Tema: Investsitsiya funksiyasi hám faktorları. Mazmuni: kirisiw

Nátiyjelililikti bahalawdıń konsepsual sxeması
Investitsion joybarlardı islep shıǵıw hám engiziw processinde tiykarınan joybarda investorlar retinde qatnasıwshı qatar subektlar qatnasadı. Investitsion Processte túrli qatnasıwshılardıń ekonomikalıq mápleri, ásirese, olardıń qáliplesiw derekleri óz-ara uyqas túspeydi. Usınıń nátiyjesinde bul gruppalardıń hár biri ushın joybardı bahalaw zárúrshiligi tuwıladi. Sonı taǵı bir bar atap ótiw kerek, kórsetkishler sisteması, olardı esaplaw algoritmı barlıq jaǵdaylarda da birdey ámelge asıriladı. Ayırmashılıqlar uyqas keliwshi real pul qarjları hám nátiyjelililikti anıqlap beretuǵın maǵlıwmatlar bazasınan ibarat boladı. Nátiyjeliliktiń eki túri hám olarǵa uyqas keliwshi kórsetkishlerdi ajıratıp alıw tiykarında joybar natiyjeliligin bahalawdıń eki basqıshda ámelge asırılıwı usınıs etiledi. Birinshi basqıshta tolıqlıǵınsha joybar natiyjeliligi anıqlanadı. Egerde ol nátiyjeli bolıp shıqsa ol jaǵdayda ekinshi basqısh - joybarda qatnasıw natiyjeliligin bahalaw basqıshına ótiledi.
Birinshi basqıshtıń wazıypası joybar óz qarjları esabınan finanslastirila alıw hám kredit almaw usınısınan kelip shıqqan halda tolıqlıǵınsha nátiyjelililikti anıqlaw bolıp tabıladı (kóbinese bul usınıs nátiyjelililik xarakteristikasini tómenlewine alıp keledi).
Bul jantasıw joybarda belgilengen texnikalıq-texnologiyalıq hám shólkemlestirilgen sheshimler sıyaqlılarda óz kórinisin tabıwshı joybar natiyjeliligin oyda sawlelendiriwge múmkinshilik beredi. Joybardıń bunday xarakteristikası onıń prezentaciyası hám joybardı engiziwde qatnasıw etiwshi potensial investorlardi qosıw ushın zárúr bolıp tabıladı. Globallasıw kusheytiwi sebepli dúnya boylap qısqa múddetlerde kapital, islep shıǵarıw, tovarlar, intellektuallıq potencial, miynet resursları, informaciyalar hám basqalardıń kóshiw procesi jedellesedi. Sol sebepli de, milliy ekonomika óz investitsiya siyasatın júrgiziwde bul jaǵdaylardı esapqa alıwı zárúr boladı.
Globallasıw óndiristiń kóshiwine jáne onıń áqibetinde joldan shıqqan islep shıǵarıw nátiyjesinde jergilikli dárejede júzege kelgen quramalı ekonomikalıq jaǵdaylardıń (jumıssızlıq, byudjetke salıq tusimlerdiń azayıwı ) aldın alıwǵa az bolsada múmkinshilik jaratılımaslıǵıı múmkin. Nátiyjede, globallasıw finans operatsiyalarınıń erkinlesiwine, xalıq aralıq miynet bólistiriwine, milletler aralıq korporatsiyalardıń payda bolıwına, xalıq aralıq básekiniń kusheytiwine alıp keledi. hám aqır-aqıbetde sonı atap ótiwimiz kerek, globallasıw hám jáhán boyınsha investitsiyalardıń ósiw tendensiyalari sharayatlarında báseki salasındaǵı siyasatti jalǵız milliy ekonomika sheńberinde nátiyjeli alıp barıp bolmaydı.
Barlıq jaǵdaylarda da kepillik berilgen oraylasqan kapital kiripyorlarga islep shıǵarıw xızmetlerin basqarıwda nátiyjeli qatnasıw múmkinshiliklerin jaratadı. Olar óz iyesine mámleket shegaralarınan sırtda investitsiyalar kirgizgen firmalar hám kárxanalar ústinen qadaǵalaw ornatıwdı támiyinleydi, monopoliyalarǵa qoyılǵan tosqınlıqlardı saplastırıw, óz ónimi kiripin keńeytiw, sheki onim hám energiya dárekleri ústinen qadaǵalaw ornatıw, talay arzan jumısshı kúshlerinen paydalanıw múmkinshiliklerin beredi. Tómende mámleketimizde tiykarǵı kapitalǵa ózlestirilgen investitsiyalardıń ózgeris dinamikasın kóriwimiz múmkin

Ózbekstan Respublikasında social tarawdıń hám ekonomikanı rawajlandırıw ushın barlıq finanslıq támiynlew dárekleri esabınan 2020 2022 jıllar 202 trln. swm (dollar ekvivalentinde 19, 2 mlrd. AQSH dolları ) yamasa 2019-jılǵa salıstırǵanda 103 procent tiykarǵı kapitalǵa investitsiyalar ózlestirildi. Tiykarǵı kapitalǵa investitsiyalar kólemi 2000- jılǵa salıstırǵanda 271 marte, 2010-jılǵa salıstırǵanda 12. 2 marte, 2015- jılǵa salıstırǵanda 4, 5 marte, 2017- jılǵa salıstırǵanda 2, 7 ret hám 2019 - jılǵa salıstırǵanda 1, 03 procentke kóbeydi. Sol orında sol itibardı tartadiki ótken 2019 -jılda investitsiyalardıń ózgeris dinamikası tomenlegenin kóriwimiz múmkin. Buǵan sebep pandemiya sebepli investorlardıń aǵımı passivleskenligin tiykar etip kórsetiwimiz múmkin.