorlik xisobotining shakli, shu jumladan ijobiy auditorlik xulosasidan fark kiladigan xulosalarni tuzishga taʼsir kursatishi mumkin bulgan xolatlar berilgan. Aloxida shakli uzgargan xisobotlar keltirilgan.
P bob buyicha xulosa
Respublikamizda audit bozori barkaror rivojlanayotgan sunggi yillarda iktisodiyotni modernizatsiyalash va diversifikatsiyalash jarayonlariga aloxida eʼtibor berilmokda. Zero, auditorlik xizmatiga bulgan extiyoj yildan-yilga oshib borayapti.
Shu urinda davr xarajatlarini auditini takomillashtirish muxim masalalardan xisoblanadi.
Dissertatsiyaning ushbu bobida davr xarajatlari auditining xozirgi xolati xakida tuxtalib utdik. Davr xarajatlarining konuniy asoslari, davr xarajatlari auditining ketma-ketligini kurib chikdik. Ushbu bobda davr xarajatlari buyicha ichki nazorat muxitini aniklash testi juda muximdir, chunki yukoridagi test orkali auditor davr xarajatlarining kaysi tomonlariga eʼtibor karatish zarurligini belgilab oladi. Auditning samaradorligi uni tugri rejalashtirishga bevosita boglikdir. Auditning rejalashtirish uz ichiga auditorlik tekshiruvining umumiy xajmini aniklash, audit dasturini tuzish, auditda kullaniladigan usullarni belgilash, tekshirish muddatlari, kursatiladigan xizmatlarni va audit xatarini aniklash kabi masalalarni uz ichiga oladi.
Auditorlik tekshiruvining samaradorligi nafakat uning sifatli utkazilishiga, balki aniklangan natijalarni uz vaktida umumlashtirilishi va rasmiylashtirilishiga xam bevosita boglikdir. Ushbu xujjatlar, bir tomondan auditorning isbotini taʼminlasa, ikkinchi tomondan esa auditorlik xisoboti va xulosasini tuzishga asos buladi.

SH BOB. DAVR XARAJATLARI AUDITINI UTKAZISHNI TAKOMILLASHTIRISH YULLARI

1.