+tdr 08 Investitsiya


 Milliy iqtisodiyot xalqaro integratsiyalashuvining


Download 245.3 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/18
Sana31.01.2024
Hajmi245.3 Kb.
#1820303
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18
Bog'liq
5-мавзу

 
5.2. Milliy iqtisodiyot xalqaro integratsiyalashuvining
asosiy yo‘nalishlari va hozirgi talablari 
Xalqaro iqtisodiy integratsiya o‘z mazmuni va mohiyati bilan, birinchidan, 
jahon mamlakatlarida ro‘y berayotgan chuqur xo‘jalik va ijtimoiy-siyosiy birlashuv 
sohasidagi jarayonlarning borishini, ikkinchidan, mustahkam iqtisodiy o‘zaro 
aloqadorlikni, uchinchidan, milliy xo‘jalikdagi mehnat taqsimotini, to‘rtinchidan
turli daraja va shaklda ro‘y berayotgan ishlab chiqarishdagi o‘zaro iqtisodiy 
hamkorliklarni anglatadi. Xalqaro iqtisodiy integratsion jarayonlar, asosan, bir-biriga 
yaqin bo‘lgan hududlardagi davlatlarning o‘zaro iqtisodiy shartnomalarida, ularning 
xorijiy mamlakatlardagi bo‘limlarining tashkil topishida, xo‘jalik subyektlari 
(firmalar, korxonalar) o‘rtasidagi kapitalning o‘zaro aloqadorligida namoyon bo‘ladi. 


85 
Davlatlararo iqtisodiy integratsion jarayonlar mamlakatlarning o‘zaro iqtisodiy 
birlashuvi va milliy davlatlar siyosatining shartnomalari asosida amalga oshiriladi.
Hozirgi kunda subyektlar o‘rtasidagi integratsion jarayonlarning borishi va 
rivojlanishi, asosan, davlatlararo ahamiyatga ega bo‘lgan tovarlarning erkin harakati 
va xizmat ko‘rsatish sohalari, mamlakatlar o‘rtasidagi kapital harakati va ishchi kuchi 
migratsiyasi, davlatlararo iqtisodiy hamkorlikdagi o‘zaro kelishuvlar, ilmiy-
texnikaviy va texnologik sohalar, moliya-kredit sohalari, tashqi iqtisodiy va ijtimoiy, 
madaniy, shuningdek, mudofaa siyosati va boshqa ko‘plab sohalarda namoyon 
bo‘lmoqda. 
Xalqaro iqtisodiy integratsion jarayonlar natijasida bir butun valuta birligi 
(so‘m, rubl, yevro, dollar va h.k. lar), moliyaviy budjet, davlatlararo yoki millatlararo 
boshqaruvga asoslangan mintaqaviy xo‘jalik tarmoqlari tashkil topishi mumkin (YeI 
tashkiloti, NAFTA, Osiyo-Tinch okeani mintaqasi davlatlari kabi). Xalqaro iqtisodiy 
integratsiyaning eng oddiy ko‘rinishlaridan biri savdo sohalarida erkin iqtisodiy 
zonalarning tashkil topishi bo‘lsa, iqtisodiy integratsiyaning murakkab 
ko‘rinishlaridan biri esa tashqi savdo tariflari asosida muhim rol o‘ynayotgan bojxona 
ittifoqlarining vujudga kelishidir. 
Xalqaro iqtisodiy integratsion jarayonlar jahon mamlakatlari o‘rtasidagi o‘zaro 
aloqadorlikni ta’minlashda bir qator qulayliklarni vujudga keltirib, ular, birinchidan, 
xo‘jalik subyektlarini (tovar ishlab chiqaruvchilarni) ko‘plab resurslar bilan (mehnat 
va yangi texnik-texnologik materiallar) ta’minlash bilan bir vaqtda jahon bozorlariga 
mos raqobatbardosh mahsulotlar ishlab chiqarish imkonini beradi.
Ikkinchidan, xalqaro iqtisodiy integratsion jarayonlarda qatnashuvchi barcha 
davlatlarni iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy va madaniy jihatidan bir-biriga yaqinlashtiradi. 
A’zo davlatlarni dunyo mamlakatlari tomonidan ro‘y berishi mumkin bo‘lgan turli 
to‘siq va raqobatdan himoya qiladi.
Uchinchidan, xalqaro iqtisodiy integratsion jarayonlarda ishtirok etuvchi 
davlatlar o‘rtasidagi iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy va madaniy muammolarni hal etish 
imkoniyatini beradi. Shunday qilib, xalqaro iqtisodiy integratsion jarayonlarning 
borishi iqtisodiy rivojlanish va yuksalishdan orqada qolayotgan mintaqalar, 
tumanlarning rivojlanishi, xalqaro mehnat bozoridagi ahvolning yaxshilanishi, 
iqtisodiy kam ta’minlangan aholining iqtisodiy ta’minoti yaxshilanishiga imkon 
tug‘diradi. 
O‘zbekiston Respublikasi 1991-yilning 31-avgustida suveren, ya’ni mustaqil 
davlat ekanligini e’lon qildi. Shu kundan boshlab respublikaning iqtisodiy, ijtimoiy-
siyosiy va madaniy hayotida rivojlanishning yangi davri boshlandi. O‘zbekiston 
Respublikasi Markaziy Osiyo mintaqasining markaziy qismida joylashgan bo‘lib, 
respublikada O‘rta Osiyo aholisining 45 %i yashaydi.
O‘zbekiston qo‘shni Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston, Turkmaniston va 
Afg‘oniston bilan chegaralanib, Yevropa va Osiyoning bir qator mamlakatlari bilan 
transport va telekommunikatsiya aloqalari orqali bog‘lanib turuvchi muhim strategik 
koridor hisoblanadi. 
Keyingi yillarda jahon iqtisodiyotida kuzatilayotgan o‘zgarishlar va turli salbiy 
tendensiyalarga qaramasdan, O‘zbekistonda olib borilayotgan samarali iqtisodiy 


86 
hamda investitsion siyosatning ustuvor yo‘nalishlari xalqimiz manfaatlari va turmush 
darajasini yaxshilashga qaratilganligi bilan xarakterlanmoqda.

Download 245.3 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling