Tema: Investsitsiya funksiyasi hám faktorları. Mazmuni: kirisiw

Juwmaq hám usınıslar.
Ózbekstan Respublikasınıń investitsiya processlerin analiz etiwimiz múmkin turaqlı ekonomikalıq ósiwdiń tiykarǵı faktorlarınan biri retinde mámlekettiń nátiyjeli investitsiya siyasatın qabıllawımız múmkin.
Investitsiya siyasatın ámelge asırıwda kommerciya bankleri investitsiya procesiniń tiykarǵı buwınına kárxanalardıń haqıyqıy sherigine aylanıwı, sonlıqtan, olardıń rawajlanıwınan mápdar bolıwları múmkin.
Búgingi kúnniń eń aktual máselelerinen biri bul investitsiyalardı finanslıq támiynlew salasında mámleketimizde strukturalıq qayta restrukturizatsiyalaw boyınsha mashqalalardıń bar ekenligi. Bul mashqalanı sheshiwde
Ózbekstan Respublikası húkimeti bir qatar ámeliy is- ilajlardı islep shıǵıp atır. Shet ellik investorlar ushın bir qatar huqıqıy hám siyasiy-ekonomikalıq jeńillikler belgilengen. Atap aytqanda mámleket kepilligi, yaǵnıy bul kárxanalardıń ózi islep shıǵarǵan ónimdi xesh qanday litsenziyasız hám qıyınshılıqsız alıp shıǵıp ketiw, shet el investitsiyaları qatnasıwında iskerlik júrgizip atırǵan kárxanalar tabısınıń islep shıǵarıwdı hám texnologiyanı jańalaw ushın qayta investitsiyalanatuǵın bólegin salıq tólewden azat etiw, shet el yuridikalıq hám fizikalıq adamlardıń mámleket múlkin jekelestiriw procesine, sonday-aq, olarǵa keń sheńberdegi kóshpeli mulkin satıw hám jekelestiriletuǵın kárxanalar aksiyalarınıń 100 procentke shekem muǵdarın satıp alıwlarına erkin kiriwin támiyinlewden ibarat bolǵan jeńillikler bolıp tabıladı. Biziń pikirimizshe, ekonomikasınıń jetekshi tarmaqların restrukturizatsiya qılıw processinde oraylasqan investitsiyalardı finanslıq támiynlew jaǵdayı hám olardıń natiyjeliligin asırıwda jáne de unamlı nátiyjeler alıw maqsetinde tómendegi usınıslardı inabatqa alıw zárúr:
1. Investitsiya processleri rawajlanıwın toqtatıp turıwshı eń zárúrli máseleler qatarına tómendegilerdi de kirgiziw zárúr:
- kárxanalardıń óz-ara qarızdarlıqların bar ekenligi, aylanba qarjlarınıń jetisbesligi, ekonomikanıń real sektorı tarmaqlarına jetkilikli dárejede investitsiya tartıwına unamsız tásir etip, tiykarınan ámeldegi qoyılǵan qarjılardan paydalanıw dárejesi de tómenligi;
- oraylasqan investitsiyalardan paydalanıw nátiyjelililik kórsetkishleriniń ele da eski kriteryalarınan paydalanılıp atırǵanlıǵı.
2. Ózbekstan Respublikası ekonomikasında agrar tarawı úlken áhmiyetke iye bolǵanlıǵı sebepli oraylasqan investitsiyalardı jóneltiriwde búgingi kúnde eki jóneliske qaratıw kerek:
a) tikkeley awıl xojalıǵına mikro texnikalardi islep shıǵıw hám irrigatsiya melioratsiya jumıslarına jóneltiriw;
b) awıl xojalıq tarawına xızmet kórsetiwshi sanaat tarawına yaǵnıy agrar tarawǵa texnologiya hám texnika, hám de mineral tóginler óndiriwshi sanaat tarmaqların qayta modernizaciyalawǵa jóneltiriw.
Bul jerde sonı atap ótiw kerekki, oraylasqan investitsiyalardı tikkeley dáramat keltiretuǵın tarmaqlarǵa emes, bálki xalıqtıń talap hám tutınıwın kóbirek qanaatlandıra alatuǵın tarmaqlarǵa jaylastırıw byudjet qarjlarınan paydalanıwdıń eń aqılǵa say jolı bolıp esaplanıwı kerek.
3. Tikkeley sawda-satıq, yaǵnıy mámile baǵdarına emes, bálki materiallıq baylıqlar ásirese xalıqqa zárúr bolǵan keń paydalanıw tovarları óndiriwshi tarmaqlarǵa jóneltiriw (eger bul tarmaqlardan keletuǵın dáramat tómen bolsada olar mámleket xalqın kerekli bolǵan ónimler menen tez hám qısqa múddet ishinde támiyinleniwine múmkinshilik jaratadı );
4. Oraylasqan investitsiyalar natiyjeliligi kórsetkishlerin olardan alınatuǵın dáramatları muǵdarında emes bálki mámlekette jaratılǵan eksport bap tovar tiykarındaǵı jámi ónimleriniń muǵdarına salıstırǵanda hám de xalıqtı tez hám qısqa múddet ishinde qansha ónimlerge bolǵan talabın qandırıw muǵdarı menen esaplaw.
Kurs jumısımız negizinde keltirilgen juwmaq hám usınıslarımizni ámeliy nátiyjeni ámelde qollanıwdı oylaymiz respublikamız ekonomikasında mámleket tárepinen kepillik berilgen, oraylasqan investitsion qarejetlerden paydalanıw natiyjeliligin jáne de asırıp, investitsiyalardı kóbirek tartıp ekonomikalıq ósiwdiń turaqlılıǵın támiyinlewge tiykar bolıp esaplanadı.