Тема : озбекстан республикасы пукаралык хукыкы тусиниги, принциплери хэм дизими

5. Jeke isbilermen pukaralardin xukikiy jagdayi.
Belgili,isbilermenlik iskerliginin sub`ekti fizikalik shaxslar da boliui mumkin. Olardin xukikiy xalati PK-nin tiyisli normalari menen birge «Kishi xаm jeke isbilermenlikti rauajlandiriudi xoshametleu xakkindagi» Ozbekstan Respublikasinin nizami menen belgilenedi. Usi nizamnin 2-stat`yasina tiykar yuridik shaxsti duzbesten turip isbilermenlik iskerligi menen shugillanip atirgan fizikalik shaxslar da kishi xаm jeke isbilermenlik sub`ekti esaplanadi. Uliuma kagiyda boyinsha pukaralar 18 jaska tolik,katnasik ukipliligina iye bolgannan son, jeke isbilermenlik penen shugillaniuga xakili. Birak, Pk-nin 28-stat`yasina tiykar 16 jaska tolgan er jetpegen shaxs miynet shartnamasi boyinsha islep atirgan bolsa yaki ata-anasi,perzentlikke aliushilari yamasa keuenderinin raziligina baylanisli isbilermenlik iskerligi menen shugillanip atirgan bolsa, ol tolik katnasikka ukipli dep jeriyalaniui mumkin.
Er jetpegen shaxsti tolik katnasikka ukipli dep jeriyalau (emansipatsiya) ata-ananin, perzentlikke aliushilardin yaki keuenderdin raziligi menen miyrasxorlik xаm keuenderlik organinin kararina muuapik yamasa bunday razilik bolmagan jandayda sudtin karari menen emelge asiriladi.
Ata-ana, perzentlikke aliushilar xаm keuender emansipatsiya kilingan er jetpegennin minnetlemeleri boyinsha, jekke ol jetkizgen ziyan akibetinde kelip shikkan minnetlemeler boyinsha juuapker bolmaydi. Bunda, olar isbilermenlik iskerligi menen baylanisli minnetlemeler boyinsha juuapker bolmaydi. Emansipatsiya kilingan er jetpegen isbilermenge karata PK-nin 27-stat`yasi,1-2- bolimleri kollanilmaydi.
Jeke isyuilermenlik iskerligi menen shugillanbakshi bolgan pukara rayon (kala) xekimligine tiyisli xujjetlerdi tapsirgan jagdayda arza menen murejet kiladi. Eger isbilermen arnauli ruksatnama talap etiletugin iskerlik turi menen shugillaniu kayilshiligin bildirse, tyiisli organlardin juumaginda beriui lazim. Yuridik shaxs bolmastan oz iskerligin emelge asiriushi jeke isbilermen sipatinda dizimnen otkizilgen fizikalik shaxska memleket diziminen otkizilgenligi xakkindagi ruksatnama beriledi xаm tiyisli aymaklik salik organinda resmiylestiriledi. Usi payittan baslap pukara isbilermenlik iskerligi menen shugillaniuga xakili. Onin iskerligine baylanisli PK-nin kommertsiya sholkemleri bolgan yuridik shaxslar iskerligin tertipke saliushi kagiydalar kollaniladi. Memleket diziminen otpesten turip jeke isbilermenlik menen shugillanganlik ushin nizamlarda tiyisli juuapkershilik bar.
Jekke isbilermen kreditorlardin ol isbilermenlik iskerligin emelge asiriu menen baylanisli bolgan talaplarin kanaatlandira almasa, bunday isbilermen belgilengen tertipte bankrot dep jeriyalaniui mumkin. Jekke isbilermendi bankrot dep tabiu jagdaylarin emelge asiriu tertibinde onin isbilermenlik iskerligin emelge asiriu menen baylanisli bolmagan minnetlemeleri boyinsha kreditorlardi da oz talaplarin koyiuga xakili. Bul kreditorlardi si tertipte koyilgan talaplari jekke isbilermen bankrot dep tabilganinan son da oz kushin saklap kaladi.
Jeke isbilermen berilgen guuaxnama muddeti tamam bolganda, nizamga muuapik iskerlik juritkende ( sonin ishinde ruksat aliu tiykarinda shugillaniu lazim bolgan iskerlik penen ruksatsiz shugillanganda da) jeke isbilermenlik xukiki biykar boladi. Jeke isbilermen oz keleuine kore guuaxnamada korsetilgen muddetten aldin da isbilermenlik iskerligin toktatiuga xakili.