Tebranma jarayonlar to’g’risida tushuncha, erkin va majburiy tebranishlar

59. Yarimo’tkazgichli asboblar: svetodiod, yarim o’tkazgichli laerlar, tranzistorlar va mikrosxemalar.
Svetodiod- Elektr energiyasini yorug`likka aylantiradi.
O`z takribida p-n o`tishga egadir. Odatdagi chug`lama lampadan farqli o`lchamlari kichik bo`lgan uchun kam energiya sarflaydi,uzoq muddatli kafolati bor.
Avtomobil faralarida,svetoforalarda va bowqa maqsaddagi yorug`lik chiqaruvchi qurilmalarda ishlatiladi.
Xojalik asboblari,electron tizimlarda,aloqa vositalarda masofaviy bowqarishda ishlatiladi.
Yarim o`tkazgichli lazerlar. O`zining kichik o`lchamlari va kam energiya sarflashi bilan ajralib turadi.
Medetsinada,o`lchas asboblarida ,optic aloqa tizimlari va lazer ko`rsatkichlari va bowqalarda ishlatiladi.
Tranzistor- Tranzistor ikkita p-n o`tishdan iborat bo`lgan tuzilma. Elektr signallarini kuchaytiradi. Fizikaviy darajada mantiqiy operatsiyalarni amalga oshiradi.
Mikrosxema- Yarim o`tkazgich diodlari,tranzistorlari va qarshiliklari majmuasidan iborat bo`lgan maqsadli funksiyani bajaradigan tuzilmadir. Planar texnologiya asosida yaratiladi.
Ayrim mikrosxemalar 55mln tranzistorlardan tashkil topadi.
60. Chiqish ishi, metall-metall kontakti.
Metallarning davriy potensial maydoniga kiritilgan erkin electron manfiy potensial energiyaga ega bo`ladi.

Metallning davriy potensiali elektronlar uchun potensial chuqurlik vazifasini o`taydi va bu chuqurlikdan elektronlarni vaqumga o`tishi uchun qandaydir chiqish ishi bajarish kerak bo`ladi.
Metaldan elektronlarni vaqumga chiqarish uchun eng kam bajariladigan ish fermi satxidan 00 satxgacha bo`lgan x-ga tengdir.buni termodinamik chiqish ishi deb ataladi.
Metall-Metall kontakti
Bu metallarda electron gazi quyidagi kimyoviy potensiyallar xarakterlaranadi

E lektronlarning termodinamik chiqish ishi esa x1 va x2 ga tengdir metallar d masofagacha yaqinlashtirilganda termoelektron immisiiya xodisasiga asosan elektronlarning samalari o`zaro almashishi kuzatiladi.
Kontakt o`rnatilishi bilan kimyoviy potensiyali katta bo`lgan ikkinchi metaldan birinchi metalga ekektronlarning o`tishi ustunlik qiladi.
Elektronlarning o`tishi sababli birinchi kimyoviy potensiyallar orta boradi,elektronlarning ketishi oqibatida ikkinchi metalning kimyoviy potensiyali pasaya boradi bu ikkala kimyoviy potensiyallar bir xil balandliklarda bo`lganda elektronlarning bir metaldan ikkinchisiga oqishi toxtaydi va doyimiy potensiyallar farqiga ega bo`lgan dinamik muvozanat urnatiladi.
- bu potensiyallar farqi tashi kontakt potensiyallar farqi deb ataladi. X1,x2 – 1 chi va 2-metallarning termodinamik chiqish ishlaridir.