Tema 6 -7-klasslarda tokarlıq stanogında aǵashqa hár túrlı forma beriw usılların úyretiw Jobası: Kirisiw: i-bab. Texnologiyalíq taliminde aǵash oymakerlik usíllarí texnologiyasí tiykarlarí mazmuni hám mánisi

Texnologiya taliminiń maqseti hám wazıypaları; Texnologiya taliminiń maqseti oqıwshılardı intellektual hám fizikalıq miynet túrleri, processleri hám de kásipler menen tanıstırıw, olarda dáslepki miynet kónlikpelerdi hám ilmiy tájriybelerin, miynetke qızıǵıwshılıq hám de miynetsúygishlikti qáliplestiriw, olardı miynet hám kásiplerdi qádirlewge, olardıń áhmiyetin túsiniwge úyretiw, sanalı túrde kásip tańlawǵa tayarlaw arqalı kásipke tayarlıqların ámelge asırıw hám de jámiyet hám shaxs párawanlıǵı jolında miynet iskerligine qosılılarına múmkinshilik jaratıwshı jeke sapa hám oylawların rawajlandırıwdan ibarat. Túrli islep shıǵarıw tarawları mazmunına tiyisli dáslepki maģlumatlardı úyretiw, shıyesh-tekseriw ásbaplarınan, maģlumat dáreklerinen paydalana alıw, miynet ámeliyatların orınlaw, erisilgen miynet nátiyjelerdi belgilengen talaplar menen salıstırıwlaw arqalı juwmaq shıǵarıwǵa úyretiw; xalıq xojalıǵınıń túrli tarawlarında isletiletuǵın texnika hám texnologiyalar tuwrısındaģı bilimler beriw, insan iskerliginiń túrli tarawları menen ámeliy miynet arqalı jaqınnan tanısıwlarına múmkinshilik jaratıw; mexanizaciyalastırılģan hám elektrlastırılģan qurallar menen islewdi, texnologiyalıq bilim hám ilmiy tájriybelerdi, miynet nızamshiliģi, qawipsizlik texnikası, sanitariya-gigiena qaǵıydaları tiykarların; Oqıwshılardį bazar ekonomikası nizamlıqları talapları tiykarında sapalı, básekige shıdamlı tutınıw zatları, miynet ónimleri jetistiriw hám jetiwtirilgen ónimlerdi tutınıwshılarǵa jetkiziw quralların úyretuw, jumıs basqarıw (menejerlik) elementleri, qáwenderlik, isbilermenlik sapaların qáliplestiriw hám rawajlantırıp barıw ; Oqıwshılar bilimge umtılıw hám miynetke muhabbat, miynetkesh insanģa salıstırǵanda húrmet sezimin sıńırıw, olardı jámiyetshilik, watanǵa sadıqlıq ruwxında tárbiyalaw; xalıq ónermentshiligi kásiplerin úyretiw arqalı xalıqtıń milliy ruxın, jasaw tárizin, dástúrlerimizdi qayta tiklew hám rawajlandırıw. Milliy qádiriyatlar, tariyxıy estelikler, xalıq ustalarınıń bay miyrasların úyretiw, olardan az ámeliy xızmetlerinde paydalanıw kónlikpelerin bekkemlew; jańa islep shıǵarıw hám informaciya texnologiyaları, jańa texnika, úskenelerdiń qollanılıwı tarawların zamanagóy talaplar dárejesinde hám de jáhán tájiriybelerine uyqas halda úyrenip shıģıwların taminlew; túrli tarawlarǵa tiyisli kásiplik iskerlik túrlerinde qollanılatuǵın ásbap -úskeneler, úskeneler, úskenelerden paydalanıwdı úyretiw; Oqıwshılarda ulıwma miynet kónlikpelerin hám ilmiy tájriybelerin qáliplestiriw, olardıń qızıǵıwshılıģı, qábileti, kásiplik uqıplarına góre, kásip-óner túrlerin tańlawǵa tiykar bolatuǵın sapalardı, ulıwma mádeniyatın qáliplestiriw hám rawajlandırıw. 6-klassta “Texnologiya hám dizayn” jónelisi pán programmasında “aģashtı qayta islew texnologiyasi” boyınsha tómendegishe saatlar bólistirilgen: Aģashtı qayta islew texnologiyası (40 saat ) Ulıwma túsinikler (4 saat ) Qáliplestiretuǵın bilimler: aģashtıń fizikalıq ózgeshelikleri. Aģash túrleriniń qásiyetleri. Aǵash ustashılıqta isletiletuǵın jelimler hám boyawlardıń túrleri, qásiyetleri, isletiliw tarawları. Ámeliy ózbetinshe jumıslar : aģash-taxta materiallarınıń túrleri hám qásiyetlerin anıqlaw. Aģash tıyanaqlı kerekli (yarımfabrikat) ónimler úlgileri menen tanısıw hám isletiliw tarawların anıqlaw. Jelimler hám boyawlardı isletiw. Ásbap-úskeneler, úskeneler hám olardan paydalanıw (16 saat ) Qáliplestiretuǵın bilimler: aģashlardı joybarlaw, oyıw, ásbaplarınıń túrleri, olardı isletiw hám saqlaw qaǵıydaları. Qalqılaw, jonǵı hám burǵılaw apparatlarınıń dúzilisi, olardan qawipsiz paydalanıw qaǵıydaları. Ámeliy ózbetinshe jumıslar : aģashtı qayta islew ásbaplarınan tuwrı paydalanıw usılların úyreniw. Ásbaplardı sazlaw. Mashina, mexanizm, stanoklar hám olardan paydalanıw (6 saat ) Qáliplestiretuǵın bilimler: Stanoklardıń tiykarǵı bólimleri hám wazıypaları. Aǵashqa qayta isley alatuǵın tokorlıq stanoginiń jumıs principlerı, ol jaǵdayda atqarılatuǵın procesiler. Stanoklar dúzilisindegi ulıwmalıq. Olardaǵı háreket uzatıw mexanizmler kinematikası. Ámeliy ózbetinshe jumıslar : aģashqa islew beretuǵın tokarlıq hám burǵılaw stanoklarınıń dúzilisin, olardı jumısqa tayarlaw hám de qawipsiz isletiw qaǵıydaların úyreniw. Ónimler islep shıǵarıw texnologiyası (14 saat ) Qáliplestiretuǵın bilimler. Aģashtı qayta islew texnologiyası tiykarında úy-ruwzıger buyımların tayarlaw (palız eginlerilerdi tuwraw taxtası, egewge shırıs soǵıw h.t.b). Jelimlerdi jumısqa tayarlaw hám olardan paydalanıw qaǵıydaları. Aģashtı qayta islewdi úyretiwde pánler ara baylanıslar. Aģashtı qayta islewge tiyisli xalıq ónermentshiligi túrleri boyınsha jumıs usılları. Ámeliy ózbetinshe jumıslar: Cilindr formasındaǵı detallar (egew, aqlaw) eskizini dúziw. Aģashtan tayarlanaruģın buyımdı tańlaw, joybarlaw zárúr.²
Aǵash hám basqa materiallardan xalıq ónermentshiligi jumıs usılları tiykarında buyımlar tayarlaw. 7-klassta “Texnologiya hám dizayn” jónelisi pán programmasında “aģashtı qayta islew texnologiyasi” boyınsha tómendegishe saatlar bólistirilgen: Aģashtı qayta islew texnologiyası (38 saat) Ulıwma túsinikler (6 saat) Qáliplestiretuǵın bilimler: aģashtıń ximiyalıq hám texnologiyalıq ózgeshelikleri. Aģashtıń temperaturaǵa, ızǵarlıqqa, mikroorganizmlerge hám basqa tasirlerge shıdamlılıǵın taminlewge xızmet etiwshi materiallar. Aģashtı keptiriw hám saqlaw qaǵıydaları. Aģashtan tayarlanǵan buyımlarǵa sán beriwde isletiletuǵın materiallar. Ámeliy ózbetinshe jumıslar : Taqta hám olarǵa qayta islew materialların túrlerge ajıratıw hám qásiyetlerin anıqlaw. Ásbap-úskeneler hám olardan paydalanıw (10 saat) Qáliplestiretuǵın bilimler: aģashtı qayta islewde qol ásbaplarınan (xatkash, goniya, pıshqı, jonǵı, qashaw hám b.) paydalanıw texnologiyası. Ámeliy ózbetinshe jumıslar: aģashtı qolda qayta islew ásbapların jumısqa tayarlaw hám de jumıs jayın shólkemlestiriw. Mashina, mexanizm, stanoklar hám olardan paydalanıw (10 saat) Qáliplestiretuǵın bilimler: tokarlıq, burǵılaw stanoklarınıń wazıypası, dúzilisi hám olar menen islew qaǵıydaları. Tokarlıq, stanogında detallarga qayta islew texnologiyası. Ámeliy ózbetinshe jumıslar : Yogochga qayta islewde tokarlıq hám burǵılaw stanoklarında procesilerdi orınlaw. Ónim islep shıǵarıw texnologiyası (12 saa ) Qáliplestiretuǵın bilimler: aģashtı qayta islew texnologiyası. Uy-ruwzıger, turmısda, mektepte qollanılıp atırǵan texnika hám konstruktsiyalaw elementleri. Eskizler tiykarında buyımlar tayarlaw. Forması cilindr tárizli konus tárizli hám Fasonli, múyeshtegi ústingi birigiwinen payda bolağan detallar.³ Sızılmalarda texnikalıq talaplardı ańlatılıw qaǵıydaları. Aģash hám metallǵa islew beriwdi uyģınlastırıw xalıq ónermentshiligi túrleri boyinsha jumıs usılları. Ámeliy ózbetinshe jumıslar : konus tárizli hám Fason múyesh júzeli detallardı hám olardıń eskizlarini dúziw hám de sızılmaların tayarlaw. Tayarlanatuǵın detallar texnologiyalıq kartaları. Aģash hám metallǵa qayta islewdi uyģınlastırıwshı xalıq ónermentshiligi túrleri boyınsha jumıs usılları tiykarında buyımlar tayarlaw.

1.